3-4-2- نمادها، تعاریف، پارامترها و متغیر های تصمیم…………………………..50

3-4-3- مدل ریاضی……………………………………………………………………51

3-5 –اعتبار سنجیمدل………………………………………………………………53

3-6 –تئوری پیچیدگی و پیچیدگی مساله مورد نظر………………………….56

3-6- جمعﺑندی…………………………………………………………………………58

فصل 4- الگوریتم پیشنهادی نتایج محاسباتی………………………………110-59

4-1 مقدمه……………………………………………………………………………….60

4-2 الگوریتم ژنتیک …………………………………………………………………….62

4-2-1 شمای کلی الگوریتم ژنتیک…………………………………………………64

4-3) اجزای الگوریتم ژنتیک………………………………………………………66

4-3-1) کروموزوم……………………………………………………………………66

4-3-2) جمعیت……………………………………………………………………..66

4-3-3) مقدار برازندگی…………………………………………………………..67

6-3-4) کدگذاری…………………………………………………………………..67

4-3-5) انتخاب…………………………………………………………………….68

4-3-6) عملگر تقاطعی………………………………………………………………76

4-3-7) جهش………………………………………………………………………….82

4-3-8) جابه جایی…………………………………………………………………….83

4-3-8) قاعده توقف……………………………………………………………….83

4-3 الگوریتم حرکت جمعی پرندگان ………………………………………..84

4-4 حرکت دسته جمعی ذرات ……………………………………………….86

4-5 مفاهیم پایه الگوریتم……………………………………………………..88

4-6 رابطه بروز رسانی سرعت………………………………………………..88

4-7 رابطه بروز رسانی موقعیت…………………………………………………92

4-8 گامهای الگوریتم……………………………………………………………93

4-9 شبه کد الگوریتم……………………………………………………………..93

4-10)طراحی الگوریتم پیشنهادی…………………………………………..94

4-10) تنطیمات پارامترها و شرایط اجرای الگوریتم ها……………….99

4‐11) ساختار مسائل…………………………………………………………..99

4‐12)مسائل با ابعاد کوچک و متوسط…………………………………..100

4-13) نتایج آزمایشات……………………………………………………..100

4-14 مسائل با ابعاد بزرگ…………………………………………………….107

4-15 جمع بندی………………………………………………………………109

فصل5- نتیجه گیری و پیشنهادات آتی…………………………….113-110

5-1) نتیجه گیری……………………………………………………………….111

5-2) پیشنهادات آتی ………………………………………………………..113

منابع……………………………………………………………………………115

چکیده:

امروزه با بکارگیری موفقیت آمیز مفهوم تولید به موقع در مفاهیمی چون مدیریت تولید و انبار داری نیاز به تکمیل پردازش کارها در موعد تحویل آن ها یک امر کلیدی در محیطهای صنعتی محسوب می شود.به بیان دیگر تکمیل کارها پیش از موعد تحویل به همان اندازه که دیرکرد در تکمیل آنها اهمیت دارد در کانون توجه قرار میگیرد.زمانبندی ماشینهای موازی نامرتبط حالت عمومی مسائل کلاسیک ماشینهای موازی به شمار می آید.در برخی از کاربردهای زمانبندی ماشینهای موازی نامرتبط ماشینها دارای سطح تکنولوژیکی متفاوتی هستندو لزما قادر به پردازش هر یک از کارهای موجود در مجموعه کارها نمی باشد و در بسیاری از محیطهای صنعتی یک زمان نصب وابسته به توالی هنگام تعویض کارها بر روی ماشین ها به وقوع می پیوندد. تلقی زمان نصب به صورت مجزا از زمان پردازش در بیشتر تکنیکهای مدیریت تولید نو ظهور نظیر تولید به موقع، تکنولوژی گروهی و تولید سلولی مورد استفاده قرار می گیرد.

در این تحقیق مسئله زمانبندی ماشینهای موازی نامرتبط با در نظر گرفتن محدودیت های زمان نصب وابسته به توالی پرداژش کارها و دسترسی محدود به ماشینها و کارها با هدف کمینه سازی زمانهای دیرکرد و زودکرد وزنی کل بررسی میشود.یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح برای این مسئله پیشنهادمی شود.همچنین یک روش ترکیبی فرا ابتکاری متشکل از الگوریتم ژنتیک و اگوریتم حرکت جمعی پرندگان برای حل آن ارائه گردیده است.

فصل اول: کلیات و بیان مسأله

1-1- مقدمه

در جهان رقابتی حاضر، توالی و زمانبندی موثر ضرورتی برای بقا در فضای بازار است. زمانبندی ابزاری است که استفاده از منابع در دسترس را بهینه می کند.زمان همواره یک محدودیت اساسی بوده، بنابراین زمانبندی فعالیتها به منظور حداقل کردن این منبع محدود یک الزام است. زمانبندی و توالی عملیات یکی از مهم ترین مسائل برنامه ریزی تولید بوده و کاربردهای زیادی در واحدهای تولیدی و غیرتولیدی دارد.

