2-4-6-سطح تحصیلات والدین و پیشرفت تحصیلی……………………………………………………30

2-4-7-مدرسه و پیشرفت تحصیلی……………………………………………………………………………30

2-4-8-انتظارات معلم و پیشرفت تحصیلی………………………………………………………………….31

2-4-9-نمره و ارزشیابی و پیشرفت تحصیلی………………………………………………………………31

2-5- مبانی نظری پژوهش…………………………………………………………………………………………………32

2-6- محیط های یادگیری…………………………………………………………………………………………………32

2-6-1- رویکرد رقابتی………………………………………………………………………………………………32

2-6-2- رویکرد انفرادی……………………………………………………………………………………………32

2-6-3- رویکرد مشارکتی………………………………………………………………………………………….32

2-6-4- ویژگی های یادگیری مشارکتی……………………………………………………………………….33

2-6-5- دیدگاههای عمده در یادگیری مشارکتی……………………………………………………………34

2-6-6- روشهای یادگیری مشارکتی…………………………………………………………………………….36

2-7- سازماندهی کلاس درس برای روش تدریس جیگ ساو………………………………………………..42

2-7-1- نقش معلم در روش تدریس جیگ ساو……………………………………………………………46

2-7-2- اثرات کاربرد روش جیگ ساو………………………………………………………………………..48

2-7-3- محدودیت های کاربرد روش جیگ ساو………………………………………………………….48

2-8- روش یادگیری در حد تسلط ……………………………………………………………………………………51

2-8-1- مفهوم تسلط…………………………………………………………………………………………………51

2-8-2- مراحل روش یادگیری در حد تسلط………………………………………………………………..52

2-8-3- محاسن روش یادگیری در حد تسلط………………………………………………………………53

2-8-4- محدودیت ها………………………………………………………………………………………………..53

2-8-5- یادگیری تا حد تسلط (انفرادی) …………………………………………………………………….53

2-8-6- روش آموزش برای یادگیری…………………………………………………………………………..55

2-8-7- مراحل آموزش برای یادگیری در حد تسلط……………………………………………………..56 2-9- خانواده الگو های انفرادی ………………………………………………………………………………………..60

2-9-1- روش های آموزش انفرادی…………………………………………………………………………….61

2-9-2- آموزش انفرادی و ویژگی های آن……………………………………………………………………62

2-9-3- آموزش انفرادی بر اساس دیدگاه اسکینر…………………………………………………………..64

2-9-4- آموزش انفرادی بر اساس دیدگاه بلوم………………………………………………………………65

2-9-5- آموزش انفرادی بر اساس دیدگاه کلر………………………………………………………………..66

2-10- روش تدریس یادگری در حد تسلط…………………………………………………………………………68

2-10-1- مراحل اجرای روش تدریس یادگیری در حد تسلط…………………………………………69

2-11- سوابق پژوهشی…………………………………………………………………………………………………….70

2-11-1- تحقیقات انجام شده در داخل کشور……………………………………………………………….70

2-11-2-تحقیقات انجام شده در خارج کشور……………………………………………………………..72

2-12- جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………….74

فصل سوم:روش تحقیق

3-1- روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………76

3-2- جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………….77

3-3- نمونه آماری و شیوه نمونه گیری………………………………………………………………………………..77

3-4- روش جمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………..78

3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………………78

فصل چهارم: نتایج

4-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………….80

4-2- یافته­های استنباطی ………………………………………………………………………………………………….86

4-3- فرضیه اصلی اول……………………………………………………………………………………………………86

4-4- فرضیه فرعی دوم…………………………………………………………………………………………………….89

4-5- فرضیه فرعی سوم……………………………………………………………………………………………………91

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..95

5-2- بحث و نتیجه‎گیری…………………………………………………………………………………………………..97

5-3- فرضیه اول ( روش تدریس جیگ ساو)………………………………………………………………………98

5-4- فرضیه دوم(یادگیری در حد تسلط)……………………………………………………………………………98

5-5- فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………..100

5-6- محدویت­های پژوهش…………………………………………………………………………………………….101

5-7- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………………………………………………..101

5-8- پیشنهادهای کاربردی………………………………………………………………………………………………101

فهرست منابع

منابع فارسی……………………………………………………………………………………………………………………104

منابع غیرفارسی……………………………………………………………………………………………………………….106

پیوست ها

پیوست الف

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………………………..107

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول (4-1) خلاصه نتایج آزمون تی تست گروه های مستقل پیش آزمون و پس آزمون متغیر پیشرفت تحصیلی (روش تدریس جیک ساو فرضیه 1)…………………………………………………………………………………………………………….86

