هیدرولوژی

در بخشی از اراضی مورد مطالعه که مورد کشت قرار می گیرد تعداد زیادی چاه عمیق حفر گردیده که با استناد به نتایج آزمایشگاهی و بر اساس طبقه بندی آب ها جزء کلاس C3S1 ( نسبتاً مناسب جهت آبیاری ) قرار می گیرد .

ناحیه مطالعاتی شاهرود از نظر تقسیمات هیدرولوژیک بخشی از گستره حوزه آبریز بزرگ کویر مرکزی است . جریان ابهای سطحی ناحیه از تعدادی رودخانه دایمی، اصلی و سیلابی تشکیل شده است. جریانهای دایمی منحصر به ارتفاعات البرز، واقع در شمال ناحیه و جریانهای فصلی و سیلابی نیز در سراسر گستره ناحیه پراکنده است.

1-4-3- منابع آب 

حوزه آبریز شهرستان شاهرود با وسعتی معادل 50889  کیلومتر مربع جزء حوضه آبریز استان مازندران می باشد. ارتفاعات 35 درصد , دشتها 25 درصد و مناطق کویری و بیابانی بیش از 40 درصد از وسعت این شهرستان را در بر می گیرند. سطح مفید حوضه آبریز شاهرود از نظر تولید جریانهای سطحی , کمتر از نصف مساحت حوضه آبریز این شهرستان است.

از نظر میزان نزولات جوی و توزیع فصلی و مکانی آن و میانگین بارندگی آن در سال که 124 میلیمتر است وضع نامناسبی دارد که در نتیجه آن از منابع آب سطحی و زیرزمینی کافی و غنی برخوردار نمی باشد و ظرفیت منابع داخلی این حوزه بسیار ضعیف است. ولی با این حال مسیلهایی از ارتفاعات البرز سرچشمه گرفته و از شمال به جنوب جریان می یابد که پس از تغذیه دشتهای حاشیه مسیر خود به کویر مرکزی و کویر نمک منتهی می گردند. این مسیلها دارای حوزه های فرعی نیز هستند که مهمترین آنها , تاش , مجن و کال شور می باشند.

- رودخانه تاش

این رودخانه در شهرستان شاهرود از دره های جنوبی شاهکوه گرگان و حدود تاش و مجن از سمت شمال کوه های البرز سرچشمه می گیرد و پس از اتصال با چندین رود کوهستانی به سمت دشت کویر سرازیر می شود.

- رودخانه کال شور

این رودخانه از قسمت بخش میامی شاهرود جریان می گیرد و از زیر پل ابریشم واقع در محور شاهرود ـ سبزوار می گذرد و اراضی اطراف را سیراب می نماید و در نهایت در شرق میامی وارد کویر می شود.

- رودخانه کال دستجرد

کال دستجرد که در حدود 60 کیلومتری جنوب کال شور میامی قرارداشته و زهکشی اراضی اطراف بیارجمند به شمار می رود. این رودخانه فاقد جریان دائم است.

5-3-پوشش جنگلی و مراتع

- پوشش جنگلی 

فضای جنگلی استان دارای ویژگیهای زیر است جنگلهای طبیعی شامل جنگل های پهن برگ حاشیه شمالی استان که ادامه جنگل های کوهستانی شمال کشور است و در ارتفاع 900 تا 2500 متر از سطح دریا قرار گرفته اند.

جنگل های ارس دامنه های جنوبی رشته کوه البرز که در ارتفاع 1700 تا 2400 متری از سطح دریا قرار گرفته است. این جنگلها ها از اهمیتی ویژه برخوردارند. بطوریکه در جنگل های ارس چهار باغ شاهرود که متراکم ترین جنگل های ارس منطقه هستند درختانی تا ارتفاع 15 متر وجود دارد.

