2-5-2) رویه های سازمانی……………………………………………………………………………………. 14

2-5-3) خصوصیات ادراک کننده……………………………………………………………………………. 15

2-6) نتایج درک عدالت :……………………………………………………………………………………… 15

2-6-1) عملکرد کاری: ……………………………………………………………………………………….. 15

2-6-2) رفتار شهروندی سازمانی: ………………………………………………………………………….. 15

2-6-3) رفتار خلاف انتظار و ترک شغل:………………………………………………………………….. 15

2-6-4) واکنشهای نگرشی واحساسی نسبت به پیامد های خاص، سازمان وسرپرست………….. 16

2-7) نتیجه گیری:……………………………………………………………………………………………….. 16

بخش دوم: تعهد سازمانی…………………………………………………………………………………….. 17

2-8) مقدمه:………………………………………………………………………………………………………. 17

2-9) مفهوم تعهد:……………………………………………………………………………………………….. 17

2-10) تعهد سازمانی:…………………………………………………………………………………………… 18

2-11) ابعاد تعهد سازمانی: …………………………………………………………………………………… 19

2-12) دیدگاه های نظری تعهد سازمانی:……………………………………………………………………. 19

2-12-1) مدل” می یر و آلن” ………………………………………………………………………………. 19

2-12-2) ” مدل “مایر و شورمن …………………………………………………………………………… 20

2-12-3) مدل “جاروس ” و همکاران……………………………………………………………………. 20

2-13)دیدگاه های نظری عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی:………………………………………………….. 20

2-14) نتیجه گیری:………………………………………………………………………………………………. 22

بخش سوم: عملکرد شغلی……………………………………………………………………………………. 23

2-15) مقدمه: ……………………………………………………………………………………………………. 23

2-16) عملکرد شغلی:………………………………………………………………………………………….. 23

2-17)اهمیت عملکرد شغلی………………………………………………………………………………….. 24

2-18) نتیجه گیری :…………………………………………………………………………………………….. 25

2-19)پیشینه تحقیق:…………………………………………………………………………………………….. 26

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

3-1) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………. 29

3-2) روش تحقیق………………………………………………………………………………………………. 29

3-3) جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………. 30

3-4) نمونه آماری………………………………………………………………………………………………. 31

3-5) روش و ابزار جمع آوری داده ها……………………………………………………………………… 32

3-5-1) پرسش نامه……………………………………………………………………………………………… 32

3-6) روایی و پایایی ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………. 33

3-6-1) روایی……………………………………………………………………………………………………. 34

3-7) روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………….. 35

فصل چهارم: تحلیل یافته های تحقیق

4-1) مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 37

4-2) توصیف متغیر های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان: ………………………………………….. 38

4-3) توصیف متغیر های تحقیق ……………………………………………………………………………. 41

4-4)مدل های تحقیق:………………………………………………………………………………………….. 44

4-4-1)مدل پایه تحقیق درحالت استاندارد ………………………………………………………………. 44

4-4-2)مدل پایه تحقیق درحالت اعداد معنی داری………………………………………………………. 45

4-4-3)بررسی شاخص های معنی داری وبرازش مدل:…………………………………………………. 46

4-5)آزمون فرضیه ها:…………………………………………………………………………………………… 47

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) مقدمه ………………………………………………………………………………………………………. 50

5-2) نتایج آمار توصیفی……………………………………………………………………………………….. 50

5-2-1 )توصیف متغیر عدالت سازمانی……………………………………………………………………. 50

5-2-2) توصیف متغیرتعهد سازمانی………………………………………………………………………… 50

5-2-3) توصیف متغیرعملکرد شغلی……………………………………………………………………….. 50

5-3) نتایج آمار استنباطی………………………………………………………………………………………. 51

5-3-1) نتایج آزمون فرضیه اول …………………………………………………………………………….. 51

5-3-2) نتایج آزمون فرضیه دوم…………………………………………………………………………….. 51

5-3-3) نتایج آزمون فرضیه سوم…………………………………………………………………………….. 51

5-4) نتیجه گیری در زمینه ی مطابقت بین یافته های تحقیق حاضر و تحقیقات قبلی……………. 51

5-5) پیشنهادهای کاربردی بر اساس سوالات تحقیق……………………………………………………. 52

5-6) محدودیت ها و پیشنهاداتی برای ادامه ی تحقیقات در این زمینه……………………………….. 53

5-6-1) محدودیت ها برای تحقیقات در این زمینه…………………………………………………….. 53

منابع 58

چکیده

ازآنجا که سازمان یک نظام اجتماعی است که حیات و پایداری آن وابسته به وجود پیوندی قوی میان اجزا و عناصر تشکیل دهنده آن است.رعایت عدالت یکی از مهمترین عوامل موثر بر بقای سازمان و حفظ آن در بلند مدت است.از این رو مفهوم عدالت در سیر نظریه های سازمان مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است.

از سویی دیگر سالها است که محققان بر این باورند که یک کارگر وفادار و متعهد به احتمال زیاد یک کارمند مولد خواهد بود.بنابراین،این امکان وجود دارد که شرکتهای دارای کارکنان متعهد و وفاداراز بهره وری بیشتری برخوردارند.

همچنین عملکرد شغلی نیز یکی از حیاتی ترین مسائل در هر سازمانی است.عملکرد شغلی در واقع به مجموعه رفتارهایی که در ارتباط با شغل،افراد از خودشان بروز می دهند اشاره دارد و یا به میزان محصول و بازدهی حاصل شده اطلاق می گردد.

این مطالعه به درک عدالت سازمانی در محل کار پرداخته و بر مبنای این برداشت است که چگونه عدالت سازمانی میتواند به ایجاد تعهد سازمانی و عملکرد شغلی منتهی گردد.با توجه به مطالب گفته شده در این مطالعه که برروی 181 نفز از کارکنان صنعت بیمه انجام گرفته سعی بر آن است که ارتباطهای بالقوه_از نظر اهمیت،ماهیت بین عدالت سازمانی،تعهد و عملکرد شغلی در صنعت بیمه استان گیلان با استفاده از روش میدانی و توزیع پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گیرد.

نتایجی که از بررسی داده ها حاصل گردیده، بیانگر آن است که رابطه ی مثبت و معناداری بین عدالت سازمانی و تعهد سازمانی وجود دارد.همچنین نشان داده شده که عدالت سازمانی در عملکرد شغلی و نیز تعهد سازمانی در عملکرد شغلی تاثیر گذار بوده است.

سامره عاشوری چیرانی

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1) مقدمه

حیات و تداوم هر سیستم و نهاد اجتماعی در گرو وجود پیوندی مستحكم میان عناصر تشكیل دهنده ی آن است. این پیوند تحت تاثیر میزان رعایت عدالت در آن سیستم قرار دارد؛ ارزیابی پاسخ افراد درباره ی آن چه از كار در سازمان به دست می آورند، در مقابل آن چه به سازمان ارائه می دهند، موضوع بسیاری از پژوهش های اجتماعی در زمینه ی عدالت بوده است. عدالت سازمانی ادراك افراد از منصفانه یا غیرمنصفانه بودن رفتار سازمان با آن ها است. حس برخورد غیر منصفانه سازمان با كاركنان باعث تضعیف روحیه آن ها، جابه جایی و ترك شغل و حتی در مواردی تقابل و رو در رویی با مسئولین سازمان می گردد. درك كاركنان از برخوردهای منصانه در محیط كار به شناسایی سه جزء متفاوت از عدالت در سازمان یعنی عدالت توزیعی، عدالت رویه ای و عدالت تعاملی منجر گردیده است (الوانی و همكاران، 1387). تحقیقات نشان داده اند كه فرآیندهای عدالت نقش مهمی را در سازمان ایفا می كنند و چگونگی برخورد با افراد در سازمان ها ممكن است باورها، احساسات، نگرش ها و رفتار كاركنان را تحت تاثیر قرار دهد. رفتار عادلانه از سوی سازمان با كاركنان عموماً منجر به تعهد بالاتر آن ها نسبت به سازمان می شود. از سوی دیگر افرادی كه احساس بی عدالتی می كنند به احتمال بیش تری سازمان را رها می كنند یا سطوح پائینی از تعهد سازمانی را از خود نشان می دهند و حتی ممكن است شروع به رفتارهای ناهنجار مثل انتقام جویی كنند. بر این اساس درك این كه چگونه افراد در مورد عدالت در سازمان شان قضاوت می كنند و چطور آن ها به عدالت یا بی عدالتی درك شده پاسخ می دهند از مباحث اساسی حوزه ی سازمانی است (Bos, 2001).

تعهد سازمانی مفهومی است كه در پی دست یابی به ماهیت دلبستگی است كه به وسیله ی افراد در سازمان شكل گرفته است. در واقع، تعهد سازمانی میران تطابق و تعلق فرد را به سازمان منعكس می سازد. تعهد سازمانی عبارت است از پیوند افراد به سازمان كه به وسیله ی سه عامل مشخص می شود: الف) اعتقاد قوی و پذیرش اهداف و ارزش های سازمان، ب) تمایل زیاد به سازمان، پ) میل قوی برای ماندن در سازمان (هویدا و همكاران، 1391). به طور كلی، مفهوم تعهد سازمانی بر نگرشی مثبت دلالت دارد كه از حس وفاداری كاركنان به سازمان حاصل می شود و با مشاركت افراد در تصمیمات سازمانی، توجه به آن ها و موفقیت و رفاه آنان تجلی می یابد (الوانی و همكاران، 1387). تعهد سازمانی درجه ی نسبی تعیین هویت فرد با یك سازمان خاص و درگیری مشاركت او با آن سازمان است. یكی از معمولی ترین شیوه های برخورد با تعهد سازمانی آن است كه تعهد سازمانی را نوعی وابستگی عاطفی و روانی به سازمان در نظر می گیرند (قلاوندی و سلطانزاده، 1391). بر اساس این روش، فردی كه به شدت به سازمان خود متعهد است، هویت خود را از سازمان می گیرد، در سازمان مشاركت فعال دارد، با آن در می آمیزد و از عضویت در سازمان خود لذت می برد. بر این اساس است كه طبق تحقیقات صورت گرفته كاركنان متعهد به سازمان، دارای عملكرد بالاتر، ترك شغل و غیبت كمتری بوده اند (شعبانی كلاته، 1391).

با این مقدمه كوتاه در این فصل پس از بیان مساله، ضرورت و اهمیت پژوهش مورد مطالعه قرار می گیرد و سپس به اهداف، چارچوب پژوهش و سایر عناوین پرداخته می شود.