جدول (4-2) نتایج آزمون لون برای بررسی فرض برابری واریانس متغیر پیشرفت تحصیلی روش تدریس جیک ساو………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….87

جدول (4-3) نتایج آزمون کواریانس اثر بخشی روش تدریس جیک ساو بر پیشرفت تحصیلی……………………………88

جدول(4-4) خلاصه نتایج آزمون تی تست گروه های مستقل پیش آزمون و پس آزمون متغیر پیشرفت تحصیلی( در حد تسلط)………………………………………………………………………………………………………………………………………………..89

جدول(4-5) نتایج آزمون لون برای بررسی فرض برابری واریانس متغیر پیشرفت تحصیلی در حد تسلط……………..89

جدول(4-6) نتایج آزمون تحلیل کواریانس اثر بخشی روش تدریس یادگیری در حد تسلط بر پیشرفت تحصیلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………90

جدول (4-7) خلاصه نتایج آزمون تی تست گروه های مستقل پیش آزمون و پس آزمون پیشرفت تحصیلی………….91

جدول(4-8) نتایج آزمون لون برای بررسی فرض برابری واریانس متغیر پیشرفت تحصیلی…………………………………92

جدول(4-9) نتایج آزمون تحلیل کواریانس اثر بخشی روشهای تدریس جیگ ساو و در حد تسلط………………………92

.

چکیده:

هدف این پژوهش مطالعه تاثیر روش تدریس جیگ ساو وروش تدریس یادگیری در حد تسلط بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،پایه ششم شهر بندرعباس بوده است.این پژوهش به روش شبه تجربی و استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون گروه گواه و گروه آزمایش صورت گرفت.جامعه آماری این تحقیق دانش آموزان پایه ششم ناحیه دو شهر بندرعباس در سال تحصیلی 93-92 بوده اند که جمعا 2817دانش آموز،که از این تعداد 1484 دانش آموز پسر و 1333دانش آموز دختر بوده است که با شیوه ی نمونه گیری تصادفی طبقه ای خوشه ای 80 دانش آموز از بین مدارس ابتدایی ناحیه 2 بندرعباس دو مدرسه پسرانه دانش و دخترانه سید قطب جهت مطالعه انتخاب که از هر مدرسه دو کلاس در یک پایه و به تصادف یکی بعنوان گروه گواه و دیگری بعنوان گروه آزمایش بعنوان نمونه تحقیق لحاظ گردیده اند.داده ها و اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss و روش کواریانس تحلیل گردید.نتایج و یافته های پژوهش حاضر حاکی از تایید فرضیه کلی تحقیق می باشد.یعنی روش تدریس جیگ ساو و روش تدریس در حد تسلط بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ششم شهر بندرعباس تاثیر معناداری دارد.

واژگان کلیدی:روش تدریس جیگ ساو، روش تدریس در حد تسلط، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ششم.

2-2-1- نظریه های مدیریت مشاركتی 20

2-2-2- الگوهای مدیریت مشاركتی 21

2-2-3- تعاریف مدیریت مشاركتی 24

2-2-4- راهكارهای اجرایی مدیریت مشاركتی 25

2-3- مبانی نظری خلاقیت 26

2-3-1- نظریه های خلاقیت 26

2-3-2- تعاریف خلاقیت و نوآوری 29

2-3-3- فرآیند خلاقیت 30

2-3-4- موانع خلاقیت افراد 31

2-3-5- وی‍ژگیها و خصوصیات افراد خلاق 32

2-4- پیشینة تحقیق 33

2-4-1- تحقیقات خارجی و داخلی 33

 