- مراتع :

مراتع موجود در سطح شهرستان شاهرود برابر با 147/3  میلیون هکتار می باشد که از این تعداد 115 هزار هکتار جزء مراتع خوب , 310 هزار هکتار جزء مراتع متوسط و 652/1 میلیون هکتار جزء مراتع ضعیف و 07/1 میلیون هکتار فقیر می باشد. همچنین تولید علوفه در مراتع این شهرستان برابر 347950  تن می باشد که از این مقدار 51750 تن ( 9/14 درصد ) از مراتع خوب و مقدار 77500 تن ( 3/22 درصد ) از مراتع متوسط و مقدار 165200 تن ( 4/47 درصد ) از مراتع ضعیف و مقدار 53500 تن ( 4/15 درصد ) نیز از مراتع فقیر بدست می آید.

مناطق حفاظت شده زیست محیطی :

- منطقه توران ( حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش)

این منطقه در جنوب شرقی شاهرود واقع شده و به استناد مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست در سال 1351 و تجدید نظر شده برابر مصوبه شماره 75 سال 1355 تحت عنوان پناهگاه حیات وحش و حفاظت شده توران ذخیره گاه بیوسفر حفاظت می گردد.

توران از لحاط وسعت، دومین منطقه حفاظت شده ایران بوده و به سبب وسعت زیاد خود یکی از معدود مناطقی بوده که توانسته تا حد زیادی از گزند بسیاری از آسیبهای انسانی در طول سالهای گذشته مصون بماند. این منطقه یکی از مناطقی است که گونه های متنوعی از پستانداران و پرندگان را در خود جای داده و بیشترین جمعیت گورخر را در ایران داراست. همچنین تعداد نسبتا بالایی قوچ و میش، کل و بز، آهو و جبیر در آن یافت میشود. هم چنین در حدود 12 تا 15 قلاده یوزپلنگ در خارتوران زیست نموده و مشاهده این حیوان با توله هایش در سالهای اخیر, نوید افزایش جمعیت یوزپلنگ را در این منطقه می دهد. توران پناهگاه یکی از دو جمعیت باقی مانده گورخر آسیایی در ایران است و غیر از این گونه، جانوران ارزشمند دیگری از قبیل پلنگ، گرگ، کفتار وکاراکال نیز در این منطقه وجود دارند.

- منطقه خوش ییلاق (پناهگاه حیات وحش)

منطقه حفاظت شده خوش ییلاق در قسمت شمال شرقی شاهرود قرار گرفته و مساحت آن در حدود ۱۵۶ هکتار می‌باشد و حیوانات وحشی این منطقه نیز عبارت‌اند از: آهو، مرال، گورخر، یوزپلنگ، گربه وحشی، قاراکل، خرس، روباه، گرگ، شغال، تشی، خرگوش، ایبا، هوبره، قرقاول، تیهو و کبک.

پناهگاه حیات وحش خوش ییلاق واقع در استانهای گلستان و سمنان مشتمل بر کوههای قلندرسر،قراول خانه، میان کوه، تیل آباد، عباس تخته النگ و دشتهای زردابه ای، ری آباد است که طبق مصوبه شماره یک شورای عالی حفاظت محیط زیست از سال 1341 به عنوان پناهگاه حیات وحش شناخته شده است

- منطقه شکار ممنوع تپال

منطقه شکار ممنوع تپال با وسعتی برابر ۳۰ هزار هکتار در شمال غربی شهرستان شاهرود واقع شده و منطقه‌ای است کوهستانی و دشتی که در مجاورت شاهرود واقع شده‌است. منطقه تپال با چشم اندازهای بسیار زیبا از دیر زمان محل مناسبی جهت زیستگاه وحوش و محل مناسبی جهت بازدید دوستداران طبیعت به شمار می‌رود.

