2-2-9 دغدغه های شغلی در نظریه سازه مندی مسیر شغلی……………………………. 25

2-2-10 اصول نظریه سازه مندی شغلی…………………………………………………….. 26

2-2-11 ابعاد انطباق پذیری شغلی …………………………………………………………….. 28

2-3 مطالعات انجام شده ………………………………………………………………………….. 29

2-3-1 مطالعات انجام شده در خارج کشور………………………………………………… 29

2-3-2 مطالعات انجام شده در داخل کشور…………………………………………………. 32

2-3-3 نتیجه گیری از تحقیقات قبلی…………………………………………………………… 33

فصل سوم : روش پژوهش

3-1 روش پژوهش………………………………………………………………………………….. 35

3-2 جامعه آماری…………………………………………………………………………………… 35

3-3 نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………….. 35

3-4 ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………. 39

3-4-1 پرسشنامه دغدغه های شغلی بزرگسالان سوپر…………………………………….. 39

3-4-2 پرسشنامه ویژگی های دموگرافیک…………………………………………………….. 41

3-5 روش تجزیه و تحلیل آماری……………………………………………………………….. 42

فصل چهارم یافته های پژوهش

4-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 44

4-2 بررسی یافته های توصیفی………………………………………………………………….. 44

4-3 بررسی سوال های تحقیق………………………………………………………………….. 55

4-3-1 سوال اول…………………………………………………………………………………… 55

4-3-1-1 متغیر جنسیت…………………………………………………………………………… 55

4-3-1-2 متغیر سن………………………………………………………………………………… 55

4-3-1-3 متغیر تحصیلات……………………………………………………………………….. 57

4-3-1-4 متغیر تأهل………………………………………………………………………………. 57

4-3-1-5 متغیر درآمد…………………………………………………………………………….. 58

4-3-2 سوال دوم…………………………………………………………………………………… 58

4-3-2-1 متغیر وضعیت استخدام………………………………………………………………. 58

4-3-3 سوال سوم………………………………………………………………………………….. 59

4-3-3-1 متغیر سابقه کار………………………………………………………………………… 60

4-3-4 سوال چهارم………………………………………………………………………………… 61

4-3-4-1 متغییر محل کار (بخش)…………………………………………………………….. 62

4-3-5 سوال پنجم………………………………………………………………………………….. 64

4-3-5-1 متغیر نوبت کاری……………………………………………………………………… 64

 

فصل پنجم: نتایج پژوهش

5-1 مقدمه:……………………………………………………………………………………………. 66

5-2 خلاصه طرح و نتایج پژوهش………………………………………………………………. 66

5-3 بحث در یافته ها……………………………………………………………………………………… 67

5-3-1 بحث در مورد سوالات تحقیق ……………………………………………………………… 67

5-3-1-1-1 متغیر جنسیت……………………………………………………………………………… 67

5-3-1-1-2 متغیر سن…………………………………………………………………………………… 677

5-3-1-2سوال دوم………………………………………………………………………………………. 68

5-3-1-2-1 متغیر وضعیت استخدام………………………………………………………………… 68

5-3-2-3 سوال سوم…………………………………………………………………………………….. 69

5-3-2-3-1 متغیر سابقه کار…………………………………………………………………………… 69

5-3-2-4 سوال چهارم………………………………………………………………………………….. 70

5-3-2-4-1 متغیر محل کار (بخش)………………………………………………………………… 70

5-3-2-5 سوال پنجم……………………………………………………………………………………. 71

5-3-2-5-1 متغیر شیفت کاری……………………………………………………………………….. 71

5-4 محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………. 71

5-5 پیشنهادات پژوهش………………………………………………………………………………….. 72

پیوست 1……………………………………………………………………………………………………… 74

منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………. 78

فهرست جدول ها

جدول (1-3) فراوانی و درصد افراد در نمونه آماری به تفکیک جنسیت…………………… 36

جدول (2-3) میانگین، حداقل و حداکثر سن افراد در نمونه آماری…………………………. 36

جدول (3-3) فراوانی و درصد وضعیت تاهل افراد در نمونه آماری به تفکیک جنسیت.. 36

جدول (4-3) فراوانی و درصد تفکیکی میزان تحصیلات افراد در نمونه آماری………….. 37

جدول (5-3) فراوانی و درصد تفکیکی وضعیت استخدامی افراد در نمونه آماری……… 37

جدول (6-3) فراوانی و درصد تفکیکی وضعیت شیفت کاری افراد در نمونه آماری…… 37

جدول (7-3) فراوانی و درصد میزان درآمد افراد در نمونه آماری………………………….. 38

جدول (8-3) فراوانی و درصد افراد در نمونه آماری به تفکیک بخش محل خدمت……. 38

جدول (9-3) بخشهای مختلف پرسشنامه دغدغه های شغلی بزرگسالان…………………….. 40

جدول(10-3)نتایج آلفای كرونباخ مراحل و نمره كل پرسشنامه دغدغه های شغلی بزرگسالان 41

جدول (4-1) گروه بندی متغیرهای جمعیت شناختی……………………………………………… 45

جدول(4-2) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر جنسیت……. 45

جدول(4-3) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر سن……….. 46

جدول(4-4) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر میزان تحصیلات .47

جدول(4-5) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر وضعیت تأهل 48

جدول(4-6) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر درآمد……… 49

جدول(4-7) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر وضعیت استخدام50

جدول(4-8) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر سابقه کار… 51

جدول(4-9) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر محل کار (بخش) 52

جدول(4-10) میانگین و انحراف استاندارد نمرات افراد نمونه برحسب متغیر شیفت کاری 53

جدول(4-11) آزمون لوین برای تساوی واریانس های گروه های متغیر سن………………. 54

جدول(4-12) آزمون t برای تساوی بین میانگین های گروه های متغیر جنسیت………….. 55

جدول(4-13) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های گروه های متغیر سن………………… 56