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه 39

3-2-روش تحقیق 39

3-3- جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه 39

3-4- ابزارهای پژوهش 40

3-4-1- مقیاس افتراق مفهومی مدیریت 40

3-4-2- پرسشنامه خلاقیت دبیران 43

3-5- شیوه جمع آوری اطلاعات 45

3-6-روشهای آماری 45

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-نتایج 48

4-1-نتایج آمار توصیفی 48

4-2-نتایج آمار استنباطی 50

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-بررسی نتایج 60

5-2-محدودیتها و مشكلات تحقیق 68

5-3-پیشنهادهای كاربردی 69

5-4- پیشنهادهای پژوهشی 70

منابع فارسی 71

منابع لاتین 73

پیوستها

فهرست جداول

عنوان صفحه

 

جدول شماره3- 1- جامعه و نمونه آماری 40

جدول شماره3- 2- نتایج حاصل از (تحلیل گزینه) 42

جدول شماره3- 3- ضریب آلفای كرونباخ ابعاد مقیاس افتراق مفهومی مدیریت 43

جدول شماره3-4- نتایج حاصل از (تحلیل گزینه) 44

جدول شماره 4-1- شاخصهای آمار توصیفی متغیرهای پیوسته تحقیق 49

جدول شماره 4-2- شاخص های آمار توصیفی سطح تحصیلات 49

جدول شماره 4-3- فراوانی و درصد فراوانی جنسیت در سه سبک مدیریت 50

جدول شماره 4-4- ضرایب همبستگی بین سبک های مدیریت و خلاقیت دبیران 51

جدول شماره 4-5-1- ماتریس همبستگی بین مؤلفه های سبك مدیریت و خلاقیت دبیران 52

جدول شماره4-5- ضریب رگرسیون بین مولفه های مدیریت سنتی و خلاقیت دبیران 52

جدول شماره 4-6- ضریب رگرسیون بین مولفه های مدیریت متعادل و خلاقیت دبیران 54

جدول شماره 4-7- ضریب رگرسیون بین مولفه های مدیریت مشارکتی وخلاقیت دبیران 55

جدول شماره4-8- ضریب رگرسیون بین مولفه های مدیریت وخلاقیت دبیران 56

جدول شماره 4-9- مقایسه تفاوت ضرایب همبستگی سبک های مدیریت و خلاقیت دبیران 57

جدول شماره 4-10- تفاوت میانگین نمرات مدیریت دبیران زن و مرد 58

فهرست نمودارها

 

عنوان صفحه

 

نمودار1- ویژگی ها و خصوصیات افراد خلاق 32

 

چکیده

 

بررسی تاثیر سبکهای مدیریت (مشارکتی و سنتی) بر خلاقیت دبیران: مطالعه موردی دبیرستانهای شهر شیرازناحیه 1و2

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر سبكهای مدیریت (مشارکتی و سنتی) بر خلاقیت دبیران در مدارس متوسطه دولتی شهر شیراز بوده است.جامعه آماری961 نفرو گروه نمونه تحقیق شامل275 نفر از دبیران (زن129 و مرد146) مدارس متوسطه می با شد كه در سال تحصیلی89-88 مشغول كار بوده اند و با روش تصادفی سهمیه ای انتخاب گردیده اند. از دو ابزار، مقیاس افتراق مفهومی مدیریت و پرسشنامه خلاقیت دبیران برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد.پرسشنامه ازدبیران نواحی1و2ازنواحی چهارگانه شهرشیراز می باشد.روش تحقیق حاضرازنوع پیمایشی همبستگی است. روایی وپایایی ابزار ها با استفاده از روش تحلیل گزینه و آلفای كرونباخ بدست آمد. نتایج به دست آمده از پژوهش عبارتند از:

1- ضرایب همبستگی بین سبكهای مدیریت (سنتی، متعادل و مشاركتی) و خلاقیت نشان داد كه رابطه بین هر سه سبک مدیریت (سنتی، متعادل و مشارکتی) با خلاقیت دبیران مثبت و در سطح 01/ 0معنی دار است

2-ضرایب تعیین بدست آمده از رگرسیون بین سبكهای مدیریت (سنتی، متعادل و مشاركتی) و خلاقیت نشان می دهد سبك مدیریت مشاركتی نسبت به سایر سبكها (سنتی و متعادل)پیش بینی دقیق تری برای خلاقیت دبیران ارائه می دهد. وهمچنین رگرسیون بین سبك مدیریت و خلاقیت نیز (55/0R²=) است.