عمل زمانبندی در یک سازمان از مدل ها و روش های ریاضی و یا روش های ابتکاری برای تخصیص منابع محدود به کارهای در حال جریان استفاده می کند. اهمیت توالی ماشین های موازی، با هدف متمرکز بر دیرکرد از آن جهت مورد توجه است که در محیط کسب و کار حاضر، رقابت شرکت های تولیدی از طریق قابلیت آنها برای پاسخگویی سریع به تغییرات سریع در زمینه تجارتی و تولید محصولات با کیفیت بالاتر و هزینه های کمتر تعیین می شود. شرکت های تولیدی در تلاش هستند تا این قابلیت ها را از طریق اتوماسیون و مفاهیم خلاق مانند تولید به موقع[1](JIT)، پاسخگوی سریع[2](QR)، تکنولوژی گروهی[3](GT)و مدیریت کیفیت جامع[4](TQM)بدست آورند[3].

این مفاهیم ( برای مثال JIT و GT ) به بسیاری از شرکت ها در بدست آوردن سود اقتصادی کمک کرده است. در سیسستم های JIT کار نباید نه زودتر و نه دیرتر تکمیل شود، که به مسائل زمانبندی با هزینه های زودکرد و دیرکرد و تخصیص موعدهای تحویل منجر می شود. در یک بازار رقابتی دیرکرد کارها با توجه به موعد تحویل آنها یک مقیاس عملکرد بسیار مهم برای محیط های تولید متنوع است.

مسائل با تعیین موعد تحویل در 25 سال گذشته بعلت روشهای جدید مدیریت مانند مفاهیمJITمورد توجه بسیار قرار گرفته است.چنگ که کمک زیادی به مسائل زمانبندی و تخصیص موعد تحویل کرد بیان می کند که تکمیل یک کار زودتر از موعد تحویل به معنی تحمیل هزینه های نگهداری موجودی غیر ضروری است ، در حالیکه تکمیل یک کار دیرتر از موعد تحویل منجر به جریمه های قراردادی و از دست دادن اعتبار مشتری می شود[4].

بطور جالب توجه هدف مسئله حداقل دیرکرد و زودکرد[5](ET) کاملا با سیاست کنترل تولید JITمطابقت دارد.مسئله ماشین های موازی از دو دیدگاه تئوری و عملی دارای اهمیت می باشند. از دیدگاه تئوری به اینخاطر که تعمیمی از حالت تک ماشینه می باشد و از دیدگاه عملی به این جهت که در دنیای واقعی بسیارمعمول است مورد توجه قرار گرفته شده است.

مسئله به کارگیری ماشین های موازی[6] از آنجا مورد توجه است که اگر زمانبندی روی یک ماشین منجر به هزینه زیادی شود ممکن است در نظر گرفتن ماشینهای بیشتر سبب کاهش هزینه شود. ضمن این که مقدار دیرکرد یا زودکرد نیز می تواند با افزایش تعداد ماشین ها کاهش یابد. در این شرایط هزینه به کارگیری ماشین یا نگهداری ماشین اضافه می شود که با حل مسئله بهینه سازی می توان تعیین کرد چه ماشین هایی به کار گرفته شوند و کدام کارها با چه توالی روی این ماشین ها انجام شود.

در عمل، زمانبندی ها با استفاده از الگوریتم های زمانبندی یا قوانین بر پایه دانش ایجاد می شوند. الگوریتم های زمانبندی ، زمانبندی را توسعه می دهد که یک معیار اندازه گیری مانند حداقل کردن انحراف موعد تحویل، حداقل جریمه دیرکرد یا حداقل حداکثر دیرکرد را بهینه می کند.

در این فصل، ابتدای بر انواع مسائل زمانبندی و تعریف بعضی مفاهیم اولیه زمانبندی پرداخته می شود، در ادامه به خصوصیات و مشخصات مسأله مورد بحث این تحقیق، پرداخته می شود. در پایان اهداف، ضرورت و متدولوژی تحقیق بیان شده است.

1-6- تعریف مسأله زمانبندی مربوط به تحقیق :

بیان مسأله:

زمانبندی ماشینهای موازی نامرتبط حالت عمومی مسائل کلاسیک زمانبندی ماشینهای موازیبه شمار می آید.در یک مسئله کلاسیک زمانبندی ماشینهای موازی،مجموعه ای از کارهای مستقل وجود دارد که هر کدام از آنها بر روی یکی از ماشینهای موازی یکسان موجود پردازش می شوند.در حالت کلی ماشینهای موازی به صورت نامرتبط در نظر گرفته می شوند به طوریکه زمان پردازش کار ها بر روی ماشین ها نه تنها به نوع کار بلکه به نوع ماشین نیز وابسته است.در این حالت پیکربندی ماشینها یکسان نیشت و رابطه مشخصی بین زمانهای پردازش کارها بر روی ماشینهای موازی مختلف وجود ندارد.