جدول(4-14) آزمون تعقیبی شفه برای تساوی میانگین های گروه های متغیر سن……….. 56

جدول(4-15) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های گروه های متغیر تحصیلات……….. 57

جدول(4-16) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های گروه های متغیر تأهل………………. 57

جدول(4-17) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های گروه های متغیر درآمد…………….. 58

جدول(4-18) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های متغیر وضعیت استخدام…………….. 58

جدول(4-19) آزمون تعقیبی شفه برای تساوی میانگین های طبقه های متغیر وضعیت استخدام.59

جدول(4-20) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های متغیر سابقه کار………………………. 60

جدول(4-21) آزمون تعقیبی شفه برای تساوی میانگین های طبقه های متغیر سابقه کار… 61

جدول(4-22) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های متغیر محل کار (بخش)……………. 62

جدول(4-23) آزمون تعقیبی شفه برای تساوی میانگین های طبقه های متغیرمحل کار(بخش).63

جدول(4-24) آزمون مانوا برای تساوی میانگین های متغیر شیفت کاری…………………… 64

فهرست نمودارها

نمودار(4-1) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی جنسیت………….. 46

نمودار(4-2) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی سن………………. 47

نمودار(4-3) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی تحصیلات………. 48

نمودار(4-4) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی وضعیت تأهل…. 49

نمودار(4-5) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی درآمد……………. 50

نمودار(4-6) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی وضعیت استخدام……….. 51

نمودار(4-7) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی سابقه کار………. 52

نمودار(4-8) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی محل کار (بخش)……….. 53

نمودار(4-9) میانگین نمره کل نگرانی شغلی در متغیر جمعیت شناختی شیفت……………. 5

چکیده

زمینه. با توجه به حساسیت شغل پرستاری شناخت دغدغه های آنها در مسیر انتخاب شغل از ضروریات است تا این عزیزان از مراحل شغلی خود و دغدغه های آن مطلع شوند و انتخاب آگاهانه تری انجام دهند.

هدف. هدف پژوهش حاضرمقایسه دغدغه های شغلی پرستاران در بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه ع.پ اصفهان در سال 1389 بود.

روش. پژوهش حاضر توصیفی از نوع علی- مقایسه ای و روش نمونه گیری دسترس بود. جامعه آماری شامل کلیه پرستاران و نمونه آماری براساس توان آزمون عبارت از 286 پرستار و بهیار شاغل در بیمارستانهای مذكوربود. . ابزار پژوهش پرسشنامه دغدغه های شغلی بزرگسالان سوپر بود که در این تحقیق پایایی آن74/ محاسبه شد. آزمونهای آماری عبارت بودند از t گروههای مستقل با حجم نابرابر، تحلیل وارایانس یك راهه، و آزمون تعقیبی شفه.

یافته ها. نتایج نشان دادند كه دغدغه های شغلی بر اساس سن در مراحل اصلی بقا (001/0 P=) و نمره کلی (024/0 P=)؛ وضع استخدام در مرحله بقا (023/0 P=)؛سابقه کاردر مرحله ایجاد (02/0 P=)،بقا (01/0 P=) و نمره کلی (045/0 P=)؛ و سرانجام، بر اساس محل کار (بخش) در مرحله قطع همکاری(03/0 P=) معنادار شده اند.

بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد كه بیشترین دغدغه پرستاران در متغییرسن و وضعیت استخدام از مراحل اصلی در مرحله بقا یعنی مرحله ای كه فرد یا در شغلش تثبیت می شود یا آن را تغییر می دهد كه با بالا رفتن سن افراد به مرحله واقعی انتخاب خود می رسند همچنین متغییر سابقه كار در مراحل بقا و ایجاد ، كه دغدغه در این مرحله به معنی آن است كه با افزایش سابقه كار افراد در شغل خود به ثبات بیشتری دست می یابند و و به واقعیت بیشتر توجه می كنند و به شغل علاقمند می شوندو سپس در شغل خود به ثبات می رسند و محل كار ( بخش) در مرحله قطع همكاری است كه به معنی آن است كه افراد با كار كردن در بخشهای مختلف دچار دغدغه های آن بخش شده و توانایی هایشان كاهش می یابد در نهایت به قطع همكاری یا بازنشستگی بیش از موعد می رسند.

1-1 مقدمه

انتخاب شغل تصمیمی است که اگر با شناخت و آگاهی کامل انجام شود منجر به رضایت شغلی و آرامش انسان می شود و اگر با ناآگاهی صورت گیرد چه بسا نگرانی و دغدغه هایی برای انسان چه در بعد شغل و چه ابعاد دیگر زندگی ایجاد کند. انسانها با کامل شدن، تصمیم های کاملتری نیز می گیرند و تصمیم شعلی نیز از این قاعده مستثنی نیست. چه بسا شغلی که تا دیروز رضایت فرد را جلب کرده است امروز مایه نگرانی و دغدغه او شود و ناچار به تفکری راجع به نگرانی ها و یا حتی در صدد تغییرات شغلی برآید. پس تصمیم خود را بهبود بخشیده و نسبت به رفع دلواپسی های خود اقدا می موثر انجام می دهد.