1-2) بیان مساله

شرایط كاملاً متحول و حاكم بر سازمان ها، افزایش رقابت و لزوم اثربخشی آن ها در چنین شرایطی، نیاز آن ها را به نسل ارزشمندی از كاركنان، بیش از پیش آشكار نموده است و از آن جا كه سازمان یك نظام اجتماعی است كه حیات و پایداری آن وابسته به وجود پیوندی قوی میان اجزا و عناصر تشكیل دهنده آن است در این راستا عدالت و لزوم توجه به آن یكی از مقوله های اساسی در هر جامعه و نهادی است چرا كه عدالت مفهومی است كه در سازمان ها دارای اهمیت ویژه ای است (رضایی كلیدبری و همكاران، 1390). عدالت سازمانی اصطلاحی است كه برای توصیف نقش عدالت كه به طور مستقیم با موقعیت های شغلی ارتباط دارد به كار می رود. در عدالت سازمانی مطرح می شود كه باید با چه شیوه هایی با كاركنان رفتار شود تا احساس كنند به صورت عادلانه با آن ها برخورد شده است(نعامی و شكركن، 1383). رعایت عدالت یكی از مهم ترین عوامل موثر بر بقای سازمان و حفظ آن در بلند مدت است(Suliman and Al-Kathairi, 2013)، از این رو مفهوم عدالت در سیر نظریه های سازمان مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است (پورعزت و قلی پور، 1387). رفتار منصفانه خواسته ای است كه همه ی كاركنانی كه وقت و انرژی خود را در یك سازمان صرف می كنند از سازمان انتظار دارند. این انتظارات باعث می شود كه رهبران تمایل بیش تری به تاكید بر رعایت انصاف داشته باشند.

از سویی دیگر سال ها است كه محققان بر این باورند که یک کارگر وفادار و متعهد به احتمال زیاد یک کارمند مولد خواهد بود. بنابراین، این امکان وجود دارد که شرکت های دارای کارکنان متعهد و وفادار از بهره وری بیشتری برخوردارند (Suliman and Al-Kathairi, 2013). بر این اساس، تعهد سازمانی را می توان متغیری دانست كه توجه قابل ملاحظه ای را در ادبیات سازمانی به خود جلب كرده است (رهنورد و رادمنش، 1382). تعهد، پاسخی احساسی است كه توسط رفتار، اعتقادات و نگرش افراد سنجیده می شود و تمام سطوح پائینی و بالایی سازمان را در بر می گیرد (عوض پور، 1386). به عبارتی تعهد سازمانی بیان كننده ی وابستگی روانشناختی به سازمان محل استخدام است و طبق نظر آلن و مایر (1990) ممكن است اشكال متفاوتی داشته باشد (غفوری و گل پرور، 1388). تعهد سازمانی از آن جهت مهم است كه با پیامدهای سازمانی مطلوبی مانند كاهش غیبت از كار، كاهش جابه جایی و بهبود عملكرد شغلی رابطه دارد (Jaramillo et al., 2005).

همچنین عملكرد شغلی نیز یكی از حیاتی ترین مسائل در هر سازمانی است (شكركن، 1380). پژوهشگران عملكرد شغلی را ارزش های كلی مورد انتظار سازمان از تكه های مجزای رفتاری تعریف می كنند كه هرفرد در طول دوره های مشخص از زمان انجام می دهد (Motowidlo, 2003). عملكرد شغلی در واقع به مجموعه رفتارهایی كه در ارتباط با شغل، افراد از خودشان بروز می دهند اشاره دارد و یا به میزان محصول و بازدهی حاصل شده اطلاق می گردد (Rashidpoor, 2000). بر این اساس، عملکرد شغلی همان بازده افراد طبق وظایف قانونی و مقرر است و عبارت است از پیامد فعالیت های منابع انسانی در خصوص انجام وظایفی که به او واگذار می شود و میزان تلاش و حدود موفقیت کارمند در اجرای وظایف شغلی و تکالیف رفتاری مورد انتظار (Bellou, 2010).

بنابراین، هدف اصلی از این مطالعه به درک عدالت سازمانی در محل کار پرداخته و بر مبنای این برداشت است كه چگونه عدالت سازمانی می تواند به ایجاد تعهد سازمانی و عملکرد شغلی منتهی گردد (Suliman and Al-Kathairi, 2013). با توجه به مطالب گفته شده پس در این مطالعه سعی بر آن است كه ارتباط های های بالقوه – از نظر اهمیت، ماهیت و قدرت- بین عدالت سازمانی، تعهد و عملکرد شغلی در صنعت بیمه استان گیلان مورد ارزیابی قرار گیرد و این سوال مطرح است که آیا بین عدالت سازمانی سازمانی و تعهد سازمانی با عملكرد شغلی رابطه وجود دارد؟

1-3) ضرورت و اهمیت پژوهش

بیمه همچون چتری بزرگ در زمینه های مختلف بر روی زندگی مردم جوامع بشری و فعالیت هایشان سایه می گستراند و محیطی امن برای جبران خسارت های رسیده به مردم ایجاد می کند. امروزه، با تردد درخیابان های شهرهای سراسر کشور به تابلوهایی بر می خوریم که عبارت «نمایندگی بیمه» روی آن درج شده است. نمایندگی های بیمه در ایران نقش حامیان طبقات مختلف مردم جامعه درمقابل اتفاقات و خسارات وارد شده را بازی می کنند. بر این اساس و با توجه به اهمیت سازمان های بیمه گر و هم چنین با توجه به افزایش پیچیدگی و سرعت تغییرات محیطی و عدم اطمینان در محیط سازمان ها، نیاز روزافزون به اتخاذ تصمیم راهبردی بلندمدت و در اختیار داشتن كاركنان توانمند به شدت سازمانی احساس می شود. از این رو اگر سازمانی یا به عبارتی سازمان بیمه گری بتواند مجموعه ای از كاركنان با اراده، كوشا، متعهد به سازمان و ارائه گر رفتارهای شهروندی سازمانی در اختیار داشته باشد بهتر می تواند در مقابل رقابت ها و تهدیدات پرتلاطم از خود واكنش نشان داد.(نفوی و همکاران 1391)

این مهم، مدیران ارشد و طراحان راهبردی سازمان های دولتی و بازرگانی را متوجه ی این واقعیت نموده است كه اگر سازمان نتواند محیطی را در سازمان پدید آورد كه كاركنان با فراغ بال در آن به اشتغال بورزند، چالش های محیطی وجو سازمانینامساعد اصل بقا و ادامه ی حیات آن ها را زیر سوال خواهد برد. با توجه به ادبیات نظری موجود یكی از مهم ترین مشكلات سازمان های امروزی چگونگی مواجه شدن با مساله عدالت سازمانی، فراهم آوردن یك محیط مناسب عادلانه، تشخیص نیازهای كاركنان، تعهد كاركنان در محیط كار و عملكرد شغلی پرسنل است كه در این مطالعه به این امر پرداخته می شود.(بردبار و همکاران 1386)

1-4) اهداف پژوهش

اهداف تحقیق این پژوهش براساس مساله های تبیین شده عبارتند از:

سنجش میزان عدالت سازمانی در صنعت بیمه استان گیلان؛

سنجش میزان تعهد سازمانی در صنعت بیمه استان گیلان؛

سنجش عملكرد شغلی در صنعت بیمه استان گیلان؛

سنجش رابطه بین عدالت سازمانی و عملكرد شغلی در صنعت بیمه استان گیلان؛

سنجش رابطه بین تعهد سازمانی و عملكرد شغلی در صنعت بیمه استان گیلان؛

سنجش رابطه بین تعهد سازمانی و عدالت سازمانی در صنعت بیمه استان گیلان.

1-5) چارچوب نظری پژوهش

چارچوب نظری یك الگوی مفهومی است مبنی بر روابط تئوریك میان شماری از عواملی كه در مورد مساله پژوهش با اهمیت تشخیص داده شده اند و بنیانی است كه تمامی پژوهش بر اساس آن شكل می گیرد و شبكه ای است منطقی و توصیفی كه بر روابط میان متغیرها استوار است. به طوری كه یك چارچوب نظری می تواند متغیرهای مهم مرتبط با مساله پژوهش را شناسایی و مشخص نماید و پیوند این متغیرها را به گونه ای منطقی ارائه دهد (سكاران، 1388). چارچوب مورد استفاده در تحقیق حاضر مطابق شكل 1-1 است كه در آن روابط متغیرها نشان داده می شوند.

در خصوص ارتباط بین متغیرهای این پژوهش تاكنون مطالعات زیادی صورت گرفته است كه نشان دهنده رابطه میان عدالت سازمانی، تعهد سازمانی و عملكرد است كه در بخش پیشینه تحقیق بدان اشاره می شود. در این قسمت و با توجه به مطالب نظری موجود چارچوب نظری پژوهش نشان داده می شود. مطابق شكل 1-1 و با توجه به اهداف پژوهش سعی بر آن است تا در ابتدا رابطه بین عدالت سازمانی و تعهد سازمانی مورد مطالعه قرار گرفته و سپس رابطه این دو متغیر را با عملكرد شغلی مورد ارزیابی قرار دهیم.

شكل شماره 1-1- مدل تحقیق

(Suliman & Alkathairi , 2013)

1-6) فرضیه های پژوهش

بین عدالت سازمانی و عملكرد شغلی رابطه معناداری وجود دارد.

بین تعهد سازمانی و عملكرد شغلی رابطه معناداری وجود دارد.

بین عدالت سازمانی و تعهد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد.