در این تحقیق مسئله زمانبندی ماشینهای موازی نامرتبط با در نظر گرفتن محدودیت های زمان نصب وابسته به توالی پردازش کاره و زمان دسترسی کارها با هدف کمینه سازی زمانهای زودکرد و دیرکرد وزنی کل بررسی می شود.یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح برای مسئله پیشنهاد می شود.همچنین یک روش فراابتکاری برای حل آن ارائه می گردد.

نظام تولید بهنگام[7] تفکر و نگرشی نوین در اداره سازمانهای صنعتی است که با اصل تکنیکها و روشهای برخاسته از آن، حذف کامل و جامع اتلاف و افزایش بهره وری در تمامی فعالیتها اعم از داخل و خارج سازمان تعقیب می گردد.

تعاریف بسیاری توسط کارشناسان برای تولید بهنگام ارائه شده است، در زیر به تعدادی از این تعاریف اشاره شده است.

JIT یعنی :

• پافشاری بر کیفیت برتر انجام امور خرید و تولید و … دقیقا در زمان مقرر

• بهنگام بودن نظام، مستلزم بهنگام بودن همه اجزای آن است

• در کل JIT یعنی فقط به هنگام ” نه دیرتر نه زودتر”

در JIT هدف تولید بهنگام است، یعنی اگر مشتری و تولید کننده زمان تحویل کالا را در یک زمان معین توافق کنند، تولید کننده باید تولیدات خود را طوری برنامه ریزی کند که کالا را در حد امکان در زمان مناسب تولید و در زمان مقرر تعیین شده به دست مشتری برساند. اگر این دیرتر از زمان تحویل آماده شود، تولید کننده متحمل جریمه ای به عنوان تأخیر تولید خواهد شد که این جریمه امکان دارد به صورتهای مختلف نمود پیدا کند. همچنین اگر تولید کننده، کالا را زودتر از زمان تحویل، تولید کند، این کالا را باید تا زمان تحویل در انبار نگهداری کند لذا در این صورت نیز متحمل هزینه خواهد شد.

1-7- مفروضات مسئله :

1-زمان نصب وابسته به توالی هنگام تعویض کارها بر روی ماشینها وجود دارد

2-هر کدام از کارها تنها بر روی زیر مجموعه ای از مجموعه ماشینها می تواند پردازش شوند

3-تمامی کارها در ابتدای افق زمانبندی در دسترس نمی باشد به عبارتی پردازش کار نمی تواند قبل از زمان دسترسی آغاز شود

4-تمامی ماشینها به طور مستمر دسترس هستند و امکان خرابی ماشینها وجود ندارد

5-هر ماشین در هر لحظه قادر به پردازش تنها یک کار می باشد

6-هر کار در طول زمان پردازش خود تنها بر روی یک ماشین پردازش می شود

7-زمانهای پردازش،نصب،موعد تحویل و ضرایب هزینه زود کرد و دیر کرد زمانی معین می باشد

8-بیکاری ماشینها مجاز است

1-8- ضرورت انجام تحقیق :

با توجه به اهمیت روزافزون مسائل ماشین های موازی در نظر گرفتن معیارهای مختلف مورد توجه محققان این علم می باشد.

امروزه در اغلب کارخانجات تولیدی و شرکت های خدماتی تأمین به موقع سفارش مشتری یا خدمت رسانی به موقع حائز اهمیت است. هزینه های زودکرد و دیرکرد در این امور نه تنها مشتری را متضرر می گرداند بلکه به شرکت نیز هزینه وارد شده و علاوه بر آن اعتبار خود را نیز از نظر مشتری از دست می دهد. مسائل تخصیص موعد تحویل زمانی جنبه عملی دارد که یک شرکت یک موعد تحویل به مشتریان در طول مذاکرات فروش پیشنهاد می کند و یک قیمت تقلیل یافته (جریمه) برای زمانیکه موعد تحویل دور از موعد انتظار باشد پیشنهاد می کند.

هر چه موعدهای تحویل ثابت شده تر باشد احتمال اینکه محصول به موقع تحویل داده شود بیشتر است. به منظور نگهداشتن یک وجهه خوب در میان مشتریان بسیاری از شرکت ها برای حفظ موعدهای تحویل ایجاد شده، هزینه های نگهداری معقولی را متحمل می شوند .

تقریبا همه مقالاتی که هدف های زودکرد و دیرکرد را در نظر می گیرند فرض می کنند که زمان آماده سازی ناچیز و یا مستقل از توالی است و همه کارها در زمان صفر در دسترس هستند لیکن زمان در دسترس بودن کار و زمان آماده سازی وابسته به توالی برای برخی صنایع از قبیل سازندگان اتومبیل و صنعت شیمی بسیار مهم است.