منطقه تپال با چشم اندازهای بسیار زیبا از دیر زمان محل مناسبی جهت زیستگاه وحوش و محل مناسبی جهت بازدید دوستداران طبیعت به شمار می رود .
این منطقه که تا قبل از سال 1373 از نظر حیات وحش دچار آسیبهای جدی شده بود جهت احیا ء آن طبق آگهی روزنامه رسمی به مدت 5 سال از سوی شورایعالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه شکار ممنوع و تحت حفاظت قرار گرفت که پس از انقضای این مهلت از اول آذر ماه سال 1377 به مدت 5 سال دیگر منطقه شکار ممنوع اعلام گردید هاست این منطقه به لحاظ نزدیکی و مجاورت شهرستان شاهرود و مجن از موقعیت خاصی برخوردار بوده و دسترسی به این منطقه برای گردشگران و دوستداران طبیعت با کمترین زمان و هزینه امکان پذیر می باشد

. از گونه‌های بارز حیات وحش این منطقه می‌توان قوچ و میش، کل و بز، آهو، خرس قهوه‌ای، پلنگ، کبک، کیهو، کبک دری، شغال، و انواع پرندگان وحشی را می‌توان نام برد.

ویژگی های اقلیمی

شهرستان شاهرود به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن در کنار سلسله جبال البرز از یک طرف و کویر مرکزی از طرف دیگر و همچنین قرار گرفتن در مسیر توده هواهای مختلف ، آب و هوای گوناگونی دارد.   بر اساس مطالعات زیست اقلیمی ایران ، شهرستان شاهرود دارای اقلیم نیمه بیابانی خفیف است. از لحاظ اقلیمی شهرستان شاهرود ، در بخش شمالی دارای اقلیم کوهستانی و سردسیر ، در بخش مرکزی دارای اقلیم معتدل و در بخش جنوبی دارای اقلیم گرم و خشک است.

نزدیکترین  توده بزرگ آبی به ناحیه مطالعاتی ، دریاچه خزر در شمال ان است. ار چه وجود ارتفاعات البرز در شمال ناحیه مانعی بر سر نفوذ رطوبت آن به شهرستان می باشد، با این حال شرایط اب و هوایی شاهرود، بویژه قسمتهای شمالی آن کم و بیش تحت تاثیر این توده قراردارد. بجز دریای خزر هیچ توده آبی قابل توجهی (طبیعی یا مصنوعی) که بر اقلیم ناحیه تاثیر داشته باشد در داخل محدوده و مناطق پیرامونی آن وجود ندارد.

جریانهای عمومی آب و هوایی مهمترین عامل موثر بر شرایط آب و هوایی منطقه است. این جریانها یا سیستم های هوایی که در ایران و از جمله شاهرود تاثیر زیادی می گذارند، اغلب مراکز کم فشار و پرفشارهایی هستند که در نیمکره شمالی و برروی فلات ایران و یا در داخل و خارج آن تشکیل می شوند. مهمترین این مراکز عبارتند از:

• سیستم کم فشار مدیترانه ای
• توده هوای منطقه سیبری
• توده هوایی فشارهای کم قطبی

توده هوای پرفشار فوق استوایی

بر اساس آمار دهساله 79-88 ایستگاه هواشناسی شاهرود وبراساس نمودارهای ترسیمی 2-4و3-4و4-4-متوسط میزان بارندگی سالیانه 3/145 میلی متر و متوسط درجه حرارت سالیانه 8/15 درجه سانتیگراد و بالاترین معدل حداکثر درجه حرارت 7/32 درجه سانتیگراد در تیرماه و کمترین معدل حداقل درجه حرارت در دی ماه 3/2- درجه سانتیگراد می باشد .میزان رطوبت متوسط سالیانه6/46درصدبوده است .

باد دامغان که از سمت جنوب غرب در فصل های پاییز و بهار می وزد . باد شمال که از سمت شمال در بیشتر فصول سال می وزد و باد خراسان که از بادهای محلی خراسان است که بر اثر اختلاف فشار و دما بوجود می آید و از شرق به غرب در 3 ماهه زمستان می وزد. باد قبله نیز از سمت جنوب می وزد که وزش آن در ماه های گرم سال بوده و موجب افزایش درجه حرارت و خشکی هوا می شود.جهت این باد که شدت زیادی دارد، جنوب و جنوب غربی شاهرود است.