3- تفاوت بین ضرایب همبستگی بدست آمده از سبك مدیریت مشاركتی و خلاقیت با سبك مدیریت سنتی و خلاقیت در سطح 01/0 معنی داراست.

4- بین سبک مدیریت مدیران زن و مرد تفاوت معنی داری در سطح 01/0 وجود دارد.

كلید واژه: سبكهای مدیریت، مشارکتی، سنتی، متعادل، خلاقیت

كلیات

1-1- مقدمه:

خلاء و شكاف میان عصر سنگ تا عصر فضا را خلاقیت و ابتكار انسان پركرده است. انسان در تطور تاریخی خود همواره مدیون و مرهون ابداع و نوآوری خود بوده است.در عصر انفجار اطلاعات و توسعه سریع فناوری پرداختن به فرآیند خلاقیت و ارائه راهکارهای عملی برای رشد و آموزش آن امری ضروری و اجتناب ناپذیر برای ادامه حیات یک جامعه است. هرچند خلاقیت بالقوه در انسان به ودیعه نهاده شده است اما ظهور آن مستلزم پرورش و بکارگیری آن است. تورنس(1982) معتقد است انسان برای بقا نیازمند است که قدرت خلاقیت را پرورش و مورد استفاده قرار دهد )حسینی، 1385).

گسترش و سرعت تغییرات در سراسر جهان باعث شده که خلاقیت بیش از پیش اهمیت یابد، کشورها فقط با ابتکار و نوآوری می توانند خود را با شرایط جدید وفق داده و همگام با دگرگونیها به پیش روند. بدیهی است در دنیای پیچیده کنونی، سازمانهایی در رقابت با سایرین موفق ترند که بتوانند از فرصت های پیش رو به بهترین نحو استفاده کنند و این امر جز با افزایش خلاقیت و نوآوری امکان پذیر نیست.

امروزه شعار “نابودی در انتظار شماست مگر اینکه خلاق و نوآور باشید” در پیش روی مدیران همه سازمانها قرار دارد و سازمانهایی موفق هستند که دایماً افکار و اندیشه های جدید را در سازمان کاربردی کنند و این امر توسط مدیران و کارکنان خلاق امکان پذیر است (ساکی،1380).

توانایی مدیریت بر منطبق کردن و سازگار نمودن سازمان با شرایط جدید در محیط به ترتیبی که این شرایط و عوامل به نفع سازمان عمل کند و نه به ضرر آن بستگی به شیوه مدیریت و یافتن راههای جدید ابتکار دارد، در شرایط متغیر و متحول، تنها ادامه راه گذشته براساس تجربه های گذشته کافی نخواهد بود و دوام و حیات سازمان بر فکر و عقیده تازه و خلاق نیاز خواهد داشت. در واقع، قوه خلاقه موجود در یک سازمان یکی از با ارزشترین سرمایه­های آن سازمان است که توسط مدیریت سازمان بارور می شود(عالی، 1379).

لوازم مدیریت مشاركتی:برای پیاده كردن نظام مدیریت مشاركتی در سازمانهای آموزشی باید قبلا مقدمات كار و زمینة اجرا مهیا گردد. جهت نیل به این مقصود توجه به عوامل زیر ضروری است:

1- گرایش به عدم تمركز:

گرایش فلسفه، اهداف وفعالیتهای سازمان های آموزشی از تمركز بسوی عدم تمركز موجب تفویض اختیار بیشتر به زیردستان خواهد بود و مشاركت آنها را در تصمیم­گیری­ها بیشتر خواهد كرد. توجه به نیازها، شرایط و امكانات اجرایی، امكان تبادل نظر از بالا به پایین یا ارتباط متقابل مدیران و برنامه ریزان و مجریان، توجه به تفاوتهای فردی كاركنان، توجه به خلاقیت­ها، ابتكارات وآزادی عمل و توجه به تصمیم گیری دررده های پایین از ویژگیهای مثبت گرایش به عدم تمركز در نظام مدیریت مشاركتی است.