انتخاب شغل یكی از مراحل زندگی است كه فرد در آن مفهو می را كه از خویش دارد، نشان می دهد. اما بدان حد صریح و روشن نیست كه قطعا بگوید: من چنین یا چنان شخصی هستم به همین طریق، نگهداری و سازگاری شغلی برای یك فرد مبتدی عملی است تا دریابد اولا شغل به او اجازه می دهد كه نقشی را كه مایل است، ایفا كند. ثانیا نقشی كه كار اجازه ایفای آن را می دهد آیا با مفهومی كه او از خویشتن دارد مطابقت می نماید؟ آیا عناصر پیش بینی نشده در آن را می توان با خود هماهنگ كردو یا به نحوی اصلاح نمود كه با وی متناسب شود؟ و بالاخره روش آزمایش خویش در قبال واقعیت ها است تا معلوم شود فرد می تواند عملا با تصویری كه از خویش دارد زندگی كند یا نه ؟ (هاپاک،ترجمه اردبیلی، 1349، ص124)

ماهیت هر شغل تحت تاثیر سطح اقتصادی- اجتماعی فرد،توانایی ذهنی، خصوصیات شخصیتی و فرصت های مناسب پیش آمده قرار دارند و اینها دست به دست هم محدودیت ها یا فرصت هایی در اختیار فرد قرار می دهند. با این وجود، به دست آوردن شغل برای هر كس فرایند توسعه و تحقق تصویر شخصی فرد از خود است. بطوری كه رضایت شغلی هر كس تا حدود زیادی بستگی دارد به اینكه تا چه میزان كار یا زندگی، خروجی های شخصیتی و ارزش های فرد را فراهم می آورند.

افرادی كه خصوصیات حرفه ای خویش را می شناسند بیشتر احتمال دارد كه از زندگی حرفه ای خود كسب رضایت كنند، سوپر كه نظریه رشد حرفه ای او بیش از نظریه های دیگر مورد قبول مشاوران است بر این فرض است كه انتخاب شغل كاربرد مفهوم خویشتن پنداری[1] یا درك فردی خویش است. یعنی مردم مشاغلی را انتخاب می كنند كه معتقدند به آ نها امكان می دهد تا آنچه كه تصور می كنند هستند بشوند (سوپر، 1957، نقل از هیلی). خویشتن پنداری در نتیجه تاثیر متقابل ارث و محیط توسعه می یابد. خویشتن پنداری فرد منعكس كننده استعدادهای درونی و صفات خلقی اوست كه از طریق تجارب وی در نقشهای مختلف و همانندی با مدل های متفاوت گسترش یافته است. رشد و تكامل خویشتن پنداری جریانی مداوم است. هركس از مراحل سیر شغلی كه توام با وظایف مخصوصی می باشند می گذرد و تجارب او با این وظایف حرفه ای خویشتن پنداری حرفه ای او را شكل می دهد. از آنجا كه تصمیم گیری و انتخاب در سراسر زندگی حرفه ای رخ می دهد كوشش مستمر فرد بر این است كه این خویشتن پنداری حرفه ای گسترش یابنده را تكمیل نماید. (هیلی،ترجمه زندی پور، 1366).

به عقیده پارسونز[2] انتخاب شغل به عوامل بسیار وسیع و گسترده ای بستگی دارد كه از بین آنها سه مرحله را می توان نام برد:

1-شناسایی كامل توانایی[3] ها، استعداد[4]ها، رغبت[5] ها و محدودیت[6] های فرد

2-شناسایی مشاغل متعدد و آگاهی از عواملی كه به موفقیت، رضایت شغلی منجر می شود.

3-ایجاد سازشی منطقی بین خصوصیات شخصی و شرایط شغلی كه به موفقیت و رضایت شغلی بینجامد.(شفیع آبادی، 1386،ص 23)

عوامل زیر در طرح ریزی شغلی و حرفه ای حائز اهمیت خاصی هستند:

• توانایی ذهنی:احراز هر شغل به میزان معینی از رشد و توانایی ذهنی نیاز دارد.

• استعداد:مشاغل مختلف به استعدادهای خاص و معینی نیاز دارند. برای استعداد تعاریف متعددی ارائه شده است سوپر و كرایتز[7] (1962) معتقدند كه كلمه توانایی را می توان به جای استعداد بكار برد. (شفیع آبادی، 1386،ص64)

• رغبت: عبارت از تحریكی احساساتی است كه با توجه و علاقه زیاد به چیزی توام باشد رغبت وقتی به وجود می آید كه انسان به سمت چیزی گرایش داشته باشد وبه آن بیندیشد و از آن لذت ببرد. (شفیع آبادی، 1386،ص66)

• شخصیت: به نظر گیلفورد[8] (1959)، شخصیت هرفرد مجموعه ویژگی های یكتا و یگانه ای است كه مختص آن فرد است. ( شفیع آبادی، 1386،ص 68)

عوامل محیطی، عواملی نظیر فرهنگ، خانواده و طبقه اجتماعی و وضع جغرافیایی در انتخاب شغل فرد موثر هستند (شفیع آبادی، 1375، ص69).

انتخاب شغل یك فرآیند پیچیده و مبهم است و به عوامل متعددی بستگی دارد و نیز با مشكلاتی همراه است. هر فردی ممكن است در هر كدام از مراحل انتخاب خود با مشكلاتی مواجه شده و نگرانی هایی داشته باشد.

…………………………………………………. 49

عوامل مربوط به خانواده………………………………………………………………………………………………………………………… 51

عوامل مربوط به همسالان……………………………………………………………………………………………………………………… 54

عوامل مربوط به مدرسه………………………………………………………………………………………………………………………… 55

عوامل مربوط به كار……………………………………………………………………………………………………………………………… 58

عوامل مربوط به جامعه…………………………………………………………………………………………………………………………. 59

مداخلات خود تعیین گری: پایه ریزی برای اتمام مدرسه…………………………………………………………………………… 59

مداخلات خود تعیین گری…………………………………………………………………………………………………………………….. 63

دستورالعمل حامی خود تعیین گری……………………………………………………………………………………………………….. 65

به كارگیری مهارت های خود مختاری برای اهداف دانش آموزان………………………………………………………………… 68

نمونه هایی از رفتارهای حامی استقلال معلم در كلاس های آموزشی………………………………………………………….. 68

پیشینه پژوهشی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 71

تحقیقات انجام شده در داخل كشور………………………………………………………………………………………………………… 71

تحقیقات انجام شده در خارج از كشور…………………………………………………………………………………………………….. 72

 