تاریخچه جنس اسینتوباکتر بومانی:

اوایل قرن 20 در سال 1911 میلادی میکروبیولوژیست آلمانی بنام بیجرینگ ارگانیسمی بنام Calcoaceticus micrococcus  را از خاک جدا کرد(.طی دهه های بعد ارگانیسم های مشابهی توصیف شدند که شامل 15 گونه و جنس متفاوت بودند که می توان از آنها نام برد( پلگ و همکاران،2008) :

Herellea vaginicol ،Niesseria winogradskyi ،Acromobacter anitratus,

Bacterium anitratum ،Alcaligenes heamolysans ،Diplococcus mucosus,

Micrococcus calcoaceticus، Mima polymorpHa ،Achromobacter mucosus,

Akinetos نام یونانی جنس رایج اسینتوباکتر می باشد که به معنی غیر متحرک می باشد که درسال 1954 توسط بریشوو پریوت برای جدا کردن میکروارگانیسم های غیر متحرک از متحرک های جنس  آکروموباکتر به کار گرفته شد.

2-2.تاکسونومی رایج اسینتوباکتر بومانی:

اسینتوباکتر(A) کوکوباسیل گرم منفی است که اخیرا در خانواده جدید Moraxelaceae و راسته Gammaproteobacteria قرار می گیرند(روساو و همکاران، 1991).

در سال 1986 مطالعاتی بر پایه هیبریداسیون DNA-DNA انجام شد که از 12 گروه DNA 2سویه اصلی A. baumannii, A. calcoaceticus تشخیص داده شد(بویووت و گریمونت 1986).

همچنین به تدریج از گیاهانی که در فاضلاب بودند و به صورت لجن درآمده بودند 7 گونه جدا شد که به آن اشاره شده( کار و همکاران ، 2007) :

1. Tandoii, A. grimonti, A. galcoaceticus, A. gerneri, A.bouvetti,
2. baylyi, A. Towneri, A.tjerbergiae, A. baumanni ,

2-3.شناسایی گونه های اسینتوباکتر:

اسینتوباکترها بصورت کوکوباسیل و گرم منفی بوده ولی رنگ آمیزی بسیار سختی دارند به همین دلیل گاهی اشتباها این باکتری بصورت کوکسی گرم منفی و یا گرم مثبت دیده می شود. برای نگهداری اسینتوباکتر با منشا انسانی می توان از محیط کشت بلاد آگار تهیه شده با خون گوسفندی استفاده کرد.  بیشتر گونه های اسینتوباکتر کلنی های مات و کوچکی دارند به جزء کلنی های A.baumanni  , A. calcoaceticus  که مشابه کلنی انتروباکتریاسه 3-5/1میلی متر قطر دارند.سویه اسینتوباکتر همولیتیکوس و چندین سویه ی دیگر  که در حال حاضر به خوبی مشخص شده اند نظیر اسینتوباکتر بیوتیپ 13, BJ14, BJ15 16و17ممکن است بر روی محیط بلاد آگار تهیه شده توسط خون گوسفندی تولید همولیز کنند که این خصوصیت به هیچ عنوان در اسینتوباکترهایی که متعلق به کمپلکس A.baumanni ،A.calcoaceticus هستند مشاهده نشد.

متاسفانه هیچ تست متابولیکی که تنها برای تشخیص اسینتوباکتر از دیگر باکتری های گرم منفی غیر تخمیری به کار گرفته شود وجود ندارد. استفاده از محیط کشت غنی شده با pH پایین که به شدت هوادهی شده و سرشار از ذخایر معدنی همراه با استات و یا دیگر منابع مناسب کربن و نیترات به عنوان منبع نیتروژن  می تواند روش مناسبی برای شناسایی بدون ابهام اسینتوباکتر از نمونه های محیطی و کلینیکی باشد.