2- كاهش بوروكراسی

بوروكراسی به خاطر ویژگی های ذاتی خود نمی تواند به مشاركت كاركنان و برخورد خلاقیتها و ابتكارات آنها میدان دهد و در بسیاری از موارد كیفیت را فدای كمیت می سازد، تمركز ذاتی بوروكراسی خود دلیل قانع كننده ای براین ادعا می باشد. علاوه بر این كاهش بوروكراسی در سازمانهای آموزشی زمینة مشاركت را تسهیل می كند و این خود تحولی دیگر در استقرار مدیریت مشاركتی است.

 

– ثبات مدیریت:

از آنجا كه در نظام مدیریت مشاركتی اثربخشی وكیفیت مورد انتظار است و تحقق این امر منوط به برنامه ریزی های دراز مدت می باشد، ثبات مدیریت عامل تعیین كننده ای در این زمینه خواهد بود. تغییر مدیران سازمانهای آموزشی در جریان نوسانات سیاسی جامعه ضربة جبران ناپذیری بر پیكرة سازمان وكیفیت فعالیتهای آن وارد می آورد. این تغییرات توجه مدیران را به اهداف و برنامه­ریزی­های كوتاه مدت و كمی سوق می دهد و از میزان مشاركت می كاهد.

4-آموزش نیروی انسانی

برنامه­ریزی آموزش برای ارتقای سطح علمی نیروی انسانی سازمانهای آموزشی به صورت مستمر موجب آشنایی با تحقیقات جدید، روش­های نو در زمینة انجام كار و… خواهد شد و تحقق نظام مدیریت مشاركتی را تسهیل خواهد كرد.