فصل سوم: روش اجرای پژوهش

طرح پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………………… 81

جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………………………… 81

نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………… 81

ابزار گردآوری اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

روش اجرا…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

روش تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………………………………… 84

فصل چهارم: تحلیل داده ها

الف: یافته های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………… 86

یافته های استنباطی…………………………………………………………………………………………………………………………….. 96

خلاصه مدل…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 97

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

خلاصه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………… 105

بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………… 106

محدودیت ها……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 110

پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 112

منابع فارسی………………………………………………………………………………………………………………………………………… 113

منابع انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 114

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 135

الف) پرسشنامه ها………………………………………………………………………………………………………………………………… 136

ب) شاخص های برازش مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزار AMOS……………………………………………………. 145

ج) شاخص های برازش مدل با استفاده از نرم افزار LISREL………………………………………………………………….. 147

فهرست جداول

جدول 4-1: فراوانی و درصد نمرات ادراك حمایت معلم از خود پیروی…………………………………… 86

جدول 4-2: فراوانی و درصد نمرات ارزش ادراك شده تحصیل…………………………………………………. 88

جدول 4-3: فراوانی و درصد نمرات شایستگی ادراك شده………………………………………………………… 89

جدول 4-4: فراوانی و درصد نمرات تصمیم به ادامه تحصیل…………………………………………………….. 91

جدول 4-5: فراوانی و درصد نمرات انگیزش تعیین شده…………………………………………………………… 92

جدول 4-6: فراوانی و درصد نمرات عملكرد تحصیلی…………………………………………………………………. 94

جدول 4-7: نمرات همبستگی متغیرها………………………………………………………………………………………… 95

جدول4-8:تحلیل واریانس و مشخصه­های آماری­رگرسیون ارزش ادراك شده تحصیل…………….. 97

و ادراك حمایت معلم از خود پیروی

جدول 4-9: ضرایب بتا و سطح معناداری ارزش ادراك شده تحصیل و ادراك حمایت ………… 97

معلم از خود پیروی

جدول 4-10: تحلیل واریانس و مشخصه های آماری رگرسیون انگیزش خود تعیین شده، …… 98

ارزش ادراك شده و شایستگی ادراك شده.

جدول 4-11: ضرایب بتا و سطح معناداری انگیزش خود تعیین شده، ارزش ادراك شده …….. 98

و شایستگی ادراك شده.

جدول 4-12: تحلیل واریانس و مشخصه های آماری رگرسیون انگیزش خود تعیین شده، …… 99

عملكرد تحصیلی مورد انتظار و شایستگی ادراك شده.

جدول 4-13: ضرایب بتا و سطح معناداری انگیزش خود تعیین شده، عملكرد تحصیلی………… 99

مورد انتظار و شایستگی ادراك شده.

جدول 4-14 تحلیل واریانس و مشخصه های آماری رگرسیون ادراك حمایت معلم……………….. 100

از خود پیروی

جدول 4-15: ضرایب بتا و سطح معناداری ادراك حمایت معلم از خود پیروی……………………….. 100

جدول 4-16: تحلیل واریانس و مشخصه های آماری رگرسیون ادراك حمایت معلم از …………. 101

خود پیروی در ارتباط با انگیزش خود تعیین شده101

جدول 4-17: ضرایب بتا و سطح معناداری ادراك حمایت معلم از خود پیروی در ارتباط……… 101

با انگیزش خود تعیین شده

جدول 4-18: تحلیل واریانس و مشخصه های آماری رگرسیون انگیزش خود تعیین شده،…….. 102

عملكرد تحصیلی و شایستگی ادراك شده.

جدول 4-19: ضرایب بتا و سطح معناداری انگیزش خود تعیین شده، عملكرد تحصیلی………… 102

و شایستگی ادراك شده

فهرست نمودارها

نمودار 4-1: نمرات ادراك حمایت معلم از خود پیروی……………………………………………………………………………… 87

نمودار 4-2: نمرات ارزش ادراك شده تحصیلی………………………………………………………………………………………… 88

نمودار 4-3: نمرات شایستگی ادراك شده……………………………………………………………………………………………….. 90

نمودار 4-4: نمرات تصمیم به ادامه تحصیل…………………………………………………………………………………………….. 91

نمودار 4-5: نمرات انگیزش خود تعیین شده…………………………………………………………………………………………… 93

نمودار 4-6: نمرات عملكرد تحصیلی………………………………………………………………………………………………………. 94

فهرست شكل ها

شكل 1-1:مدل پیشنهادی از روابط میان ادراك حمایت معلم از خود پیروی، انگیزش خود تعیین شده، شایستگی

ادراك شده، عملكرد تحصیلی، ارزش ادراك شده تحصیل و تصمیم به ادامه تحصیل……………………………………. 11

شكل 1-2: مدل پیشنهادی از روابط میان ادراك حمایت معلم از خود پیروی، انگیزش خود تعیین شده، شایستگی

ادراك شده، عملكرد تحصیلی و تصمیم به ادامه تحصیل………………………………………………………………………….. 13

شكل 2-1: پیوستار تعیین گری شخصی………………………………………………………………………………………………… 34

شكل 2-2: پیامدهای سطوح ادراك از چالش و مهارت ( از سانتراك، 2001)…………………………………………….. 47

شكل 4-1: مدل اصلاح شده………………………………………………………………………………………………………………….. 103

چكیده

هدف از پژوهش حاضر تدوین و آزمون یك مدل انگیزشی برای تصمیم دانش آموزان به ترك یا ادامه تحصیل از دبیرستان بر مبنای نظریه تعیین گری شخصی بر روی دانش آموزان روستایی پسر اول دبیرستان شهرستان اقلید می باشد. در پژوهش حاضر، نمونه ای 192 نفری از دانش آموزان پسر اول دبیرستان مورد بررسی قرار گرفتند. این پژوهش متغیرهای انگیزشی كه بیانگر قصد دانش آموزان به ادامه تحصیل یا ترك تحصیل بود را مورد بررسی قرار داد. در این پژوهش از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد و برای سنجش متغیرها از شش سازه مكنون – ادراك حمایت معلم از خود پیروی، ارزش ادراك شده تحصیل، انگیزش خود تعیین شده، شایستگی ادراك شده، عملكرد تحصیلی و تصمیم به ادامه تحصیل استفاده شد.

برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار لیزرل و همچنین از روش رگرسیون چند متغیری برای تحلیل مسیر داده ها استفاده شد.

تحلیل مسیر اطلاعات پرسشنامه ای نشان داد كه حمایت از خود مختاری توسط معلم و ارزش ادراك شده تحصیل در كلاس درس به طور غیر مستقیم از طریق ارتباط با عملكرد تحصیلی و شایستگی ادراك شده باعث تمایل آنان به ادامه تحصیل می شود.

مقدمه

در طول دهه ی گذشته مطالعه ی فرایندها و پویایی های انگیزشی توجه تجربی فزاینده ای را در حوزه ی روانشناسی به خود جلب کرده است.این درحالی است بررسی های مختلف نشان داده اند که علاقه ی طبیعی کودکان به یادگیری و پرداختن به آن در طول سال های مدرسه کاهش پیدا می کند که اغلب نیز تاثیر منفی بر پیشرفت تحصیلی آنها می گذارد. برخی از پژوهشگران مدعی هستند که این وضع حداقل تا حدودی به علت روش معلمان و رویکرد مدرسه به فرایند یادگیری است(مورفی[1] و الکساندر[2]، 2000؛ پینتریچ[3]، 2000). نظریه ی تعیین گری شخصی (SDT)[4] ،(دسی و رایان، 1985؛ رایان و دسی، b2000) یکی از نظریه هایی است که می تواند به ما در روشن ساختن این موضوع که چگونه محیط مدرسه و سبک انگیزشی معلمان، نمره و انگیزش کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد، کمک کند.

SDT فرض می کند که همه ی انسانها به دنبال برآورده ساختن سه نیاز بنیادی خود هستند که اساس ماهیت و کیفیت درگیر شدن[5] را در هر حیطه تشکیل می دهند (دسی و رایان، 1985). این نیازها عبارتند از : نیاز به خود پیروی[6] که تمایل افراد به درگیر شدن در فعالیت ها به انتخاب خود و منشاء رفتار خود بودن را نشان می دهد (دوچارمز[7]، 1968؛ دسی و رایان، 1985).

نیاز به وابستگی[8] که شامل احساس پیوند با دیگران، یا احساس تعلق داشتن به محیط اجتماعی است (بامیستر[9] و لییری[10]، 1995؛ دسی و رایان، 1985). و نیاز به شایستگی[11] که به تمایل افراد برای تعامل تاثیر گذار با محیط، و تجربه ی احساس موثر بودن در ایجاد نتایج دلخواه و جلوگیری از رویدادهای ناخواسته اشاره دارد (دسی و رایان، 1985؛ ادموندز[12]، نتومانیس[13] و ال. دودا[14]، 2008).

به طور سنتی پژوهشگران SDT بیشتر به بررسی کیفیت انگیزش یادگیرندگان علاقه مند بوده اند. کیفیت انگیزش[15] به نوع انگیزش زیربنایی رفتار یادگیری اشاره می کند، که می توان آن را از کمیت، مقدار یا سطح انگیزش که یادگیرندگان برای یک فعالیت یادگیری مشخص نشان می دهند، متمایز ساخت (رایان و دسی،b 2000؛ ون استینکیست[16]، لنز[17]).

در رویکردی به انگیزش که در آموزش و پرورش مفید نشان داده است بیان می شود که رفتار می تواند به صورت درونی یا به صورت بیرونی برانگیخته باشد (دسی و رایان، 1985). انگیزش درونی[18] با مشارکت جستن در یک فعالیت به خاطر لذت ذاتی آن سر و کار دارد (رایان و دسی، 2000).

انگیزش بیرونی[19] زمانی است که فرد برای به دست آوردن بازده هایی که از خود فعالیت جدا هستند در آن درگیر می شود (رایان و دسی، 2000).

انگیزش بیرونی را می توان در چهار انگیزه ی مشخص از هم متمایز کرد. این انگیزه ها شامل “تنظیم بیرونی[20]”، ” تنظیم درون فکنی شده[21]”،” تنظیم هویت یافته[22]” و ” تنظیم یکپارچه[23]” است (دسی، رایان، 1985؛ رایان و کانل، 1989).

2-1-9-6-کارل راجرز (1987-1902) 24

2-1-9-7-هینز کو‏هات (1981-1913) 25

2-1-9-8-دیوید پ. آزوبل (2008-1918) 26

2-1-9-9-بوبان چاندرا ماهاپاترا (معاصر) 26

2-1-10-مقایسه زیرساخت‏‏‏های خود به عنوان موضوع و خود به عنوان کارگزار یا عامل_ 26