استفاده از محیط کشت اسینتوباکتر جزء آسان ترین روش های شناسایی اسینتوباکتر از یک جمعیت باکتریایی مخلوط می باشد، ولی هیبریداسیون DNA-DNA به عنوان یک روش استاندارد بکار گرفته        می شود(پلگ و همکاران، 2008).

2-4.جایگاه طبیعی اسینتوباکتر بومانی:

اسینتوباکتر بومانی جزء باکتری هایی هستند که از تمام نمونه های جمع آوری شده از خاک و سطح آب قابل جداسازی  می باشند در نتیجه می توان گفت در همه جا حضور دارند. بیشتر گونه های اسینتوباکتر که از نمونه های کلینیکی انسانی جدا شده اند حداقل یک سری از ویژگی ها را به عنوان پاتوژن های انسانی دارا هستند.در بررسی های اپیدمیولوژی که بر روی پوست و اعضای موکوئیدی انسان انجام شد 43% از افرادی که در بیمارستان بستری نبودند، حامل این باکتری بر روی پوست خود بودند که نشان  می دهد این باکتری جزئی از فلور نرمال پوست انسان می باشد که بیش ترین گونه های یافت شده، اسینتوباکترلوفی، اسینتوباکتر جانسونی، اسینتوباکتر جونی و اسینتوباکتر بیوتیپ 3 بود (پلگ و همکاران ،2008). و این در صد در افرادی که در بیمارستان ها بستری شده اند به 75% و حتی بالاتر هم رسیده است ( برلو و همکاران ، 1999 ).

برلو سبزیجات انگلستان را مورد آزمایش قرار داد و دریافت که از 177 نمونه سبزیجات آزمایش شده،  کشت 30 نمونه (17%) از نظر وجود اسینتوباکتر مثبت بوده، همچنین اسینتوباکتر بومانی و اسینتوباکتر بیوتیپ11 در این میان شایع ترین گونه ها بودند( برلو و همکاران ،1999). میزان انتقال اسینتوباکتر بصورت مدفوعی مورد مطالعه قرار گرفت و نشان داده شد که 25% افراد سالم بصورت ناقل هستند که از همه مهمتر اسینتوباکتر جانسونی و اسینتوباکتر بیوتیپ 11 می باشد (پلگ و همکاران ،2008 ).

Beijerinck

Peleg

Brisou

[4] Prevot

Acinetobacter

Rossau

Bouvet,Grimont

Carr et al.

Berlau et al.

فاکتورهای بیماری زایی اسینتوباکتر:

در مورد فاکتورهای بیماریزایی اسینتوباکتر اطلاعات کمی در دسترس بوده است، ولی اخیرا اطلاعاتی نظیر بدست آوردن تعیین توالی ژنوم اسینتوباکتر به ما کمک می کند تا جزایر پاتوژنیستی و آرایش مقاومت دارویی اسینتوباکتر بومانی را مشخص کنیم.

در ارتباط با تعدادی از ژن های مشخص شده که مقاومت آنتی بیوتیکی، مقاومت فلزات سنگین و    آنتی سپتیک را کد می کردند پاتوژن های دیگری نظیر سودوموناس، سالمونلا و اشریشیاکلی وجود دارند که نشان دهنده ی این است که انتقال ژنتیکی عوامل ویرولانس نیز امکان پذیر می باشد.

پس از انجام دادن چندین موتاسیون تصادفی در سویه ی ATCC اسینتوباکتر بومانی Smit توانست چندین موتانت را در جزیره  پاتوژنیسیته متفاوت، با ویرولانس خفیف توسط مدل های Gaenohabtidis elegans و Dictyostelium که مدل های غیر پستانداران بودند مشخص کند.

ژن موتاسیون یافته مربوط به فاکتورهای رونویسی، سیستم های انتقال چند دارو به خارج و اوره آز بودند. متاسفانه ویرولانس این موتانت ها در مدل های پستانداران بررسی و پیاده نشد. وقتی ژنوم اسینتوباکتر بومانی با ژنوم A.baylyi که بیماری زا می باشد مقایسه شد مشخص گردید که 28 دسته ی ژنی در آن وجود دارد که تنها مختص به اسینتوباکتر بومانی می باشد که 16 تا از این ژن ها توانایی ایجاد تهاجم و بیماری زایی را داشتند.