با توجه به اهمیت زمان دسترسی و زمان آماده سازی وابسته به توالی در این پایان نامه زمان در دسترس بودن کار و زمان آماده سازی وابسته به توالی در نظر گرفته شده است.

2-3-4-گردشگری تفریح و تفرج……………………… 26

2-3-5 – گردشگری تجاری………………………. 26

2-3-6-گردشگری مناطق جنگی………………………. 26

2-3-7-گردشگری ورزشی………………………. 27

2-3-8 –گردشگری سلامت………………………. 27

2-3-9- گردشگری تحصیلی………………………. 27

2-3-10- گردشگری قومی و عشایری………………………. 27

2-3-11-گردشگری ماجراجویانه……………………… 28

2-3-12- گردشگری شهری………………………. 28

2-3-13- گردشگری روستایی………………………. 30

2-4- اکوتوریسم……………………… 31

2-5- گروه های گردشگری………………………. 32

2-6- توسعه پایدار گردشگری………………………. 33

2-7- منابع و جاذبه های گردشگری………………………. 36

2-8- اثرات گردشگری………………………. 37

2-8-1- اثرات اقتصادی، سیاسی……………………… 37

2-8-2- اثرات فرهنگی، اجتماعی گردشگری………………………. 39

2-8-3-اثرات زیست محیطیگردشگری………………………. 40

الف ـ اثرات مثبت………………………. 43

ب ـ اثرات منفی:…………………….. 43

2-9- مدیریت گردشگری………………………. 45

2-10- برنامه ریزی گردشگری………………………. 46

2-11-صنعت گردشگریو بازاریابی………………………. 49

فصل سوم: روش کار و مدلسازی پیشنهادی مدل کانو

1-4. پیشینه مدل……………………… 51

محدوده مورد مطالعه……………………… 52

مقدمه……………………… 52

3-1- وسعت و موقعیت مطلق و نسبی تبریز……………. 52

3-2- ویژگی های جمعیتی………………………. 55

3-3- جاذبه های گردشگری شهر تبریز……………………… 58

3-3-1- جاذبه های تاریخی تبریز……………………… 59

3-3-2- جاذبه های فرهنگی شهر تبریز……………………… 66

3-3-3- جاذبه های تفریحی شهر تبریز……………………… 70

3-4-4- جاذبه های مذهبی و زیارتگاهی شهر تبریز………. 72

3-5-خدمات گردشگری شهر تبریز……………………… 77

3-5-1- هتل ها…………………….. 77

3-5-2- مسافرخانه ها…………………….. 78

3-5-3- رستوران ها، غذاخوری ها و فست فودها………….. 80

3-5-6-شبکه های ارتباطی………………………. 81

3-5-6-1-شرکت واحد اتوبوسرانی تبریز و حومه……………………… 81

3-5-6-2- سازمان پایانه های مسافربری (ترمینال) تبریز…………… 81

3-5-6-3-شبکه ارتباطی راه آهن……………………… 82

3-5-6-4-فرودگاه و ارتباط هوایی………………………. 82

3-5-6-5- مراکز اطلاع رسانی و گردشگری تبریز……………………… 82

3-5-6-6-تورهای تبریز گردی………………………. 82

3-6-دید کلی………………………. 83

3-7- انواع بررسیهای نمونه ای……………………… 84

3-8- انواع نمونه گیری تصادفی………………………. 85

3-9-انواع نمونه گیری………………………. 85

فصل چهارم: جمع آوری داده ها و تحلیل

4-1 -روش تحلیل و وزن دهی بر اساس مدل کانو………… 91

4-2- مدل تحلیلی کانو……………………… 92

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری………………………. 98

پیشنهادات………………………. 98

منابع و مآخذ……………………… 101

پیوست ها…………………….. 109

پیوست شماره 1……………………… 110

پیوست 2 نمونه هایی از اماکن تاریخی و گردشگری شهر تبریز…………. 112

چکیده:

صاحب نظران از اشکال مختلفی از گردشگری نام می برند. سرآمد انواع این گردشگری ها و پر مشتری ترین آنها گردشگری شهر ی است، بطوری که در بسیاری از کشورهای موفق در این صنعت، شهر پایه و اساستوسعه گردشگریاست. ایجاد و توسعه فضاهای شهری مناسب، بازسازی فضاهای شهری و ایجاد خدمات گردشگری یکی از راهبردها و رویکردهای مهم توسعه گردشگری است.