واژه ها واصطلاحات : 11

برنامه ریزی درسی : 11

محتوا : 11

تحلیل محتوا: 11

محتوای فعال : 11

محتوای غیر فعال: 12

ضریب درگیری : 12

. 13

ادبیات و پیشینه تحقیق. 13

مقدمه : 14

شیوه های ارائه محتوای کتاب های درسی. 17

طراحی برنامه های درسی فعال از دیدگاه صاحب نظران. 18

ژان ژاک روسو ( 1778 ـ 1712 ) میلادی.. 18

1-کاربرد نظریات روسو در طراحی برنامه های درسی فعال. 19

2 ـ جان دیویی ( 1952 ـ 1859 ) میلادی.. 21

3 ـ جروم ـ اس ـ برونر 1951 میلادی.. 23

دیدگاه ویلیام رومی وارتباط آن با یادگیری فعال: 26

سیر تحول برنامه های درسی آموزش علوم در جهان : 29

1 ـ تا آغاز قرن شانزدهم میلادی.. 30

2 ـ از آغاز قرن شانزدهم تا سال 1850 میلادی.. 30

3 ـ از 1850 تا 1916 میلادی.. 31

1-3-هدف از آموزش : 32

2-3-محتوای کتاب های درسی : 32

3-3-روش آموزش : 32

4-3-شیوه ارزشیابی : 32

4 ـ از 1916 تا 1950 میلادی.. 33

1-4-هدف از آموزش: 34

2-4- محتوای برنامه ها : 34

3-4-روش آموزش : 34

4-4- شیوه ی ارزشیابی : 34

5 ـ از 1950 تا 1980 میلادی.. 34

1-5-هدف از آموزش : 37

2-5-محتوای برنامه ها : 37

3-5-روش آموزش : 38

4-5-شیوه ارزشیابی : 38

6 ـ از 1980 تا 2000 میلادی.. 38

1-6-هدف از آموزش : 38

2-6- محتوای برنامه های درسی : 38

3-6-روش آموزش : 39

4-6- شیوه ارزشیابی : 39

7 ـ از سال 2000 میلادی تا کنون. 39

1-7- هدف از آموزش : 40

2-7-محتوای برنامه های درسی. 40

3-7-شیوه آموزش : 40

4-7-شیوه ارزشیابی : 40

5-7-دانش آموزان علوم را به عنوان موضوعی تلفیقی مطالعه می کنند 41

سیر تحول برنامه های درسی آموزش علوم در ایران. 41

1 ـ سال 1268 هجری شمسی. 41

ـ سال 1289 هجری شمسی. 42

3 ـ سال 1290 هجری شمسی. 42

4 ـ سال 1307 هجری شمسی. 42

5 ـ سال 1308 هجری شمسی. 42

6 ـ سال 1312 هجری شمسی. 42

7 ـ سال 1317 هجری شمسی. 43

8 ـ سال 1335 هجری شمسی. 43

9 ـ سال 1337 هجری شمسی. 43

10ـ سال 1342 هجری شمسی. 43

11 ـ سال 1345 هجری شمسی. 44

12 ـ سال 1370 هجری شمسی. 44

13 ـ سال 1373 هجری شمسی تاکنون. 44

اهمیت و نقش آموزش علوم در دوره ابتدایی در ایران و جهان. 45

اهداف آموزش علوم در دوره ابتدایی در ایران و جهان. 47

تعریف و مفهوم محتوا : 51

تعریف تحلیل محتوا 52

ویژگی های تحلیل محتوا : 53

اهداف تحلیل محتوا 54

نقش و اهمیت تحلیل و محتوا : 54

لذا تحلیل محتوا فقط ابزار است و بس ( کریپندوزف،نایبی 1378 ، ص 26 ) 55

تحقیقات انجام شده: 55

1 ـ ارزشیابی شیوه ارائه محتوای کتابهای فرهنگ اسلامی و تعلیمات دینی سال تحصیلی (69ـ 1368 ) به روش ویلیام رومی که توسط موسی پور انجام شده است . 56

2 ـ تجزیه و تحلیل کمی بخش جغرافیایی کتابهای تعلیمات اجتماعی پایه های چهارم و پنجم دبستان و کتابهای جغرافیای دوره راهنمایی در سال تحصیلی ( 73 ـ 1372 ) با استفاده از. 56

3ـ ارزشیابی شیوه ارائه محتوای کتابهای علوم تجربی دوره ابتدایی در سال تحصیلی ( 73ـ 1372 ) 57

4 ـ ارزشیابی شیوه ارائه محتوای کتاب های علوم تجربی پایه اول ، دوم و سوم ابتدایی با استفاده از روش ویلیام رومی در سال تحصیلی ( 76 ـ 1375 ) توسط صداقت انجام شده است. 57

5 ـ ارزشیابی شیوه ی ارائه محتوای کتاب های علوم تجربی دوره راهنمایی در سال تحصیلی ( 76ـ 1375 ) با استفاده از رو ویلیام رومی که توسط پوربافرانی انجام شده است.. 58

7-تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی پایه های سوم و چهارم ابتدایی که در سال تحصیلی ( 77 ـ 1376 ) توسط امام جمعه انجام شده است . 59

ج ) پژوهش های انجام شده در سایر کشورهای جهان : 59

1-لیندا فور شوور 1993 میلادی : 59

2-سنتاایزن و همکارانش 1994 میلادی : 59

3-جی کاری و دیگران 1996 میلادی : 60

4-جن پارکرو اسپینیک 1997 میلادی : 60

5-مارلوادیگر 2001 میلادی : 60

نتیجه گیری : 63

. 64

مقدمه. 65

روش انجام شده پژوهش : (روش تحقیق ) 66

جامعه آماری: 66

نمونه آماری : 66

ابزارهای جمع آوری داده ها : 66

روش تجزیه و تحلیل داده ها : 67

حد مطلوب ضریب درگیری.. 73

. 74

تجزیه و تحلیل داده ها 74

مقدمه. 75

سوال1: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی : 78

سوال2: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 80

سوال3: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی : 82

سوال4: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه. 84

سوال5: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 86

سوال2: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 91

سوال3: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی : 93

سوال4: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی : 95

سوال6: بررسی میزان به کارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی : 97

سوال1: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 101

سوال2: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 103

سوال3: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 105

سوال4: بررسی میزان به کارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی : 107

مشخصات جدول شماره ( 14 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی : 107