1-7) تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

Fتعریف مفهومی و عملیاتی عدالت سازمانی

عدالت سازمانی به معنای درك افراد از منصفانه یا غیرمنصفانه بودن رفتار سازمان با آن ها است (Parker and Kohlmeyer, 2005). عدالت سازمانی به به سه بخش زیر تقسیم بندی می گردد:

عدالت توزیعی: عدالت توزیعی بیانگر درك افراد از میزان رضایت رعایت عدالت در توزیع و تخصیص منابع و پاداش ها است. به بیان دیگر، به حدی دلالت دارد كه افراد پاداش ها را با عملكرد مرتبط می دانند (رضائیان، 1384)؛

عدالت رویه ای: عدالت رویه ای با درك افراد از عادلانه بودن رویه های جاری در تصمیم گیری برای جبران خدماتشان (نه با توزیع واقعی درآمدها) سر و كار دارد. مانند نحوه ی برخورد با شكایت ها و نزاع ها (الوانی و همكاران، 1387)؛

2-2-1) ضرورت تحول کیفیت در نظام اداری.. 19

2-2-2)تعریف متغیرهای تحقیق. 21

2-2-3) متغیر اصلی : کیفیت خدمات.. 21

2-2-4) تعریف کیفیت خدمات.. 23

2-2-6) بر مدل های ارزیابی کیفیت خدمات.. 25

2-2-7)مدل سروکوال. 26

2-2-7-1) محاسن استفاده از مدل سروکوال. 28

2-2-7-2) ویژگی های مدل سروکوال پاراسورامان. 29

2-2-7-3) تحلیل شکاف.. 30

بخش دوم:رضایتمندی.. 32

2-3-2)تاثیر کیفیت خدمات بر رضایتمندی.. 33

2-3-3)دلایل استفاده از خدمات باکیفیت بر رضایت.. 35

2-3-4) مفهوم رضایت.. 38

2-3-5) رضایت مشتری.. 39

2-3-6) مزایای رضایت مشتری.. 39

2-3-7) مهمترین اثرات رضایت مشتری بر فرآیند سازمان. 40

2-3-8) شاخص رضایت مشتری.. 40

2-3-8-1) شاخص ملی رضایت مشتری آمریکا 41

2-3-8-2) معرفی مدل شاخص ملی رضایت مشتری اروپا 42

2-3-8-3) مدل شاخص ملی رضایت مشتری سوئیس… 43

2-3-8-4) شاخص ملی رضایت مشتری مالزی.. 44

2-3-9) روشهای و مدلهای اندازه گیری رضایت مشتری از کیفیت خدمات.. 45

2-3-9-1) مدل كانو. 46

2-3-9-2) مدل فورنل. 47

2-3-10-3) مدل اسكمپر. 48

بخش سوم:پیشینه تحقیق. 49

2-4) بیان پیشینة تحقیق. 50

2-4-1) پیشینه در داخل. 50

2-4-2) پیشینه در خارج. 54

فصل سوم:روش تحقیق. 57

3-1) مقدمه. 58

3-3) جامعه آماری.. 60

3-4) حجم نمونه. 60

3-5) روش نمونه گیری.. 60

3-6) ابزار گردآوری پژوهش… 61

3-6-1) قابلیت اعتبار (روایی) پرسشنامه. 63

3-6-2)قابلیت اعتماد(پایایی) پرسشنامه. 64

3-7) روش تجزیه و تحلیل داده ها 65

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های تحقیق. 67

4-1) مقدمه: 68

4-2) توصیف متغیر های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان: 68

4-3) توصیف متغیر های پژوهش… 73

4-4) بررسی نرمال بودن متغیر های اصلی پژوهش… 77

4-5) آزمون فرضیات پژوهش: 78

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری.. 83

5-1) مقدمه. 84

5-2) نتیجه گیری و خلاصه یافته ها 84

5-2-1) نتایج تجزیه و تحلیل توصیفی پژوهش… 84

5-2-2) نتایج و تحلیل استنباطی فرضیه های تحقیق. 85

5-2-3) نتایج آزمون تجزیه و تحلیل فریدمن.. 87

5-2-4)جمع بندی و نتیجه گیری از مطالعات آماری تحقیق. 87

5-3) پیشنهادات پژوهش… 88

5-3-1) پیشنهادات در خصوص فرضیه های اصلی.. 88

5-3-2) پیشنهادات در خصوص فرضیه های فرعی.. 88

5-3-2-1) پیشنهادات در خصوص فرضیه های فرعی اول. 88

5-3-2-2) پیشنهادات در خصوص فرضیه های فرعی دوم. 89

5-3-2-3) پیشنهادات در خصوص فرضیه های فرعی سوم. 89

5-3-2-4) پیشنهادات در خصوص فرضیه های فرعی چهارم. 89

5-3-2-5) پیشنهادات در خصوص فرضیه های فرعی پنچم. 90

5-3-3) پیشنهادات برای محققان آینده 90

5-4) محدودیت های تحقیق. 91

منابع. 92

منابع فارسی.. 93

منابع انگلیسی.. 97

چکیده:

در دنیای پر تلاطم امروز با نگاهی به اطراف خود در می یابیم که خدمات به طور وسیعی گسترش یافته و هیچ اقتصادی نمی تواند بدون خدماتی چون حمل و نقل، ارتباطات، بیمه، آموزش وبانکداری به حیات خود ادامه دهد. با توجه به اهمیت مبحث کیفیت خدمات که یکی از مولفه های اصلی و تاثیرگذار اقتصاد کشورها را تشکیل می دهد و رویکرد مشتری مداری و جلب رضایت او که در سالهای اخیر عنوان شده است، نیاز است که در این خصوص راهکارهای اجرایی اتخاذ گردد . هر کشوری که در این زمینه پیشتاز باشد می تواند مانور بهتر و بیشتری در عرصه رقابت های بین المللی داشته باشد. البته محقق در این پژوهش به بررسی کیفیت خدمات ارائه شده توسط اداره کل گمرکات گیلان به شرکتهای مرتبط که این شرکتها شامل دریایی، بین المللی، کارگزاری و ترخیص کالا در استان گیلان پرداخته است؛که فرضیه های اصلی پژوهش اینگونه تدوین گردیده که کیفیت خدمات اداره کل بر رضایتمندی شرکتها تاثیر داشته و بین انتظارات و خدمات درک شده به شرکتهای از سوی اداره کل تفاوت وجود دارد؛که بر اساس مدل استاندارد سروکوال و یک پرسشنامه مربوط به رضایتمندی، تنظیم گردید که به پنج فرضیه فرعی تقسیم شد؛ روش سروکوال برای اکثر تحقیقات که کاربردی توصیفی و پیمایشی بوده که در زمینه کیفیت خدمات قابل استفاده می باشد.پرسشنامه بین 85 شرکت توزیع گردید که 68 شرکت به تمامی سوالات پاسخ کامل و قابل تجزیه و تحلیل داده بودند که همین تعداد مبنای تحلیل آماری قرار گرفت؛در تحلیل آماری از رگرسیون و تکنیک آزمون tاستیودنت (مقایسه های زوجی) برای فرضیه ها و آزمون رتبه بندی فریدمن برای اولویت بندی انواع کیفیت خدمات اداره کل گمرکات گیلان استفاده گردید و با استفاده از نرم افزار SPSS به تجزیه و تحلیل فرضیه ها پرداخته شد که در نتیجه از فرضیه های اصلی، فرضیه اول نشان از تاثیر کیفیت خدمات بر رضایتمندی و فرضیه دوم نشان از عدم تفاوت بین خدمات درک شده و انتظارات دارد.،یعنی بین کیفیت خدمات اداره کل و انتظارات شرکتها در گیلان تفاوت وجود ندارد. ولی در فرضیه­های فرعی برای ابعاد مختلف کیفیت خدمات فقط بعدپاسخگویی مورد تایید قرار گرفت. و الویت­بندی این خدمات باتوجه به انتظارات شرکتها تکنیک آزمون رتبه بندی فریدمن از با اهمیت ترین به این شکل رتبه بندی گردید؛ اطمینان خاطر، عوامل محسوس، قابلیت اعتماد،پاسخگویی و همدلی.

واژه های کلیدی: خدمات، کیفیت خدمات،ادراکات مشتریان، انتظارات مشتریان، گمرک

فصل اول:کلیات تحقیق

1-1) مقدمه

اقتصاد جهانی در طی دهه اخیر رشد قابل توجهی را شاهد بوده است و همچنین نقش و جایگاه صنعت حمل و نقل به عنوان جز تفکیک ناپذیر تجارت و اقتصاد جهانی در حال رشد است؛ پیش بینی می شود هزینه های لجستیک کالا و مواد تا پایان سال 2014 به بالای پنج هزار میلیارد دلار برسد و این نشان دهنده جایگاه و تاثیر حمل و نقل در میزان هزینه های انتقال کالا و مواد است. شاخص لجستیک بر پایه شاخص مبهم دیگر در زمینه تجارت (مقررات گمرکی، زیر ساخت های تجاری، ساختارهای حمل و نقل بین المللی) تعیین می شود، حمل و نقل دریایی در اقتصاد دنیا و همچنین در اقتصاد ایران نقش حیاتی دارد؛ بیش از 90 % از کالاهای بین المللی از طریق بنادر جابجا می شوند و تقریبا 90 % واردات و صادرات ایران نیز از طریق بنادر ایران انجام می گردد. نقش خدمات حمل و نقل دریایی به عنوان یک تسهیل کننده عمده تجارت جهانی از دیدگاه اقتصاد ملی حائز اهمیت است متصدی صنعت حمل و نقل دریایی در ایران سازمان بنادر و دریا نوردی ایران می باشد؛ که خود زیر مجموعه ای از وزارت راه و شهرسازی است که وظیفه حمل و نقل دریایی با این سازمان است.لذا به دلیل حضور سازمانهای متعدد و درگیر در امر تجارت در استان گیلان مثل اداره کل سازمان بنادر و دریانوردی گیلان ، اداره کل گمرکات استان گیلان و شرکتهای متنوع حمل و ترخیص کالا خصوصاً در شهر ساحلی بندر انزلی، هماهنگی میان ذینفعان، به عنوان دغدغه ای جدی مطرح است. در همین راستا، نه تنها تقابلی بین خشکی و دریا، صنعت و تجارت دریایی وجود ندارد؛ بلکه چگونگی حضور موثر این متغیرها در بخشهای مختلف و در کنار هم و براساس برنامه ریزی متکی بر چشم انداز مطلوب و التزام و عمل به همه قوانین و مقررات مرتبط با دریا، مسئله ای راهبردی است. اجرای قانون امورگمرکی وسایرقوانین و مقررات مربوط به صادرات و واردات ، عبور)ترانزیت( کالا، وصول حقوق ورودی ، عوارض گمرکی ، مالیات های مربوطه ،الزامات فنی وتسهیل تجارتبر عهده گمرک می باشد که سازمانی دولتی تابع وزارت امور اقتصادی و دارایی است و به عنوان مرزبان اقتصادی کشور نقش محوری و هماهنگ کننده را در مبادی ورودی و خروجی کشور را دارد همچنین مسؤل اعمال حاکمیت دولت است.