شهر تبریز مانند تعداد زیادی از شهرهای قدیمی ایران دارای ظرفیت ها و توانمندی های بالقوه در حوزه گردشگری است. شناخت ظرفیت ها و توانمندی های مناطق گردشگری، مدیریت و برنامه ریزی و از همه مهمتر ایجاد خدمات گردشگری مناسب برای گردشگران از گام های مهم و اساسی در توسعه گردشگری این شهر کهن می باشد. بنابراین پایان نامه حاضر در کوشش برای یافتن ابزارهای توانمندسازی این مقوله مهم و ضروری می باشد.

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه:

توسعه صنعت گردشگری از جمله اقداماتی است که هم در کشورهای پیشرفته و هم در برخی از کشورهای در حال توسعه برای تحقق توسعه پایدار و کاستن از فشارهای اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی انجام می شود. تحقیق حاضر نیز به توسعه خدمات این صنعت در بخش گردشگری شهری می پردازد. در این فصل مبانی نظری تحقیق از جمله تعریف مفاهیم و واژگان کلیدی، و بیان اصلی تحقیق همراه با ضرورت تحقیق بیان خواهد شد.

تعریف مسئله و بیان اصلی تحقیق:

گردشگری در 50 سال اخیر به شکل یکی از مهمترین پدیده های انسانی معاصر در آمده است؛ پدیده ای که آثار شگرفی بر جوامع انسانی گذاشته و باعث رشد همه جانبه کشور های پیش رو در این صنعت شده است( کاظمی،1387).واژه توانمندسازی در فرهنگ وبستر ( کسب استقلال و خود مختاری ارادی یا قدرت قانون) عنوان گردیده است(فرهنگ لغت وبستر،2006). WTOتوانمندسازی را فرایندی دانسته که طی آن افراد برای غلبه بر موانع پیشرفت،فعالیت هایی انجام می دهد که باعث تسلط آن ها در تضمین سرنوشت خود می شود. در تعریفی دیگر توانمندسازی دسترسی به اطلاعات، آموزش، منابع، قدرت تصمیم گیری، خود مختاری و تسلط بر زندگی خود تعریف شده است(Ananymous,2005). لشلی (1999) با تاکید بر ابعاد توانمندسازی عملاً عوامل موثر بر توانمندسازی را شامل نگرش مدیریتی(احتیاط کاری مدیریت در واگذاری اختیارات)، ساختار وظیفه (درجه ای از استقلال عمل در انجام وظایف محوله)، فرهنگ سازمانی( درجه ای که فرهنگ سازمانی احساس توانمند سازی را تقویت می کند) و نوع تقویت کننده( انگیزه کاری مبتنی بر پاداش یا احساس مالکیت در بین افراد) می داند. او معتقد است که ترکیب های مختلف این عوامل، اشکال متفاوتی از توانمندسازی را به نمایش می گذارد. علاوه بر جایگاه اقتصادی ، نقش فرهنگی صنعت گردشگری در توسعه جهانی حائز اهمیت است. مهمترین پیام صنعت گردشگری، تعامل و تبادل فرهنگ ها و به عبارتی تحقق گفتگوی تمدن ها است. یافتن مشترکات اجتماعی و فرهنگی، آشنایی با نوع ساختار ها و روابط اجتماعی، آداب و رسوم اجتماعی و فرهنگی، قابلیت های علمی،مردم شناسی، شناخت خرده فرهنگ ها و … از جمله این گفتگوهای ماندگار است.

در این تحقیق کانو به عنوان تکنیک مناسب جهت ارزیابی و طبقه بندی توانمندسازی و ابزار های صنعت توریسم معرفی و در یک تحقیق میدانی مورد استفاده قرار می گیرد. این دسته بندی می تواند مبنای اتخاذ استراتژی ها و تصمیمات مناسب در راستای ارتقای صنعت گردشگری باشد.

ضرورت انجام تحقیق:

استفاده از تجارب شخصی برای دستیابی به یک نتیجه مطلوب به تنهایی در پژوهش کافی نیست. اتخاذ تصمیمات صحیح و بهتر به منظور روایی بیشتر فرض ها، ضرورت بهره گیری از نتایج تجربه و تحقیقات دیگران، پژوهش را بیش از پیش بر معیار های علمی و عملی استوار می سازد و گرایش ها و معیار ها و … شخصی و ذهنی را تا حدی کاهش می دهد. در حوزه گردشگری تحقیق و پژوهشی مشابه و یا تحت عنوان ( توانمند سازی ابزار های صنعت توریسم بر اساس مدل کانو) صورت نگرفته است ولی ایزدی و همکارانش (1387) در تحقیقی تحت عنوان ( بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان با توجه به معیار نتایج مدل EFQM مطالعه موردیدانشگاه مازندران) به این نتیجه رسیده اند که تنها حدود 40% افراد نمونه رضایت خود را از خدمات آموزشی ارائه شده، اعلام نمودند و در بین دانشکده ها و … و در بین گروه های آموزشی، از سایر گروه های آموزشی، مشتری محور تر است. گردشگری صنعتی است که نقش و اهمیت خود را در روند توسعه کشور های مختلف جهان به شکل عمیقی نشان داده و یکی از منابع مهم در آمدی برای کشور های جهان محسوب می شود.