یکی از جالب ترین آنها یک جزیره ی 133740 جفت بازی بود که نه تنها حاوی ترانسپوزون ها و اینتگرازها بود بلکه واجد ژن هایی بود که مشابه سیستم ویرولانسی، ترشحی تیپ IV در Legionella/Coxiella بود.(توماراس و همکاران،2003)

دیگر ژن ها شامل آن هایی بود که در تشکیل پوشش سلولی، بیوژنز پیلوس، جذب و متابولیسم آهن نقش داشتند. مطالعات بیشتری که بر روی مکانیسم های اختصاصی بیماری زایی در اسینتوباکتر بومانی صورت گرفت بر روی سیستم اکتساب آهن بر پایه ی سیدروفورها و شکل گیری بیوفیلم ها و پیوستگی و عملکرد OMP و LPS اسینتوباکتر بومانی متمرکز بود. توانایی اسینتوباکتر بومانی برای چسبیدن به سطوح و تشکیل بیوفیلم ها بر روی اجسام بی جان علت پایداری این ارگانیسم ها در محیط بیمارستان بود.توماراس نشان داد که شکل گیری بیوفیلم در اسینتوباکتر بومانی به طور فنوتیپی همراه با شکل گیری پیلوس و تولید اگزوپلی ساکارید بود.

آنالیز بیشتر توالی ها مشخص کرد، اپرون پلی سیسترونیک Csu شامل 5ژن است که شبیه ژن هایی    می باشد که پروتئین های مربوط به چاپرون و همچنین پروتئین هایی را که در تجمع پیلوس در دیگر باکتری های گرم منفی نقش دارد را کد می کند. چسبندگی اسینتوباکتر بومانی به سلول های اپیتلیال برونش انسان و گلبول های قرمز به علت وجود ساختاری شبه پیلوس بوده که در ایجاد این چسبندگی نقش دارد.

اسینتوباکتر بومانی پس از اتصال به سلول های انسان، می تواند باعث تحریک خودکشی سلول توسط OMP شود.این پروتئین در میتوکندری تجمع پیدا کرده و منجر به خودکشی سلول از دو مسیر وابسته به کاسپاز و مسیر مستقل می شود.

2-6.منشا کلینیکی عفونت های اسینتوباکتر بومانی:

2-6-1.مننژیت:

مننژیت جزء بیماریی هایی محسوب می شود که بیشتر توسط پاتوژن های گرم منفی اتفاق می افتد که اسینتوباکتر بومانی جزء این پاتوژن ها می باشد و باعث 70% مرگ و میر می شود (متان و همکاران ، 2007 )

2-6-2.عفونت خون:

در طی سال های 1995 تا 2002 مطالعاتی که بر روی عفونت های بیمارستانی در آمریکا انجام شد نشان داد اسینتوباکتر بومانی مسئول 3/1% تمام عفونت های تک میکروبی بیمارستانی در محیط خون بوده که جزء دهمین عامل رایج امراض محسوب می شود.

اسینتوباکتر بومانی باعث ایجاد 6/1% عفونت های خونی در بخش مراقبت های ویژه) ( ICU است ولی در محیط خارج از ICU 9/0% باعث ایجاد عفونت های خونی می شود. میزان مرگ ومیر ایجاد شده توسط  اسینتوباکتر بومانی در محیط خون 34 تا 4/43% در ICU و3/16% در محیط خارج از ICU بود.

اسینتوباکتر بومانی تقریبا 26 روز پس از بستری شدن عفونت های خونی ایجاد می کند و سودوموناس آئروژینوزا و کاندیدا رتبه ی بالای مرگ و میر را در محیط ICU دارا می باشند (ویسپیلینگوف و همکاران- ،2003)

Tomaras et al.

Metan et al.

Intensive-care unit

Wisplinghoff et al.