2-1-11-ارتباط‏های همسو و غیرهمسو مفهوم “خود” با “من” 28

2-1-12-تفاوت‏‏‏های “روان‏شناسی خود” با “روان‏شناسی من” 28

2-1-13-بررسی پایه روان‏شناسی-عصبی خود 30

2-2-بخش دوم – مشاور و مشاوره 31

2-2-1-مقدمه 31

2-2-2-تعریف مشاوره 32

2-2-3-خصوصیات و ویژگی ‏‏های مشاور_ 32

2-2-4-مشاور در فرایند مشاوره 35

2-2-5-خصوصیات مشاور موفق_ 35

2-2-6-رشد فردی مشاور_ 36

2-3-بخش سوم – خانه سلامت وابسته به شهرداری_ 40

2-4-بخش چهارم – آزمون‏های مرتبط با موضوع_ 40

2-5-بخش پنجم – آزمون سازی_ 41

2-5-1-مقدمه 41

2-5-2-تعریف اندازه‏گیری_ 41

2-5-3-آزمون_ 41

2-5-4-پایایی_ 41

2-5-5-روش‏های تعیین پایایی_ 42

2-5-5-1-روش بازآزمایی_ 42

2-5-5-2-همسانی درونی_ 42

2-5-6-روایی_ 42

2-5-6-1-روایی محتوایی_ 43

2-5-6-2-روایی محتوایی منطقی_ 43

2-5-6-3-روایی سازه 43

2-5-7-تجزیه و تحلیل سوال‏ها آزمون_ 43

2-5-8-تحلیل عاملی_ 44

2-5-9-هنجاریابی_ 44

2-5-10-نکات اساسی در اجرا و نمره‏گذاری آزمون‏ها 44

2-6-پیشینه‏های پژوهش_ 45

2-6-1-پیشینه‏های پژوهش در داخل کشور_ 45

2-6-2پیشینه‏های پژوهش در خارج از کشور_ 45

3-فصل سوم – روش پژوهش_ 49

3-1-مقدمه 50

3-2-جامعه آماری_ 50

3-3-روش نمونه‏گیری_ 50

3-4-ابزار پژوهش_ 50

3-5-روش نمره‏گذاری_ 51

3-6-شیوه ساخت پرسشنامه 51

3-6-1-تدوین پرسشنامه مقدماتی_ 51

3-6-2-گام اول (روایی محتوایی منطقی) 51

3-6-3-گام دوم (روایی محتوایی صوری) 51

3-6-4-گام سوم (پایایی اولیه) 52

3-6-5-گام چهارم (روش تحلیل عاملی لوپ) 52

3-6-6-گام پنجم (پایایی به روش بازآزمایی) 52

3-6-7-گام ششم (روایی ملاک) 52

3-7-روش‏های تجزیه و تحلیل داده ‏‏‏ها 53

3-7-1آمار توصیفی_ 53

3-7-2-آمار استنباطی_ 53

4-فصل چهارم – یافته‏‏‏‏های پژوهش_ 54

4-2-آزمودن پرسشنامه (101 سوالی) 55

4-2-1-بررسی توصیفی داده‏ها 55

4-2-2-بررسی استنباطی و تحلیل روان‏سنجی داده‏ها 57

4-2-2-1-روایی ملاکی_ 57

4-2-2-2-همسانی درونی_ 58

4-2-2-3-پایایی به روش دو نیمه کردن_ 59

4-2-2-4-ساختار عاملی_ 59

4-3-سنجش فرم نهایی پرسشنامه (72 سوالی) 65

4-3-2-ضریب پایایی پرسشنامه نهایی_ 65

4-3-3-ضریب پایایی پرسشنامه به تفکیک عامل‏‏‏ها 66

4-3-4-پایایی به روش دو نیمه کردن_ 66

4-3-6-جدول هنجاری برای هر دو جنس_ 71

5-فصل پنجم – بحث و نتیجه‏گیری_ 72

5-1-خلاصه یافته‏های پژوهش_ 73

5-1-1-سوال اول_ 73

5-1-2-سوال دوم 74

5-1-3-سوال سوم 74

5-1-4-سوال چهارم 75

5-1-5-سوال پنجم 76

5-1-6-سوال ششم 76

5-2-محدودیت ‏‏‏های پژوهش_ 77

5-3-پیشنهاد ‏‏‏های پژوهش_ 77

5-3-1-پیشنهاد ‏‏‏های کاربردی_ 77

5-3-2-پیشنهاد ‏‏‏های پژوهشی_ 78

6-منابع_ 80

6-1-منابع فارسی_ 81

6-2منابع لاتین_ 84

7-پیوست‏ها 87

7-1-ویژگی‏های جامعه شناختی_ 88

7-2-نمونه پرسشنامه نهایی_ 89

7-3-روش تحلیل لوپ در مرحله مقدماتی شیوه ساخت پرسشنامه 90

7-4- شاخص‏های آماری اولیه با اجرای تحلیل مولفه‏های اصلی و پس از چرخش واریماکس واریماکس_ 95

8-Abstract_ 99
فهرست جدول‏‏‏ها

جدول2- 1-ساخت های خود به عنوان موضوع و عامل. 27

جدول2- 2-دیدگاه‏های نظریه‏های شغلی درباره “رشد و عملکرد مشاور”. 38

جدول3- 1-ضریب‏های پایایی پرسشنامه “رشد خود” (فرم اولیه 165 سوالی) 52

جدول4- 1-خلاصه‏ای از تدوین پرسشنامه مقدماتی (165 سوالی) 55

جدول4- 2-توزیع فراوانی، درصد و درصد تراکمی گروه نمونه بر حسب جنسیت.. 55

جدول4- 3-توزیع فراوانی، درصد و درصد تراکمی گروه نمونه بر حسب رشته تحصیلی. 56

جدول4- 4-ماتریس همبستگی بین مولفه‏ها 57

جدول4- 5-میزان اشتراک مولفه‏های اصلی. 58

جدول4- 6-خلاصه توصیفی سوال‏ها 59

جدول4- 7-پایایی از روش دو نیمه کردن. 59

جدول4- 8-اندازه شاخص KMO و آزمون کرویت بارتلت ماتریس همبستگی سوال‏ها 60

جدول4- 9-شاخص‏های آماری اولیه با اجرای تحلیل مولفه‏های اصلی و پس از چرخش واریماکس.. 61