فرضیه ها:

– بین توانمدی های ابزار های صنعت توریسم با توسعه صنعت گردشگری رابطه معناداری وجود دارد.

2-5- بهینه سازی چند هدفه…………………… 48

2-5-1- برنامه ریزی توافقی……………………. 49

2-5-2- اپسیلون-محدودیت…………………….. 49

2-6- نتیجه گیری از تحقیقات گذشته و بیان ایده های تحقیق……… 50

3- مدل های پیشنهادی……………………. 52

3-1- مقدمه…………………… 53

3-2- مدل پیشنهادی اول؛………………….. 53

3-2-1- تشریح مسئله و فرضیات…………………….. 54

3-2-2- پارامترها و متغیرهای مسئله…………………… 55

3-2-3- مدل سازی، حالت قطعی……………………. 56

3-2-4- مدل سازی، حالت تصادفی……………………. 58

3-3- مدل پیشنهادی دوم…………………..60

3-3-1- تشریح مسئله و فرضیات…………………….. 62

3-3-2- پارامترها و متغیرهای مسئله…………………… 63

3-4- مدل پیشنهادی سوم؛………………….. 66

3-4-1- پارامترها و متغیرهای مسئله…………………… 66

3-5- مدل پیشنهادی چهارم؛ …………………..70

3-5-1- تشریح مساله و فرضیات…………………….. 71

3-5-2- پارامترها و متغیرهای مسئله…………………… 73

3-5-3- تابع تخفیف مقداری…………………….. 76

3-5-4- تابع جریمه کمبود غیرخطی……………………. 77

3-5-5- خطی سازی توابع چند ضابطه ای…………………….. 78

3-5-5-1- خطی سازی تابع تخفیف قیمت خرید…………………… 78

3-5-5-2- خطی سازی تابع هزینه کمبود…………………… 81

3-5-6- خطی سازی عبارات درجه دوم با روش تفکیک پذیر………… 81

3-5-7- زمان تدارک منعطف…………………….. 83

4- الگوریتم حل و نتایج محاسباتی……………………. 86

4-1- مقدمه…………………… 87

4-2- روش حل پیشنهادی مدل 1…………………… 87

4-3- مورد مطالعاتی مدل 1…………………… 87

4-3-1- تشریح مورد مطالعاتی……………………. 87

4-3-2- نتایج محاسباتی……………………. 93

4-4- روش حل پیشنهادی مدل 2…………………… 98

4-4-1- روش اپسیلون-محدودیت ارتقاء یافته…………………… 98

4-4-2- روش ال-شکل……………………. 100

4-5- مثال کاربردی برای مدل 2…………………… 104

4-5-1- تشریح مثال……………………. 104

4-5-2- نتایج محاسباتی……………………. 105

4-6- روش حل پیشنهادی مدل 3…………………… 108

4-6-1- روش اپسیلون-محدودیت ارتقاء یافته…………………… 109

4-6-2- الگوریتم ژنتیک……………………… 109

4-6-2-1- ساختار کرموزوم (نحوه کد کردن جواب)………………….. 109

4-6-2-2- جمعیت اولیه…………………… 112

4-6-2-3- تابع برازندگی……………………. 112

4-6-2-4- استراتژی انتخاب…………………….. 113

4-6-2-5- عملگرهای بهبود یافته الگوریتم ژنتیک……………………… 113

4-6-2-6- اپراتورهای تعدیل……………………. 114

4-6-3- قدم های الگوریتم ژنتیک پیشنهادی……………………. 115

4-6-3-1- معیار توقف الگوریتم……………………. 116

4-7- مثال های عددی برای مدل 3…………………… 117

4-7-1- تشریح مثال……………………. 118

4-7-2- نتایج محاسباتی مثال های عددی با ابعاد کوچک و متوسط…….. 118

4-7-3- نتایج محاسباتی مثال های عددی با ابعاد بزرگ…………… 120

4-7-4- منحنی کارائی……………………. 121

4-8- روش حل پیشنهادی مدل 4…………………… 122

4-8-1- تخمین تعداد سناریوهای مورد نیاز………………….. 124

4-8-2- تشریح مثال……………………. 125

4-8-3- نتایج محاسباتی……………………. 126

5- جمع بندی و پیشنهادها………………….. 133

5-1- جمع بندی…………………….. 134

5-2- نوآوری های تحقیق……………………. 134

5-3- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی……………………. 135

6- منابع و مراجع…………………… 136

7- پیوست ها …………………..149

7-1- پیوست 1…………………… 150

7-2- پیوست 2…………………… 150

چکیده:

برنامه­ریزی تولید ادغامی در زنجیره تأمین یکی از فعالیت­های اصلی در حوزه برنامه­ریزی کلی شرکت­های بزرگ و پیشرو محسوب می­گردد. در تحقیق حاضر، برنامه­ریزی ادغامی در زنجیره تأمین بصورت متمرکز با استفاده از مدل­های برنامه­ریزی ریاضی چند هدفه و تحت شرایط عدم قطعیت مدلسازی شده است. رویکردهای مورد استفاده شامل دو گام می­باشد: در گام اول؛ تصمیمات کلانِ پیش­تولید، نظیر میزان و نحوه تأمین مواد اولیه از تأمین کنندگان، برنامه­ریزی لجستیک و حمل و نقل مربوط به آن، تعیین نرخ تولید و مدیریت نیروی انسانی در کارخانه­های تولیدی مورد بررسی قرار می­گیرد. در گام دوم؛ با تحقق تصمیمات مربوط به گام اول، در مورد میزان و نحوه نگهداری موجودی ها، میزان و نحوه توزیع کالا به مشتریان به همراه برنامه­ریزی لجستیک آن، تصمیم گیری می­شود. تصمیمات مربوط به گام اول همگی مبتنی بر پیش بینی مقادیر پارامترها صورت می­گیرد و تصمیمات مربوط به گام دوم همگی مبتنی بر مقادیر واقعی پارامترها گرفته می­شود.

مدل­های ارائه شده در این تحقیق، اهداف زیر را دنبال می­کنند:

1- کمینه سازی مجموع هزینه­های تأمین و تولید (شامل هزینه­های مربوط به خرید، حمل و نقل، تولید، تغییر ظرفیت تولیدی و نگهداری موجودی در کارخانه ها) و کمینه سازی امید ریاضی مجموع هزینه ­های توزیع (شامل هزینه ­های حمل و نقل، نگهداری و کمبود موجودی)

2- بیشینه سازی رضایتمندی مشتریان نهائی از طریق کمینه کردن بیشینه کمبود کالا در میان همه نقاط مشتری

3- کمینه نمودن تغییرپذیری و ریسک حاصل از عدم تحقق برنامه به دلیل ماهیت غیر قطعی زنجیره تأمین

4- افزایش بهره­وری کارکنان، از طریق برگزاری دوره­های آموزشی

نوع عدم قطعیت در نظر گرفته شده شامل عدم قطعیت در میزان تقاضا، زمان تدارک، پارامترهای هزینه­ای و نیز عدم قطعیت در تأمین می­باشد. به دلیل ماهیت چندملیتی زنجیره تأمین، تغییرات قوانین و مقررات دولتی (گمرکی/زیست محیطی) حاکم بر تأمین/تولیدکنندگان مدنظر قرار گرفته است. مباحثآموزش نیروی انسانیو نقش موثر آن در بهره­وری، تخفیفِ مقداری، به عنوان عامل موثر در میزان سفارش، انعطاف پذیری زمان تدارک و همبستگی آن با هزینه حمل و نقل، و در نهایت هزینه کمبودِ غیرخطی از جمله ویژگی­های مدل­های ارائه شده می­باشد.

در نهایت برای حل مدل­های پیشنهادی، روش­های حل مناسب و کارایی در حوزه­های حل قطعی (نرم افزارهای LINGO ،AUGMECON ،CPLEX) ، شبیه سازی، ابتکاری (تلفیق روش اپسیلون-محدودیت، روش ال-شکل و مونت کارلوی توسعه یافته) و فرا ­ابتکاری (تلفیق روش های اپسیلون محدودیت ارتقاء یافته و الگوریتم ژنتیک) ارائه شده و برای اثبات کارائی آن­ها واعتبارسنجیمدل­های پیشنهادی، مورد مطالعاتی (شرکت چوب و کاغذ چوکا) و مثال­های عددی در نظر گرفته شده است. مقایسات خوبی بین حل های بدست آمده از نرم افزارهای موجود نظیر CPLEX و LINGO با الگوریتم های ابتکاری و فرا ابتکاری پیشنهادی صورت پذیرفته است.