1-2) بیان مساله

توجه به کیفیت و حساسیت نسبت به خدمات مطلوب تر در زمره مهمترین نکاتی است که جامعه جهانی در عصر حاضر به آنها اولویت خاصی بخشیده است کالاهای نامرغوب و خدمات پایین تر از حد انتظار همواره موجب می شود که مشتریان کالا و بهره گیران از خدمات روز به روز اعتبار و اعتماد کمتری نسبت به عرضه کنندگان آن کالا و ارائه دهندگان این خدمات پیدا کنند (آقاملایی و همکاران، 1387، ص 173). امروزه در عصر جهانی شدن، با پیشرفت دانش و تکنولوژی و سرعت ارتباطات و با تغییر و تحولاتی که در فرهنگ ها، انتظارات و مطالعات سیاسی ملتها ایجاد شده برفرآیند تحولات اداری نیز تأثیر گذاشته است. تغییر خواسته ها و توقعات شهروندان، سبب شده است که تحول از امری درون زا به امری برون زا تبدیل شود. در واقع پاسخ گو بودن سازمانهای دولتی در مقابل شهروندان سبب شده است که دولتها به افراد جامعه از منظری جدید به مثابه مشتریان بخش خصوصی بنگرند و تلاش کنند حداکثر رضایتمندی را برای آن فراهم کنند (خاکی، 1381، ص 26)

كیفیت خدمات به عنوان یكی از مهمترین عوامل تعیین كننده موفقیت سازمانهای خدماتی در محیط رقابتی امروزه مورد توجّه جدی قرار گرفته است .هر گونه كاهش در رضایت مشتری به دلیل كیفیت پایین خدمات موجب ایجاد نگرانی هایی برای سازمانهای خدماتی است . مشتریان نسبت به استانداردهای خدمت حسّاس تر شده اند و همراه روندهای رقابتی ، انتظارات آنها از كیفیت خدمات نیز افزایش یافته است. در نتیجه بسیاری از متخصّصان بازاریابی معتقدند سازمانهای خدماتی همواره بایستی انتظارات مشتریان از كیفیت خدمات را مد نظر قرار دهند . باید این موضوع را مد نظر قرار داد كه وجود همبستگی میان كیفیت خدمات و موفقیت سازمان ایجاب می كند كه به كیفیت به عنوان یك ابزار رقابتی برای متمایز ساختن سازمان از دیگر رقبا نگریسته شود . به عبارت دیگر كیفیت خدمات ، كلیدی برای ارتقای سود آوری می باشد نه یك عامل هزینه زا . با توجّه به اهمیت كیفیت خدمات این موضوع در كشورهای در حال توسعه مورد توجّه جدی قرار نگرفته و کشور ما ایران نیز از این امر استثناء نبوده و نیاز به برطرف کردن آن احساس می شود.

بدون شک در جو رقابتی سازمان های عصر حاضر، تنها سازمانها و مؤسساتی می توانند به ادامه حیات و توسعه روزافزون دست یابند که محور اساسی فعالیت هایشان مبنی بر کیفیت صحیح و شایسته خدمات و محصولات خود که رضایت مشتری را به دنبال خواهد داشت، بنیان نهند. انتظارات شهروندان از کیفیت خدمات دولت روز به روز فزونی می یابد و سازمانهای دولتی با انبوهی از خواسته ها و نیازهای جدید و متفاوت ارباب رجوعان خود رو به رو هستند و این باعث گردیده که سازمانهای دولتی این نیاز را در خود دریابند که بقا و توسعه آنها در آینده بدون توجه به مقوله کیفیت بی تردید امکان پذیر نیست. بر همین اساس یکی از طرح هایی که در سازمان های دولتی بدنبال بحث کیفیت طراحی شده است، طرح تکریم ارباب رجوع است. طرح تکریم مردم و ارباب رجوع و جلب رضایت آنها در نظام اداری یکی از طرح های هفت گانه برنامه تحول در نظام اداری به شماره 1854/13. ط مورخه 10/12/1381 می باشد و هدف این طرح ارتقای سطح کیفیت ارائه خدمات دستگاههای دولتی و تکریم و افزایش رضایتمندی مردم و رفع نیاز خدمت گیرندگان است (گلستان و همکاران، 1385، ص 2-1) .

برای رضایتمندی مراجعان تعاریفی متعدد ارائه شده که در ذیل به بعضی از آنها اشاره می شود.

1-ادراک مراجعان از عملکرد سازمان و خدمات دریافت شده یا ادراک مراجعان را که برآورده شدن خواسته ها و انتظاراهایشان ایجاد می شود رضایتمندی گویند.

2- 5- رابطه ژئوپلیتیک ومرزهای سیاسی 33

2-5-1- رابطه مرزهای سیاسی و حاکمیت ملی 34

2-5-2- رابطه مرزهای سیاسی وامنیت ملی 35

2-5-4- رابطه مرزهای سیاسی و اقوام 37

2-5-5- رابطه مرزهای سیاسی و فرهنگ 38

2-6 – جایگاه مرزهای سیاسی در اهداف استراتژیک کشورها 39

2-6-1 – اهداف نظامی 40

2-6-2- اهداف فرهنگی 41

2-6-3-اهداف اقتصادی 41

2-6-4- اهداف تروریستی 42

2-7 – تحلیل ژئوپولیتیک چشم انداز مرزهای سیاسی 42

2-7- مفهومآمایشمناطقمرزی 43

2-8-نگرشهایحاكمدررابطهباتوسعهوامنیت 44

2-9-دیدگاههایمختلف مرز 45

2-9-1- نظریهكریستالر 45

2-9-2- دیدگاهنظریهمركز- پیرامون 45

2-9-3- دیدگاهنظریهكاربریاراضی 46

2-9-4- دیدگاهنظریهقطبرشد 46

2-9-5- دیدگاهنظریهمركزرشد 47

2-9-6- دیدگاههاینظریهانسن 47

2-9-7- دیدگاههاینظریجونزووایلد 48

2-10- اصولچارچوبنظریآمایشمناطقمرزی 49

2-11- منابعتنشجغرافیاییایرانوهمسایگان 50

2-12- آمایشمناطقمرزیدرایران 54

2-13- سوابق تحقیق 55

فصل سوم : روش اجرای تحقیق 56

3-1- روشها 57

3-2- موقعیت جغرافیای افغانستان 58

3-3-2-آب و هوا 62

3-4- ویژگیهای اجتماعی 63

3-4-1-جمعیت و پراكندگی 63

3-4-2- سن وجنسیت 63

3-4-2-گونه های نژادی 64

3-4-3- شاخصهای جمعیتی: 66

3-4-4 -مرزهای سیاسی افغانستان معاصر 67

3-4-5- پایان بازی بزرگ و تثبیت مرزهای سیاسی افغانستان 71

3-4-6- پیامدهای تثبیت مرزهای سیاسی افغانستان در رقابت انگلیس و روسیه بر اوضاع 71

3-4-7- خطوط هفتگانه­ی مرزی افغانستان: 73

3-5- ویژگیهای اقتصادی 75

3-5-1-اقتصاد 75

3-5-2- معادن 76

3-5-3-+ طلا 76

3-5-4-ذغال سنگ 76

3-5-5-گازطبیعی نفت 77

3-5-6- آهن 77

3-5-7- مس 77

3-5-8-بیرایت 77

3-5-8-اورانیوم 78

3-5-9- نقره 78

3-5-10- سرب 78

3-5-11- صنایع 78

3-5-12- راهها 78

3-5- ارتباطات 79

فصل چهارم : تجزیه و حلیل یافته ها

4-2- مهمترین مولفه های تاثیر گذار بر مرز ایران و افغانستان 84

4-2-1- مواد مخدر 85

4-2-2- پناهندگان افغانی 94

4-2-3- مذهب 99

4-2-4- اقتصاد 100

4-2-5- مسأله مرزها 102

4-2-6- مسأله قاچاق انسان 103

4-2-7- مسأله قاچاق اسلحه 105

4-2-8- مسأله جرائم جنایی 107

4-2-9-تروریسم 108

4-2-10- نیروهای خارجی در افغانستان 112

4-2-12- رودخانه هیرمند 115

فصل پنجم :نتیجه گیری ، پیشنهادات 125

5-1- نتیجه گیری 126

5-2- ارزیابی فرضیه 127

5-3- مشکلات مرزی ایران و افغانستان 131

5-4- پیشنهادات 133

منابع 134

چكیده

آمایش مناطق مرزی در ایران،به دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیشازنیمیازاستانهای كشوردرمرزهای بینالمللی با كشورهای همجوار،ازجایگاه ویژهای در نظام برنامه ریزی كشوربرخورداراست. و عوامل زیادی بر روی آن تاثیر می گذارد بنابراین،هدف این تحقیق ،ضمن تبیین جایگاه آمایش مناطق مرزیددو کشور ایران و افغانستان ؛شناخت عناصر ومؤلفهآن،چگونگی ارتباطاین عناصر بادیگرعناصروشناخت اهمیت وضرورت پرداخت نبهآمایش مناطق مرزی است در خصوص آمایش مرزی ایران و افغانستان در مرزهای شرقی باید گفت که افغانستان تا آینده ای نامعلوم هم چنان در شمار کشورهای بی ثبات و چالش خیز جهان باقی خواهد ماند. در واقع تا زمان روی کار آمدن دولتی میانه رو، متمرکز و مورد پذیرش تمامی قبایل شمالی و جنوبی، این کشور صادر کننده انواع چالش و معضلات امنیتی و سیاسی به ایران و دیگر همسایگان خود خواهد بود. گر چه روی کار آمدن دولت حنفی و ضد شیعی در افغانستان، باعث بروز تنش های گسترده با ایران است، اما منابع بحران زای این کشور را می بایست در عواملی چون: فقر، توسعه نیافتگی، رقابت های مستمر ژئوپلیتیک همسایگان و قدرت های بزرگ، تنش های ایدئولوژیک برخاسته از مدرسه های دینی عربستان و شبه قاره، تولید مواد مخدر و ناهماهنگی های قومی و مذهبی جستجو کرد.

واژگان کلیدی : مرز ، آمایش مرزی ، ایران ، افغانستان

مقدمه

امروزه گرچه رویكردهای پیكر شناختی در مطالعات مرزی چندان مرسوم نیستند رو شایدتاحدودی بهاین دلیل باشدكه پژوهشگران تصورمیكنندهرآنچه ممكن است درمورد سرحداتومرزها ارزش گفتند اشته باشد،گفته شده است اما . بایداذعا نداشت كره،مرزها هنوزهم نقش بسیار مهمی درتعیین زندگی انسان ایفا میكنند.