جدول4- 10-میزان درصد تبیین شده توسط هر عامل. 62

جدول4- 11-تشخیص عامل‏ها به وسیله چرخش واریماکس.. 62

جدول4- 12-نام و شماره سوال مولفه‏ها 65

جدول4- 13-ضریب‏های پایایی پرسشنامه “رشد خود” (فرم نهایی 72 سوالی) 65

جدول4- 14-ضریب‏های پایایی پرسشنامه به تفکیک مولفه‏ها 66

جدول4- 15-خلاصه توصیفی سوال‏ها 66

جدول4- 16-پایایی از روش دو نیمه کردن. 67

جدول4- 17-مقایسه میانگین و انحراف استاندارد نمره های عامل‏های هفت گانه پرسشنامه “رشد خود”. 68

جدول4- 18-آزمون آماری t مستقل برای دو گروه بر حسب جنسیت.. 69

چکیده
پژوهش حاضر یک پژوهش توسعه‏ای است که به منظور تدوین و هنجاریابی پرسشنامه سنجش “رشد خود” و تعیین ویژگی ‏‏‏های روان‏ سنجی آن انجام گرفته است. جامعه مورد مطالعه کلیه مشاوران و روان‏شناسان استان تهران می‏‏باشند که با روش تصادفی ساده بدون جایگذاری از میان شرکت‏‏ها، سازمان‏‏ها، و نهادهای دولتی و یا غیر دولتی که درون مجموعه خود مشاور و روان‏شناس دارند، به صورت قرعه کشی انتخاب شد و نمونه مورد مطالعه کلیه مشاوران و روان‏شناسان خانه‏های سلامت وابسته به شهرداری استان تهران (مناطق 22 گانه) و حجم نمونه برابر با 273 نفر در زمان پژوهش بوده است. ‏این پرسشنامه دارای 101 سوال به صورت مقیاس لیکرت 7 تایی شامل مولفه‏های “نگرش، حس جسمانی، سبک هویت، فضیلت و نیروهای منش، ارزش‏‏ها، احساسات و افکار” می‏‏باشد. پس از اجرای پرسشنامه و حذف پاسخنامه‏‏‏‏های ناقص، اطلاعات 258 نفر (214 نفر مونث و 31 نفر مذکر) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و هنجار‏‏‏های لازم به دست آمد. از روایی سازه، روایی محتوایی منطقی، روایی محتوایی صوری، روش تحلیل لوپ، دو نیمه سازی پرسشنامه و تحلیل عاملی با روش تحلیل مولفه‏‏‏‏های اصلی و چرخش واریماکس به منظور دسترسی به روایی، پایایی پرسشنامه استفاده شد که در نتیجه هفت عامل از پرسشنامه استخراج گردید. از مجموع روش‏هایی که برای روایی و پایایی پرسشنامه استفاده شد نتیجه می‏شود که ضریب پایایی در حد مطلوب و قابل قبول بود. همچنین روایی آزمون نیز اثبات شد. بین گروه زنان و مردان در این پرسشنامه تفاوت معناداری مشاهده نشد.همچنین بر اساس نتایج پژوهش مشخص گردید که وضعیت مسلط بین گروه نمونه پژوهش عامل افکار است.

1-1-مقدمه
در طول تاریخ بشر شناخت انسان همواره یکی از بحث برانگیزترین مسایل بوده است. هر نظریه‏ای شخصیت انسان را به دلیل پیچیده بودنش به گونه‏ای خاص بررسی کرده است.

“شخصیت هر فرد همان الگوی کلی یا همسازی ساختمان بدنی، رفتار، علاقه‏ها، استعداد‏ها، توانایی‏ها، گرایش‏‏‏ها و صفات دیگر اوست. بدین ترتیب، می‏توان گفت که منظور از شخصیت، مجموعه یا کل خصوصیات و صفات فرد است” (مان[1]، 1961، ترجمه ساعتچی، 1356 به نقل از کریمی، 1388).

در این میان دیدگاه روان‏کاوی نه تنها به نظریه پردازی درباره انسان و جامعه پرداخت بلکه در عمق آن فلسفه‏ای نیز برای زندگی نهفته است. ‏این دیدگاه تلاش بسیاری نموده تا کلیت انسان را مورد بررسی قرار دهد. مبدع نظریه روان‏کاوی “زیگموند فروید[2]“ می‏‏باشد.

فروید کسی بود که توانست افکار متقدمان خود را که به صورت پراکند‏های اظهار داشته بودند در نظمی هماهنگ و جامع ارایه دهد و از آن استفاده‏‏های نظری و عملی ببرد. ریشه افکار فروید را می‏توان در برخی از عقاید کلی که درطی چندین هزار سال مبنای همه افکار غربی بوده است یافت و هم می‏توان آن را در برخی از اکتشافات خاص قرن نوزدهم جستجو کرد (شفیع‏آبادی، 1388).

این نظریه به منظور شناخت انگیزه‏‏های درونی و عمیق رفتار و اختلال‏‏های روانی است که پس از تجزیه و تحلیل، انسان را برای غلبه بر این اختلال‏ها یاری می‏دهد و یا ‏این که رفتار انسان را به نحو شایسته‏ای تبیین می‏‏کند (شفیلد[3]، 1964، به نقل از شفیع‏آبادی، 1388).

نظریه ساختاری[4] فروید شخصیت را به سه قسمت نهاد[5]، من[6] و فرامن[7] تقسیم بندی می‏کند. او معتقد بود اگر سه بخش شخصیت به گونه‏ای هماهنگ با یکدیگر عمل ننمایند و در صورتی که میان آنها تعارض و کشمکش پدید آید، نتیجه‏ای جزاختلال شخصیتو ناراحتی روانی نخواهد داشت (برنر[8]، 2006).

پس از فروید برخی از روان‏شناسان بر روی اصطلاحات فروید کار کرده و آنها را شرح و بسط دادند. اولین حاصل این شرح و بسط پدیدآیی نظریه‏ای به نام “روان‏شناسی من” شد.