تجزیه و تحلیل نتایج، کاربردپذیری مدل­های پیشنهادی و روش­های حل آن­ها را به خوبی تأیید می­نماید.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

برنامه ریزی تولید همواره یکی از ارکان غیر قابل تفکیک در امر تولیده بوده است. امروزه، با پیچیده تر شدن شرایط تولید، برنامه­ریزی کلی تولید نقش بسزایی در موفقیت شرکت­های بزرگ تولیدی ایفا می­نماید. این شرایط عبارتند از:

– افزایش تنوع محصولات

– افزایش پیچیدگی تقاضا

– کاهش دورة عمر محصول

– تغییرات سریع در تقاضای بازار و سلیقه مشتریان

– فشرده شدن رقابت جهانی

– نیاز روزافزون به افزایش کیفیت و ضرورت کاهش هزینه­های زاید

– کاهش زمان تحویل کالا به مشتریان

– توسعه شرکت­های بزرگ چند ملیتی و گسترش روز افزون زنجیره تأمین

– عدم قطعیت موجود در پارامترهای موثر در تولید و زنجیره تأمین

همه این عوامل منجر گشته برنامه­ریزی کلی تولید جایگاه ویژه خود را خصوصاً در زنجیره­های بزرگ تأمین حفظ نماید. تولید اقتصادی و سودآور ایجاب می­کند که برای کلیه مراحل تولید از تأمین مواد اولیه از تأمین­کنندگان گرفته تا تولید محصول در کارخانه­ها و توزیع محصولات نهایی به مشتریان، برنامه­ریزی جامع و دقیق صورت گرفته تا ضمن استفاده بهینه از منابع موجود، هزینه­های کل سیستم تولیدی کمینه گردد. عدم قطعیت موجود در زنجیره تأمین که معمولاً در مواردی نظیر پیش بینی نادقیق تقاضا، زمان تدارک متغیر، تحویل­های دیرهنگام، ارسال ناقص سفارشات، نوسانات هزینه­ها و قیمت، تخفیف مقداری و مناسبتی، سفارشات متورم شده و غیره رخ می­دهد، همواره اثرات نامطلوبی نظیر تأخیر، ناتمام ماندن سفارشات و تحمیل هزینه­های اضافی بر سیستم تولیدی می­گذارد. بنابراین یکی از اهداف مهم برنامه­ریزی کلی تولید، تعمیم برنامه­ریزی متمرکز از یک شرکت منفرد به تمامی موجودیت­های زنجیره تأمین و در نظر گرفتن توأمان همگی فاکتورهای موثر در تولید می­باشد به نحویکه برنامه تهیه شده توانایی پاسخگوئی به عدم قطعیت­های موجود را داشته باشد. بنابراین در تحقیق حاضر، ضمن یکپارچه نمودن برنامه­ریزی تولید کلی با برنامه­ریزی زنجیره تأمین، تلاش شده است رویکردهای نوینی در این عرصه برای مواجهه با انواع مختلف عدم قطعیت ارائه گردد.

2-1- تعاریف کلی از حوزه تحت بررسی

هدف از این بخش ارائه تعاریف مختصر از مفاهیم، استراتژی ها و راهکارهای برنامه­ریزی تولید ادغامی در زنجیره تأمین غیر قطعی میباشد.

1-2-1- برنامه ریزی تولید

بنا به تعریف، برنامه­ریزی تولید به معنای فرایند تصمیم­گیری در خصوص منابعی است که سازمان برای عملیات تولید آینده­اش به آن­ها نیاز دارد و نیز تخصیص این منابع جهت تولید محصول مورد نظر در تعداد مورد نیاز و با کمترین هزینه. در حقیقت می­توان برنامه­ریزی تولید را ایجاد محدوده و مرز جهت عملیات تولیدی آیندة سازمان تعبیر نمود. با توجه به تعریف فوق، دو هدف اساسی را می­توان برای برنامه­ریزی تولید برشمرد:

الف) تعیین برنامه ­های تولید بر اساس هزینه­ ها و سیاست­های مدیریت در خصوص مسائل مالی، توسعه ظرفیت، خدمت به مشتری و پویایی نیروی کار.

ب) کمک به مدیریت جهت نشان دادن تأثیرات سیاست­های مختلف روی هزینه ­ها، میزان موجودی و تولید.

برنامه­ ریزی را می­توان از دیدگاه­های متفاوت به انواع مختلفی تقسیم بندی نمود ولی یکی از کاربردی­ترین و مرسوم­ترین این تقسیمات، تقسیم بندی براساس بُرد زمانی برنامه­ ریزی می­باشد. بطورکلی برنامه ­ریزی را می­توان به سه دسته بلند مدت، میان­ مدت و کوتاه­ مدت تقسیم­بندی کرد. برنامه­ ریزی تولید نیز از این قائده مستثنی نیست. بسته به مطالباتی که از یک برنامه­ ریزی تولید داریم، افق زمانی آن می تواند بلند مدت، میان مدت و یا کوتاه مدت باشد (شکل 1-1).

کوچکترین واحد زمانی برنامه­ ریزی، دوره نامیده می­شود. فرض بر این است که دوره قابل شکسته شدن به واحدهای کوچکتر نمی­باشد. بسته به نوع صنعت و هدف از برنامه­ ریزی، واحد زمانی دوره می­تواند یک شیفت کاری، روزکاری، هفته و یا حتی ماه باشد.

ساختار کلی برنامه ­ریزی و کنترل تولید را می­توان به صورت شکل 1-2 نمایش داد.