موضوعات مطرح در مطالعات مرزی،تنها به خط مرزی اختصاص ندارد،بلكه پسكرانه های خطوط مرزی هركشوری،به مثابه عاملتأمینكنندةامنیت خطوط مرزی،درجه اعتبار بالایی دارد. ویژگریهای جمعیتی مناطق مرزی ازقبیل مذهب،قومیت،زبان و بافت اجتماعی،ویژگیهای جغرافیایی مناطق مرزی ازقبیل طول ونوعمرز،مجاورت باكانونهای بقان،مناطق مرزی مورداختلاف،وجودتأسیسات مهم در منطقه مرزی،جایگاه منطقةمرزی ازحیثت وسعهیافتگیدرابعاد مختلف و درنهایت ویژگیهای محیط بیرونی منطقةمرزی،ازموارد قابل طرح وبررسی در محدودة مناطق مرزی بر شمرده می شوند. موارد مطرح درمرز ایران و افغانستان مشاهده می شود بسیاری از عوامل مشترک در بین دو کشور وجود دارد که می تواند بر آمایش مرزی افغانستان تاثیر گذار باشد به همین جهت در این پایان نامه در طی 5 فصل به بررسی هریک از عوامل تاثیر گذار پرداخته شده است که شامل

فصل اول :کلیات تحقیق

فصل دوم: بر ادبیات نظری تحقیق

فصل سوم :روش شناسی تحقیق

فصل چهارم :تجزیه و تحلیلیافته های تحقیق

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها و نتیجه گیری

با توجه به اهمیت مسئله امروزه یكی ازعرصه های نوین درمطالعات حوزه برنامه ریز ی طرحهای توسعه كشور،مناطق مرزی است. هرچندازگذشته تاكنون ابعاد گوناگون مسایل ومشكلات مربوط به این مناطق به طور پراكنده مورد مطالعه قرارگرفته است،اما آمایش مناطق مرزی،تاكنون نهتنهاجایگاه شدرنظام برنامه ریزی توسعه كشور تبیینن شده است،بلكه ابعاد و ویژگیهای آن نیز كمترموردتوجه قرارگرفته است. ازاینروی،درحال حاضر،ضرورت انجام مطالعات علمی دراین رابطه،بیش از پیش احساس میشود. فقدان یك چارچوب نظری برای انجام مطالعات علمی دررابطه با آمایش مناطق مرزی،درحالیكه نیازبه اقداماتسریع سیاسی،نظامی وتوسعه ایدراین مناطق روبه فزونینهاد هاست،یكی از مشكلاتی است كه دستان در كاران توسعه وامنیت در این مناطق با آن مواجه اند. برای ناساس،حركت به سوی تدویناینچارچوب به منظور بهبود كمی وكیفی روند سیاستگذاری ها،نظم دادن به تصمیم گیریها،وتدوین برنامه های توسعهاین مناطق د رچارچوبی علمی وكارامد،نیازمندتوجه وتدبیراست.مسئله اصلی این است که چه عواملی می تواند بر آمایش مرزی ایران و افغانستان تاثیر گذار باشد

اهداف تحقیق

1-بررسی عوامل موثر بر روابط مرزی ایران و افغانسان

2-بررسی تعیین مولفه های تاثیر گذار بر آمایش مرزی دو کشور ایران و افغانسان

3-بررسی اشتراکا و اختلافات مرزی دو کشور ایران و افغانستان

• ضرورت تحقیق

یكیازعرصه هاینویندرمطالعاتحوزهبرنامه ریزیطرحهایتوسعهكشور،مناطقمرزیاست. هرچندازگذشتهتاكنونابعادگوناگونمسایلومشكلاتمربوطبهاینمناطقبهطورپراكندهموردمطالعهقرارگرفتهاست،اماآمایشمناطقمرزیبااینعنوان،تاكنوننهتنهاجایگاهشدرنظامبرنامه ریزیتوسعهكشورتبییننشدهاست،بلكهابعادوویژگیهایآننیزكمترموردتوجهقرارگرفتهاست. ازاینروی،درحالحاضر،ضرورتانجاممطالعاتعلمیدراینرابطه،بیشازپیشاحساسمیشود. فقدانیكچارچوبنظریبرایانجاممطالعاتعلمیدررابطهباآمایشمناطقمرزی،درحالیكهنیازبهاقداماتسریعسیاسی،نظامیوتوسعه ایدراینمناطقروبهفزونینهادهاست،یكیازمشكلاتیاستكهدستاندركارانتوسعهوامنیتدراینمناطقباآنمواجهاند. برایناساس،حركتبهسویتدویناینچارچوببهمنظوربهبودكمیوكیفیروندسیاستگذاریها،نظمدادنبه تصمیم گیریها،وتدوینبرنامههایتوسعهاینمناطقدرچارچوبیعلمیوكارامد،نیازمندتوجهوتدبیراست

• سوالهای تحقیق

1-آیاآمایشمرزیبیندوکشورایرانوافغانستانبرتهاجمفرهنگیتاثیردارد

2-آیا ایجادوحدتسیاسیومذهبیدردوکشورایرانوافغانستانبرتهاجمفرهنگیتاثیردارد

فرضیه ها تحقیق

1-به نظر می رسد که قاچاق مواد مخدر در آمایش مرزی ایران و افغانستان تاثیر دارد

2-به نظر می رسد که ایجاد وحدت سیاسی و مذهبی در دو کشور ایران و افغانستان بر آمایش مرزی تاثیر دارد

1-6- محدوده تحقیق

محدوده تحقیق شامل مرز دو کشور ایران و افغانستان است هسایه غربی افغانستان ایران است که خط مرزی دو کشور حدود( 900) کیلومتر می باشد که از مرز ترکمنستان شروع و تا مرز پاکستان به شکل شمال و جنوب ادامه میابد. این خط مرزی توسط رودخانه ها، دشتهای وسیع، کوهپایه ها و دریاچه هامون از هم جدا می شود. رفت و آمد از این سرحد هم چون سرحد جنوبی و شرقی بسیار آسان است. در حقیقت نقشه افغانستان در میان کشورهای منطقه، شکل مشت بسته ی بخود گرفته که فاصله آن از شمال به جنوب نزدیک (600) کیلومتر و از شرق به غرب حدود(1240) کیلومتر می باشد.

1-7- بهره وران تحقیق

این تحقیق می تواند مورد استفاده برای سازمانهای مرتبط با امنیت کشور و سازمان نیروهای مسلح باشد

1-8- واژه ها و مفاهیم

مرز: مرز ازجمله مفاهیمی است كه در عرصه های گوناگون سیاسی،اقتصادی،تجاری،فرهنگی وجغرافیایی كاربردهای متفاوتی پیدا میكند. مرزبه دو مفهوم عینی مانندمرزهایرسمی كشورها،ویاذهنی به كارمیرود؛مانندمرزهای,عقیدتی. كه میتواندباز،بسته؛ضعیف ویاقوی باشد

آمایش :

طرح مطالعات آمایش سرزمین بدلیل مغایرت كلی با آرمانهاواهداف انقلاب اسلامی ازجمله عدالت درتوسعه

مناطق به نوعی ازسال 64 مسكوت باقیماند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر عدالت اجتماعی است.این تفكر ساماندهی فضا را بنحوی كاملا متفاوت از آنچه قبل ازانقلاب بود میطلبید.

فصل دوم :