روان‏شناسی خود از دل قسمتی از روان‏تحلیل‏گری که علاقه به جمع‏آوری سخت‏گیرانه اختلال‏‏های شخصیت و دیگر اشکال مقاومت‏‏های درمانی در آسیب‏شناسی روانی بود، بیرون آمد (گلدبرگ[9]، 1990؛ کو‏هات[10]، 1971 به نقل از میلون[11]، لرنر[12] و وینر[13]، 2003). اولین فردی که وسیع‏ترین چارچوب شناخته شده از روان‏شناسی خود را توصیف کرد هینز کو‏هات (1971، 1977) بود (میلون، لرنر و وینر، 2003).

پس از فروید (1933)، کو‏هات به افراد با عنوان موضوع‏های مجزا اشاره می‏‏کرد، اگر چه او تا حد زیادی نظریه فروید را تغییر داد از جمله عدم تاکید بر تمایز‏های جنسیتی و سلطه‏جویانه (بانای[14] و همکاران و 2005).

براساس گفته کو‏هات (1971، 1977، 1984)، “خود[15] (که با عنوان یک فرایند[16] یا مجموعه[17] ‏‏در نظر گرفته می‏‏شود که تجربه ذهنی را سازماندهی می‏‏کند) ماهیت اصلی وجود روان‏شناسی خود را تشکیل می‏دهد و شامل حس‏‏ها[18]، احساسات[19]، افکار[20] و نگرش‏‏های[21] فرد نسبت به خودش و دنیای پیرامونش می‏‏شود”. در حالیکه فروید ضمیر فرد را به عنوان قسمتی از وجود افراد در نظر می‏‏گیرد (تا حدی همانند دیدگاه ویلیام جونز در مورد “من”) اما کو‏هات مفهوم فرد را به عنوان محور اصلی شخصیت (ایگل[22]، 1984) مانند نظریه جیمز[23] در مورد “من” در نظر می‏‏گیرد. به عبارت دیگر کو‏هات “خود” را به عنوان یک نیروی روان‏شناسی در نظر می‏‏گرفت که به توصیف پیشرفت شخصیت بالغ و سالم و همچنین شکل‏گیری بیماری‏‏های شخصیتی می‏‏پردازد. کو‏هات (1966 و b1978) به ارایه یک خط پیشبردی سالم عشق و علاقه به خود پرداخت که به سمت ایجاد ساختار منسجم فردی، ایجاد حس هویت، ارزش، معنا و عملکرد اجرایی حرکت می‏‏کند و به‏ ترویج ایجاد شخصیت واقعی افراد می‏‏پردازد (استعداد‏های اصلی و مهارت‏‏های اکتسابی). این فرضیه تاکید بیش از‏ انداز‏ه‏ای بر انسجام و پیوستگی فردی و خلاقیت و ایجاد شخصیت واقعی فرد دارد. بر اساس گفته کو‏هات (1971)، عشق و علاقه به خود از اول زندگی فعال می‏‏باشد و شرط لازم برای عملکرد مناسب شخصیت می‏‏باشد (بانای و همکاران، 2005).

ویژگی‏های زیر مجموعه “خود” در افراد متفاوت فرق می‏کند و بنابراین افراد به لحاظ شخصیتی دارای تفاوت‏‏های فردی هستند. این تفاوت‏ها می‏توانند نه تنها مسیر تحصیلی، شغلی، عاطفی و دیگر زمینه‏‏های زندگی انسانها را تحت‏الشعاع قرار دهند بلکه می‏توانند سبب انتخاب زمینه‏ای خاص در هر کدام از این مسیر‏ها شوند. به عنوان مثال در زمینه انتخاب شغل یکی از نظریه‏پردازانی که به اهمیت تیپ‏های شخصیتی در انتخاب شغل اشاره می‏کند، ‏‏هالند است (شفیع‏آبادی، 1387).

‏هالند نظریه‏ی خود را بر مبنای دو اصل مهم استوار نموده است؛ 1)انتخاب شغل و حرفه به نوع شخصیت فرد بستگی دارد و راهی برای ابراز وجو فرد به حساب می‏ آید، 2)انتخاب شغل و حرفه رابطه‏ی مستقیمی با طرز تلقی و گرایش فرد دارد. هالند به این نكته نیز معتقد است كه افرادی كه خودشناسی بیشتری دارند در مقایسه با كسانی كه خودشناسی كمتری دارند انتخاب‏‏های بهتری را انجام می‏دهند. وی خودشناسی را، توانایی فرد برای شناسایی استعداد‏های بالقوه در محیط اجتماعی، می‏داند. او تاثیر تجربیات دوران كودكی، نحوه‏ی تربیت كودك و فشار‏های اجتماعی را نیز در تعیین ترجیح‏‏های شغلی، نوع شخصیت و خودشناسی مهم ارزیابی می‏نماید (شفیع‏آبادی، 1387).

با شناخت این مطلب می‏توانیم بگوییم که هر فردی در هر شغلی که قرار دارد، دارای ویژگی‏‏های شخصیتی خاصی می‏باشد. به عبارت دیگر به زبانی ساده‏تر “خود” اشخاص در هر زمینه شغلی و حتی در همان زمینه نیز با یکدیگر متفاوت است.

به عنوان مثال تمرین‏‏های روان‏درمانی مدل خاصی از شیوه زندگی را بنا می‏کند که در شخصیت و نقش حرفه‏ای فرد به صورت مکمل ایفای نقش می‏کنند. تعداد کمی از حرفه‏‏ها هستند که بین شغل و نقش فرد یا به عبارتی بین زندگی شخصی و زندگی حرفه‏ای حد و مرزی قایل نیستند. تمامی توانایی‏‏ها در مشاهده، درک، حس و تشخیص به طور همزمان می‏توانند در ارتباط با مراجعین، خانواده و دوستان مفید باشند (کاتلر[24]، 2010).