3-2-1- موقعیت کنونی ترکیه…………….. 29

3-2-1-1- وضعیت جغرافیایی و مساحت ترکیه……………. 29

3-2-1-2- جمعیت ترکیه…………….. 29

3-2-1-3- نژاد و قومیت در ترکیه…………….. 29

3-2-1-4- دین، مذهب و فرهنگ در ترکیه…………….. 30

3-2-1-5- مرزها و همسایگان ترکیه……………..30

3-2-1-6- مرزهای آبی ترکیه…………….. 30

3-2-1-7- مرزهای خشکی ترکیه…………….. 31

3-2-1-8- حکومت و سیاست در ترکیه…………….. 32

3-3- بخش دوم: پیشینه تاریخی روابط ایران و ترکیه…………….. 34

3-3-1- پیشینه تاریخی روابط ایران…………….. 34

3-3-1-1- پیشینه روابط دو کشور در دوره صفویه و عثمانی( 1736 – 1501)……… 34

3-3-1-2- پیشینه روابط در دوره حکومت افغان ها و عثمانی……………… 37

3-3-1-4- پیشینه روابط در دوره افشاریه و عثمانی( 1796 – 1736)……………. 37

3-3-1-5- پیشینه روابط در دوره زندیه و عثمانی(1794 – 1750) …………….39

3-3-1-6- پیشینه روابط در دوره قاجاریه و عثمانی(1925 – 1787)……………. 39

3-3-1-7- مشروطه خواهی در ایران و عثمانی……………… 40

3-3-1-8- جنگ جهانی اول و تأثیر آن بر روابط ایران و ترکیه…………….. 41

3-3-1-9- پیشینه روابط در دوره پهلوی و ترکیه(1979 – 1921)……………. 41

3-3-1-9-1- تشابه حوادث ایران و ترکیه در دوران رضا شاه و آتاتورک……….. 41

3-3-1-9-2- پیشینه روابط در دوره محمدرضا شاه پهلوی و ترکیه…………….. 43

3-3-1-10- انقلاب اسلامی ایران و ترکیه (…-1357)……………. 45

3-3-1-11- جنگ عراق بر علیه ایران و تأثیر آن بر روابط ایران و ترکیه…………….. 46

3-3-1-12- کابینه هاشمی رفسنجانی و رابطه با ترکیه…………….. 47

3-3-1-13- دولت اسلامگرای حزب رفاه در ترکیه و رابطه با ایران…………….. 49

3-3-1-14- کابینه محمد خاتمی و روابط با ترکیه…………….. 50

3-3-1-15- ظهور دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه…………….. 51

3-3-1-16- کابینه احمدی نژاد و رابطه با ترکیه…………….. 52

3-4- بخش سوم…………….. 53

3-4-1- روی کارآمدن حزب عدالت و توسعه…………….. 53

3-4-2- روابط اقتصادی، حمل و نقل میان ایران و ترکیه…………….. 58

3-4-3- تأثیر گردشگری در روابط ایران و ترکیه…………….. 59

3-4-4- نقش گاز و انرژی در روابط ایران و ترکیه…………….. 60

3-4-5- تأثیر قراردادهای ارتباطات و مخابرات بر روابط دو کشور…………….. 62

3-4-6- نقش پیمانکاری و فرودگاه تهران بر روابط دو کشور…………….. 63

3-4-7- ترانزیت، حمل و نقل جادهای میان دو کشور…………….. 64

3-4-8- روابط مالی و بانکی ایران و ترکیه…………….. 64

3-4-9- روابط اجتماعی و فرهنگی ایران و دولت حزب عدالت و توسعه…….. 66

3-4-10- روابط دینی و مذهبی ایران با دولت حزب عدالت و توسعه……….. 69

3-4-11- روابط نظامی و دفاعی ایران و ترکیه…………….. 72

3-4-12- سامانه های موشکی ناتو و تنش در روابط ایران و ترکیه…………….. 73

3-4-13- انرژی هسته ای ایران، کارت بازی بین المللی برای ترکیه…………….. 77

3-4-14- تنش در روابط ایران و ترکیه پیرامون مذاکرات هسته ای……………… 79

3-4-15- روابط سیاسی، سفرها و مذاکرات دوجانبه…………….. 81

3-4-16- نتیجه گیری……………… 84

فصل چهارم: هویت متضاد، علت تنش در روابط ایران و ترکیه…………….. 86

4-1- مقدمه…………….. 87

4-2- بخش اول: هویت غرب مرکزگرای ترکیه…………….. 88

4-2-1- تنوع هویتی در ترکیه…………….. 88

4-2-2- اصول بنیادی کمالیسم در ترکیه…………….. 88

4-2-3- سکولاریسم و لائیسیزم در ترکیه…………….. 92

4-2-4- منافع ترکیه در چارچوب کمالیستی……………… 95

4-2-5- پیدایش هویت اسلامگرا در ترکیه……………. 96

4-2-6- اسلامگرایی با قرائت و شیوه عثمانی……………… 97

4-2-7- اسلامگرایی سکولار یا کمالیستی……………… 99

4-2-8- اسلامگرایی اربکان و حزب رفاه……………. 100

4-2-9- اسلامگراییاردوغانو حزب عدالت و توسعه…………….. 101

4-2-10- غربگرایی کمالیستی در ترکیه…………….. 103

4-2-11- هویت اقتصاد سرمایه داری در ترکیه…………….. 105

4-2-12- ترکیه نماینده غرب در منطقه…………….. 106

4-2-13- فتح الله گولن، پدر اسلامگرایی غربی……………… 108

4-2-14- همگرایی ترکیه با غرب، ترکیه و پیمان ناتو…………….. 110

4-2-15- ترکیه همیشه پشت درهای اتحادیه اروپا……………. 112

4-2-16- پشت دروازه های تمدن غربی یا مسیحی……………… 113

4-2-17- دروازه های تمدن، انگاره مشترک محمدرضاشاه و اردوغان…… 114

4-2-18- همه تلاش های ترکیه ، همه وعده های اتحادیه اروپا …………….115

4-2-19- هزینه های ترکیه به جای اروپا و غرب………………. 117

4-2-20- هویت مرکزگرای ترکیه تابع امریکا و اتحادیه اروپا……………. 118

4-2-21- تنش سامانه های موشکی و سیاست خارجی مرکزگرای ترکیه……. 119

4-2-22- تنش زایی ترکیه، دوستان و دشمنان اتحادیه اروپا و امریکا………… 120

4-2-23- ترکیه در نقش عروسک یا مترسک رقصان غرب………………. 121

4-3- بخش دوم…………….. 122

4-3-1- هویت، منافع و راهبردهای ایران…………….. 122

4-3-2- هویت تمدنی ایران…………….. 123

4-3-3- هم پوشانی هویت ایرانی، اسلامی – شیعی……………… 124

4-3-4- فلسطین و اسرائیل، مرزبندی هویتی میان ایران و ترکیه…………….. 127

4-3-5- فرآیند تأثیرگذاری هویت غربگرای کارگزاران ترکیه…………….. 128

4-4- بخش سوم…………….. 135

4-4-1- تأثیر بیداری اسلامی (بهار عربی) بر روابط ایران و ترکیه…………… 135

4-4-1-1- تونس، ایستگاه اول بیداری اسلامی……………… 135

4-4-1-2- لیبی،همراهی ترکیه با غرب بر علیه یک کشور اسلامی……………… 136

4-4-1-3- بحرین، سکوت ترکیه به خاطر تمایلات مذهبی……………… 137

4-4-1-4- عربستان، سکوت و حمایت ترکیه از سرکوبی معترضین……………… 139

4-3-1-5- عراق، حمایت ترکیه از مخالفان دولت مقتدر شیعی……………… 140

4-3-1-6- مصر، برتری جویی همفکران و استادان اردوغان…………….. 141

4-3-1-7- سوریه، خاری در چشم اردوغان و سدی در برابر منافع غرب محور ترکیه…… 142

4-4-2- تقابل هویت ایران و ترکیه در تحولات جهان اسلام………………… 145

4-4-3- تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر بیداری اسلامی……………… 146

4-4-4- ترکیه و ترویج هویت غربی و سکولار با عنوان بهار عربی……….. 148

4-5- نتیجه گیری……………… 151

فصل پنجم: جمع بندی و نتیجه گیری نهایی……………… 152

5-1- جمع بندی……………… 153

5-2- نتیجه گیری……………… 154

منابع و مآخذ:……………. 163

چکیده:

هدف از نگارش این تحقیق، پرداختن به روابط دو کشور ایران و ترکیه طی سال­های 2008 الی 2012 می باشد. طی این دوره زمانی، علیرغم حاکمیت دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه در ترکیه، روابط میان ایران و ترکیه دارای نوساناتی بوده و حتی با تنش­هایی نیز همراه بوده است .

در این تحقیق، سعی شده است علت تنش های موجود در روابط دو دولت اسلامگرای ایران و ترکیه با استفاده از رهیافتی نوین، بررسی گردد. اینکه چرا اسلامگرایان حزب عدالت و توسعه که از میراث داران حزب رفاه به رهبری نجم الدین اربکان بوده اند، علیرغم تثبیت جایگاه و قدرت خود در حاکمیت کشور ترکیه، نتوانسته اند در چارچوب یک رابطه دوستانه و همگرایانه با دولت اسلامی ایران حرکت کرده و روابط دوستانه خود با ایران را حفظ کنند.

دو کشور ایران و ترکیه، علیرغم همسایگی با­هم و داشتن علقه­ها و میراث مشترک فرهنگی، اجتماعی و دینی در طی تاریخ خود، به تقابل با هم مشغول بوده­اند که جنگ­های بزرگ و خسارت باری را در روابط دو جانبه خود داشته­اند.

اما از سال 2001 و بعد از آنکه اولین پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ترکیه حاصل گردید و بعد از پنج سال، مجدداً نخست­وزیری اسلامگرا به حکومت رسید، مردم و دولت ایران ضمن خوشحالی از این پیروزی اسلامگرایان ترکیه، از آنها حمایت نیز نمودند.

اما به مرور زمان و بعداز سال 2008 و به ویژه از سال 2010 به بعد، دوره ماه عسل روابط ایران و ترکیه به پایان رسیده و تنش میان دو کشور به اوج خود رسیده است. به نظر می­آید هویت و ماهیت سیاست­های دولت اردوغان طی چند سال اخیر دچار چرخشی 180 درجه­ای گردیده و به مرور زمان در حال نشان دادن ماهیت اصلی و درونی خود، یعنی هویت غربگرای ترکیه می­باشد، هویت واقعی ترکیه که موجب تنش با ایران شده است.

فصل اول: کلیات

1-1- بیان مسأله

با روی کارآمدن اولین دولت اسلامگرایان(حزب رفاه به رهبری نجم الدین اربکان[1]) در ترکیه در اواخر دهه 1990 ، شاهد گسترش همکاری­های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی میان ایران و ترکیه بودیم که اوج این همکاری­ها را می توان در دولت اربکان مشاهده کرد، زمانی که موافقتنامه­های اقتصادی بزرگ و مهمی میان دو کشور امضا شده و دو کشور به نوعی روابط دوستانه دست یافته بودند.

علیرغم یک وقفه پنج ساله که با کودتای نرم ارتش بر علیه دولت اربکان در سال 1997 آغاز شده و به سقوط دولت اسلامگرا و زندانی شدن بسیاری از رهبران حزب رفاه و از جمله رجب طیب اردوغان[2] شهردار وقت استانبول، منجر شده و در نهایت انحلال حزب رفاه توسط دادگاه قانون اساسی در سال 1998، در انتخابات سال 2002 ترکیه که اسلامگریان مجدداً توانستند قدرت را به دست بگیرند، روابط ایران و ترکیه گسترش یافته و به بالاترین سطح خود در طی پنجاه سال اخیر رسید.

با این حال با عبور از دوره­ای از همکاری­های اقتصادی و سیاسی میان دو کشور، طی سال­های اخیر با وجود آنکه اسلامگرایان حزب عدالت و توسعه با اقتدار کامل در انتخابات سال­های 2007 و سپس 2011 به پیروزی رسیده و حتی پست ریاست جمهوری را نیز در اختیار خود گرفته­اند، تنش در روابط ایران و ترکیه به خصوص در مسایل سیاسی و منطقه ای، رو به افزایش بوده است، تنشی که منجر به عدم همگرایی دو کشور و بلکه تقابل و نبرد تاکتیکی آنها در سطح منطقه شده است .

چرا روابط دو دولت اسلامگرای ایران و ترکیه، به واگرایی و تقابل رسیده است؟

علت اصلی تقابل منافع دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه با ایران در چیست؟

آیا دین اسلام، احکام و دستورات اسلامی در صدر برنامه های حزب عدالت و توسعه و دولت منبعث آن قراردارد؟

2-1-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

بررسی عوامل تأثیرگذار بر سیاست خارجی ترکیه و به خصوص هویت غرب مرکز­گرای حاکم بر این کشور که طی سال­های اخیر موجب چرخش­های دوره­ای سیاست خارجی ترکیه در ارتباط با ایران گردیده و موجب بروز دوره­های پر­­تنش و پرنوسان در روابط دو کشور ایران و ترکیه شده است.

با توجه به اتکای منفعلانه دستگاه سیاست خارجی ایران در برهه­ای از سال­های مورد پژوهش(2012 – 2008) به ترکیه و اعتماد بیش از حد به دولت منبعث از حزب اسلامگرای عدالت و توسعه که سرانجام به واگرایی دو کشور در مسایل مختلف انجامید، نیاز به بررسی علل و ریشه­های این تغییر رویکرد دولت اسلامگرای ترکیه احساس می­شود، تا مشخص گردد که علت یا علل اصلی این تغییر رویکرد چیست و در آینده مجدداً در دام چنین سیاست­های ظاهری ترکیه یا دیگر کشورها گرفتار نشویم.

شفاف­سازی هویت حاکم بر دولت­های ترکیه(اسلامگرا یا سکولار) و استفاده از آن برای جلوگیری از بروز خطا و پیش داوری های نسنجیده در روابط خارجی ایران از دیگر ضرورت های این تحقیق می­باشند.

3-1- مرور ادبیات و پیشینه تحقیق

در زمینه موضوع اصلی این تحقیق یعنی هویت غرب مرکزگرای ترکیه، منابع علمی و تئوریک کافی وجود ندارد. پیرامون ترکیه و هویت آن، تحقیقات و کتاب­های انگشت شماری منتشر شده است که می توان گفت هیچکدام به موضوع اصلی این پژوهش نپرداخته­اند. در زمینه ماهیت سیاست خارجی ترکیه و به خصوص دولت اسلامگرای حزب عدالت و توسعه، کتاب یا مقالات کافی در دسترس نیست و یا حداقل در ایران به رشته تحریر درنیامده و یا ترجمه نشده­اند. کتاب­های زیر در مورد موضوع تحقیق، مورد مطالعه قرار گرفته­اند:

1 – کاظم 1383، به بررسی فرآیند جهانی شدن به خصوص در حوزه کشورهای اسلامی و اندیشه­های اسلامی پرداخته و در مباحثی از این کتاب به اروپا و هویت غربی مسلط بر این اتحادیه نیز توجه شده است. هویت، ماهیت اتحادیه اروپا مورد کنکاش بوده و تغییر هویت اسلامگرایان یا تضعیف این هویت در کشورهای مختلف اسلامی و از جمله ترکیه مورد بررسی قرار گرفته است.

2 – جمهوری ترکیه 1386، این کتاب به بررسی ترکیه در زمینه­ها و ابعاد مختلف جغرافیایی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و بین­المللی پرداخته است. این کتاب حاوی اطلاعات و داده­های بسیار مفید پیرامون تاریخ و سیاست­های حکومتی ترکیه می باشد.

در مورد سیاست خارجی ترکیه و به خصوص رابطه با ایران نیز مطالب خوبی ارایه شده و بر سیاست­های حزب عدالت و توسعه به خصوص در زمینه سیاست خارجی آن نیز تأکید شده است. در این کتاب پیرامون فرآیند الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا و علل این گرایش مردم و مسئولین ترکیه به داشتنِ رابطه با اتحادیه اروپا، مطالب کمی ارایه شده است. برخی مشکلات و تنش های میان ایران و ترکیه نیز در این اثر مورد بررسی قرار گرفته اند.

2-6-1-2- رابطه بهره کشی شهر از روستا در نتیجه تعامل سیاسی محلی.. 23

2-6-1-3- اولویت های توسعه. 23

2-7- عوامل مدیریتی.. 23

2-7-1- مدیریت تولید نابسامان. 23

2-7-2- ناکافی بودن افراد متخصص….. 24

2-7-3- نارسایی نظام کنترل. 24

2-7-4- مدیریت با ماهیت برونزا 24

2-8- عوامل دولتی.. 24

2-8-1- مسأله امنیت و نبود آن. 25

2-8-2- تداخل وظایف سازمان های دولتی و وزارتخانه ها در روستاها 25

2-8-3- عدم هماهنگی و تبعیض میان سازمان های محلی و مرکزی.. 25

2-8-4- کمبود ابزارها و سازوکارهای دولتی.. 26

2-8-5-حمایت ناکافی از افراد خلاق و نوآور از سوی دولت… 26

2-9- عوامل اجتماعی ـ فرهنگی و تاریخی.. 26

2-9-1- پیشینه و تجارب تاریخی روستاییان. 26

2-9-2- مقاومت در برابر تغییر و نوآوری.. 26

2-9-3- بی سوادی و نارسایی های آموزشی.. 26

2-9-4- جامعه مطرود و سرکوب شده روستایی.. 26

2-9-5- مهاجرت به شهرها 27

2-10- عوامل اقتصادی و نتایج ساختاری.. 27

2-10-1- عقب ماندگی اقتصادی روستایی.. 27

2-10-2- رواج خرده مالکی و تعدد اراضی کشاورزی با مساحت های کوچک… 28

2-10-3- نبود تنوع شغلی.. 28

2-10-4- تغییر کاربری روستاها 28

2-10-5- عوامل تکنولوژیکی.. 28

2-10-5-1- کمبود امکانات تکنولوژیک… 28

2-10-5-2- بهره دهی ناچیز کار. 28

2-10-6- روش های نامناسب بازاریابی.. 29

2-10-7- نارسایی کمّی و کیفی عملکرد تعاونی های روستایی.. 29

2-11- مدیریت روستایی و توسعه. 30

2-12-تحولات مدیریت روستایی.. 30

2-13-وظایف مدیریت در سازمآنهای محلی چیست؟. 31

2-14- مدیریت نوین روستایی.. 34

2-15-تحولات کالبدی روستاها 35

2-16-برنامه ریزی فضایی.. 37

2-17-دهیاری و تحولات اجتماعی ، اقتصادی ، کالبدی و زیست محیطی روستا 38

2-18- نقش دهیاریها در تغییرات کالبدی روستاها 40

2-19-پیشینه تحقیق.. 42

فصل سوم: روش های اجرای تحقیق.. 45

3-1-روش تحقیق و مراحل آن. 46

3-1-1-روش تحقیق : 46

3-1-2-مراحل تحقیق.. 46

3-1-2-1-مرحله جمع آوری اطلاعات… 46

3-1-2-2-سازمان دهی و طبقه بندی اطلاعات… 46

3-1-2-3- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات : 46

3-2- جامعه آماری و حجم نمونه و متغییرهای تحقیق.. 47

3-3-ویژگیهای طبیعی.. 48

3-3-1- موقعیت جغرافیایی.. 48

3-3-2-توپوگرافی.. 52

3-3-3- خاک… 52

3-3-4- اقلیم. 54

3-3-5- منابع آب… 60

3-4- ویژگی های جمعیتی و اجتماعی.. 62

3-4-1-جمعیت و خانوار. 62

3-4-2- بعد خانوار. 63

3-4-3- رشد جمعیت… 64

3-4-4- ساختار سنی و جنسی.. 64

3-4-5-جمعیت فعال و غیرفعال. 65

3-4-6- سواد. 66

3-5- ویژگیهای اقتصادی.. 67

3-5-1- وضع اقتصادی لشت نشاء. 67

3-6- ویژگی های فضایی کالبدی.. 71

3-6-1- تیپ و شکل روستاها 71

3-6-2- توزیع سکونتگاهها بر حسب ارتفاع. 71

3-7- خدمات… 72

3-7-1- خدمات زیر بنایی.. 72

3-7-2- خدمات رو بنایی.. 73

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها 78

4-1- نقش دهیاریها در تحولات کالبدی روستاهای بخش لشت نشاء. 79

4-1-1- ویژگی های پرسنلی دهیار. 82

4-2- مشخصات فردی و عمومی پاسخ گویان. 84

4-2-1-ترکیب جنسی.. 84

4-2-3- تحصیلات… 85

4-2-4-شغل.. 86

4-2-5-محل تولد. 87

4-2-6- محل زندگی.. 88

4-2-7- رضایت مردم از دهیاری ها 88

4-2-8- مکاتبات و تعامل با سازمان ها و اداره های مرتبط با روستا و دهیاری های دیگر. 89

4-2-9- همکاری با نیروی انتظامی جهت برقراری نظم و امنیت در روستا 90

4-2-10- جلب مشارکت روستاییان در امر تهیه و اجرای پروژه های عمرانی روستا 91

4-2-11- همکاری و مشارکت مردم با شورا و دهیار. 91

4-3-سلامت اداری.. 92

4-3-1- نقش دهیار در تدوین سازو کار مناسب برای نظارت بر انضباط مالی.. 92

4-3-2- نقش دهیار در تدوین و سازو کار مناسب برای بهره برداری از تجهیزات و ماشین آلات… 93

4-3-3-میزان پیگیری دهیار از مسائل و مشکلات… 94

4-3-4- مسائل و مشکلات قابل بررسی توسط دهیار. 95

4-3-5-ایجاد اماکن و فضاهای ورزشی، فرهنگی و گردشگری.. 96

4-3-7-نقش دهیار در ساخت یا توسعه ی مجتمع های گردشگری.. 98

4-3-8- نقش دهیار در توسعه و ایجاد فضاهای ورزشی روستا 99

4-3-9- نقش دهیار در تاسیس یا توسعه ی کتابخانه و خرید کتاب… 100

4-4- دهیار و توسعه بخش اقتصادی روستا 101

4-4-1- موفقیت دهیاری در گسترش فعالیت کشاورزی روستا 101

4-4-2- میزان ارزیابی عملکرد دهیار در تشویق و ترغیب روستائیان به توسعه صنایع کارگاهی و روستایی.. 102

4-4-3- نقش دهیار در تغییر کاربری اراضی.. 103

4-4-4- نقش دهیار در افزایش فعالیتهای توریستی منطقه. 103

4-4-5- تاثیرگذاری مدیر روستا در گسترش فعالیتهای خدماتی روستا 104

4-5- تحولات کالبدی روستاها 106

4-5-1- بیشترین تغییر شکل ظاهری روستا در دهه اخیر. 106

4-5-2- تاثیر مدیریت روستا در تغییر الگوی ساخت مسکن و معماری روستا 107

4-6- هدایت و دفع آبهای سطحی.. 109

4-6-1- نقش دهیار در احداث شبکه های دفع آبهای سطحی.. 109

4-7- بهبود آمد و شد روستایی.. 110

4-7-1- نقش دهیار در اصلاح و توسعه شبکه معابر روستا 110

4-7-2- نقش دهیار در زیرسازی و جدول کشی معابر. 111

4-8- بهبود محیط روستایی.. 113

4-8-1- نقش دهیار در حفظ سلامت و بهداشت محیط روستا 113

4-8-2- نقش دهیار در نگهداری و توسعه ی فضای سبز روستایی.. 113

4-8-3- نقش دهیار در پاکیزگی محیط و منظر روستا 114

4-8-5- نقش دهیار در تهیه ی طرح هادی روستایی و پیگیری برای تهیه و اجرای طرح هادی در دوره ی تصدی دهیاری.. 116

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات… 118

5-1- بحث… 119

5-2- نتیجه گیری.. 120

5-3- پیشنهادها 124

منابع و مأخذ. 126

چکیده

مدیریت روستایی فرآیند چند جانبه ای است که شامل سه رکن ، مردم ، دولت و نهادهای عمومی است.در این فرآیند با مشارکت مردم و از طریق تشکیلات ، سازمان های روستایی و ،برنامه ها و طرح هایتوسعه روستاییتدوین و اجرا گردیده و تحت نظارت و ارزش یابی قرار می گیرد سازمان های محلی از جمله انواع سازمانها می باشند که براثرتحول در شیوه های مدیریتی مورد توجه قرارگرفته اند .و بر پایه مشارکت اصل اساسی بنا نهاده شده است حاکمیت مردم بر مردم و اساس سازمانهای محلی بر اصل این نهادها است. این نهاد ها در سالهای اخیر توانسته اند نقش مهمی را در توسعه روستاها ایجاد نمایند در این تحقیق که به روش میدانی و کتابخانه ای انجام شده است اهدافی که تحقیق حاضر دنبال می کند عبارتند از تعیین نقش دهیاران در تحولات کالبدی روستاهای بخش لشت نشاء می باشد.

نتایج نشان می دهد دهیاران روستایی در بخش لشت نشا توانسته اند با مدیریت بر روستاها تحولاتی را در آن ایجلد نمایند که از جمله میتوان به تغییرات کالبدی، بهداشت محیط، ایجاد فضاهای تفریحی و گردشگری اشاره نمود. بیشترین تغییراتی که دهیاری ها توانسته اند در روستاهای بخش لشت نشا ایجاد نمایند تحولات کالبدی می باشد . که می توان به مواردی مانند ساخت و سازهای جدید ، توسعه فعالیت های گردشگری ، ایجاد پارک های روستایی و ایجاد مسجد اشاره کرد .

واژگان کلیدی : روستا، مدیریت روستایی ، تحولات روستایی، بخش لشت نشاء،شهرستان رشت

مقدمه

روستا به عنوان اولین سکونتگاه دائمی انسان و محل فعالیتهای کشاورزی و دیگر کوشش های بهره وری از زمین علاوه بر تامین نیازهای روستائیان ، نیازهای شهر نشینان به مواد غذایی و مواد اولیه برخی صنایع شهری را نیز تامین می کند . پس از پیروزی انقلاب اسلامی گرچه مدیریت روستایی معنای واقعی خود را بدست آورد و هادهای مختلف انقلاب برای آنکه روستاهای کشور را موهبت های فرهنگی، اجتماعی، اجتماعی، اقتصادی بهره مند شوند فعالیتهای زیادی را انجام دادند. در سالهای اخیر با تشکیل شورای اسلامی روستا و وجود دهیار در بعضی از روستاها مدیریت در روستا را هدفمند تر می کند. با وجود این مشکلات زیادی در نقشمدیریت محلیدر روستا وجود دارد. که دهیار و شورای اسلامی وظایف محوله در ادراه روستا، بهتر نمودن مدیریت اوضاع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی را به عهده دارند. هدف اساسی شناخت نگرشهای گذشته و موجود مدیریت روستایی به ویژه با توجه به نقش آن در سالهای اخیر در مدیریت محلی روستایی است. چرا که با ساختار جدید در مدیریت روستایی می توان امیدوار بود که در آینده نه چندان دور شاهد پیشرفت روستاها از لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… باشیم . در مطالعه حاضر نقش مدیریت محلی (دهیار) در توسعه روستاهای بخش خشکیبجار بررسی شد. مطالب این پایان نامه شامل:

فصل اول: بیان مسئله و ضروزت تحقیق، اهداف تحقیق، فرضیه های تحقیق، واژه ها و مفاهیم و محدودیتها می باشد.

فصل دوم: بر ادبیات تحقیق می باشد که به تئوریها و نظریات پرداخته است.

فصل سوم روش اجرایی تحقیق می باشد که در آن به روش تحقیق و موقعیت جغرافیایی و مشخصات طبیعی است که شامل مشخصات اجتماعی- جمعیتی، مشخصات اقتصادی، مشخصات کالبدی و فضایی می باشد.

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق می باشد.

فصل پنجم: آزمون فرضیه ها، نتیجه گیری، پیشنهادات بررسی شد.

فصل اول :کلیات تحقیق

-1بیان مسأله

مدیریت روستا یی فر ایند چند جانبه ا ی است که شامل سه رکن ، مردم، دولت و نهادها ی عمومی است . در این فر ایند با مشارکت مردم و از طر یق تشکیلات، سازمانها ی روستا یی و، برنامه ها و طرح ها ی توسعه روستا یی تد,ین و اجرا گرد یده و تحت نظارت و ارزش یابی قرار می گیرد )رضوا نی، 1383: 211 )

سازمانهای محلی از جمله انواع سازمانها می باشند که بر اثرتحول در شیوه های مدیریتی مورد توجه قرار گرفته اند. و بر پایه مشارکت اصل اساسی بنا نهاده شده است حاکمیت مردم بر مردم و اساس سازمانهای محلی بر اصل این نهادها است. در فرایند نظریه های مربوط به نقش مردم و دولت در موضوع توسعه، تشکیل سازمانهای محلی توسط اجتماعات محلی مورد تاکید قرار گرفته است تا سازمانهای محلی نقش فعالی را در توسعه و اداره امور محلی برعهده گیرند. دهیاری یک نهاد عمومی است که به منظور اداره امور روستا تأسیس گردید در ابتدای تأسیس دهیاری ها ( سال 1382 تمامی روستاهای بالای 20 خانوار (با اولویت مراکز دهستانها، روستاهای دارای طرح هادی و بهسازی می توانستند به شرط پرداخت خودیاری اهالی روستا و تأیید استانداری، مجوز تأسیس دهیاری دریافت کنند . با اعلام این شرایط آسان برای صدور مجوز تأسیس دهیاری و نیز به دلیل اعطای اعتباراتی که از محل قانون تجمیع عوارض به دهیاری ها صورت می گرفت، تقاضای تأسیس دهیاری رو به فزونی نهاد . به نحوی که در کمتر از 1 سال و 3 ماه ، مجوز تأسیس بیش از12 هزار دهیاری از سوی وزارت کشور صادر گردید. (نعمتی و بدری ، 1386: 162)

بخش لشت نشاء یکی از بخشهای شهرستان رشت می باشد. مساحت این بخش 129.2کیلومتر مربع می باشد. این بخش دارای 3 دهستان به نامهای جیرهنده لشت نشاء، علی آباد زیباکنار و گفشه لشت نشاء و 46 روستا و یک نقطه شهری می باشد.

43 روستای بخش لشت نشاء دارای دهیاری می باشد با توجه به اینکه قبل و بعد از وجود دهیاری تغییرات زیادی ایجاد شده است در این تحقیق محقق در نظر دارد تا تغییرات ایجاد شده در روستاها را بررسی و نقش دهیار را در تحولات روستاهای منطقه ارزیابی نماید و به این سوال اساسی پاسخ دهد که مدیریت محلی تا چه حد در تحولات روستاهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت نقش داشته است؟

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق

آشنایی و شناخت از مسائل و امکانات یک روستا نخستین گام برای برنامه ریزی است. مدیریت قوی و لایق موجب برنامه ریزی موفق در زمینه توسعه روستایی می شود. بررسی نقاط قوت و ضعف عملکرد نهادهای اجرایی زیربط در برنامه ریزی به خصوص در برنامه ریزی پایین به بالا، موجب رفع کمبودها و توسعه روستایی را در مناطق مختلف ممکن می سازد. در همین راستا عمده ترین دلایل عدم موفقیت در رسیدن به اهداف برنامه ریزی را به خصوص مدیریت روشها می توان به ذهنی نگری دست اندرکاران برنامه ریزان روستایی نام برد. از آنجایی که روستا و روستانشین در ایران سابقه بسیاری دارد اهمیت این مسئله را بیشتر می نماید. از طرفی اختلاف بین روستاها در دوره معاصر، آن چنان شدید است که شاید مقایسه بسیاری از روستاها با یکدیگر نادرست باشد. تعدادی از روستاها دارای تمامی امکانات زیست و در کیفیت بسیار مطلوب می باشند، سهولت دسترسی به تمامی امکانات زیست، ساکنان چنین روستاهای را بی نیاز به تفکر در مورد زیستن در شهرها می نماید بر عکس در تعدادی دیگر از روستاها، ساکنان آنها چنان با مشکلات زیستی مواجه اند که از نظر فقدان امکانات زیستی، چهره روستاهای صدها سال پیش را در ذهن هر بیننده ای زنده می نمایند در ایجاد چنین شرایطی، دو عامل مدیریت روستایی و برنامه ریزی در مقایسه با سایر عوامل از اهمیت بیشتری برخوردارند. چون درصدی از کارکردهای مربوط به تأمین سرمایه لازم برای انجام پروژه ها و برنامه های روستایی، به نحوه برنامه ریزی روستایی و مدیریت روستایی مربوط می شود، كه می تواند چهره روستاها را دگرگون نموده و موجب جلوگیری از خالی شدن روستاها از جمعیت گردد لذا می توان مدیریت روستایی و برنامه ریزی روستایی در سطح کلان و خرد را به عنوان مهمترین عامل در توسعه پایدار روستایی مطرح کرد.

1-3-اهداف تحقیق

مهمترین اهداف این تحقیق به شرح زیر است:

• تعیین نقش دهیاران در تحولات کالبدی روستاهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت

• تعیین نقش دهیاران در تحولات اقتصادی روستاهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت

• تعیین نقش دهیاران در تحولات فرهنگی روستاهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت

• تعیین نقش دهیاران در تحولات اجتماعی روستاهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت

• تعیین نقش دهیاران در تحولات محیطی روستاهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت

1-4-سوال های تحقیق

1- دهیاریها تا چه حد در تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای بخش لشت نشاء نقش داشته باشند؟

2- دهیاریها تا چه حد در تحولات کالبدی محیطی روستاهای بخش لشت نشاء نقش داشته اند ؟

1-5-فرضیه های تحقیق

با توجه به موارد مطرح شده فرضیه های تحقیق عبارتند از :