سوال5: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 109

. 111

بحث ونتیجه گیری.. 111

مقدمه. 112

نتیجه گیری.. 113

پیشنهادات.. 117

محدودیت های محقق: 119

منابع و مآخذ 120

منابع فارسی. 120

منابع خارجی. 124

 

فهرست جداول ونمودارها

جدول صفحه

(1 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی………………………………………………………….. 69

(2 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 70

(3 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 71

(4 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی. 72

(5 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 72

( 6 ـ 3 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن های کتاب.. 78

( 7 ـ 3 ) توزیع فراوانی اطلاعات مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی. 80

( 8 ـ 3 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی. 82

( 1 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 84

( 2 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 86

( 3 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 82

( 4 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی. 84

( 5 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 86

( 6 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 89

( 7 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 91

( 8 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 93

( 9 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی. 95

( 10 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 97

(10-4)توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 97

( 11 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی : 101

( 12 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 103

(4-13)جدول توزیع اطلاعات مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 105

( 13 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی : 105

( 14 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی : 109

(14-4):جدول توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 110

 

فهرست نمودارها

نمودار صفحه

( 1 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر. 79

( 2 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی در فصل های مورد نظر. 81

( 3 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی در فصل های مورد نظر. 83

( 5 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی در فصل های مورد نظر. 87

( 6 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر 90

( 7 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی در فصل های مورد نظر 92

( 8 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کل کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی در فصل های مورد نظر 94

( 9 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی در فصل های مورد نظر 96

( 10 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی در فصل های مورد نظر 98

( 11 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر 102

( 12 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر . 104

( 13 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی در فصل های مورد نظر 106

( 14 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی در فصل های مورد نظر

( 15 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی در فصل های مورد نظر

 

چکیده

موضوع تحقیق:تحلیل محتوای کتب علوم تجربی دوره ی ابتدایی به روش ویلیام رومی در سال تحصیلی (88-1387).

دراین پژوهش ازتکنیک “تحلیل محتوا” که جنبه ی عینی ،واقعی ووصف نگاری که توسط ویلیام رومی در کتاب های “شیوهای پژوهشی در آموزش علوم” مطرح گردیده وازطریق آن می توان محتوایی راکه به صورت فعال واز محتوای غیر فعال جدا کرده و به عبارت دیگر با استفاده از این روش می توان ومشخص نمود که محتوای یک کتاب تا چه حد قادر است که فراگیر رابه فعالیت وادارواورادرتجارب یادگیری سهیم نماید. جامعه آماری این پژوهش شامل کتابهای علوم تجربی پایه های اول تا پنجم ابتدایی در سال تحصیلی (88-1387)می باشد.به منظور رسیدن به نتایج تحقیق و قابل اعتماددرمورد کتاب های مذکور کلیه محتوادر قسمت های متن ،پرسش،وتصاویر به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته ودر واقع نمونه پژوهش منطبق با جامعه آماری می باشد وبرای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز هر یک ازاجزای محتوای از کتابهای ذکرشده مورداستفاده قرارگرفته است،درتجزیه وتحلیل داده ها از ضریب درگیری یادگیرنده که به وسیله ویلیام رومی ،ضریب درگیری مطلوب در حد فاصل4/.تا5/1 مطرح شده استفاده گردیده که لازم به ذکراست که نتایج پژوهش نشان دهنده:که در مورد متن کتاب علوم تجربی پایه اول تا پنجم ابتدایی به ترتیب ،باضریبدرگیری (91/.)، (71/.)، (83/.)، (47/.)، (75/.) است،بنابراین پنج پایه به صورت فعالی ارائه شده ودر حد مطلوب می باشد. ودر مورد پرسشها ضرایب درگیری پنج پایه علوم تجربی ،پایه های اول،سوم،چهارم،وپنجم به ترتیب،(13/1)، (76/.)،(54/.) ،(50/.)، به صورت فعالی ارائه شده و پایه دوم ،ضریب درگیری(91/1) که به طور کلی پیچیده بوده،درمورد تصاویرکتب علوم تجربی پایه های،اولتاچهارم ابتدایی بترتیب ،(9/.)،(96/.)،(40/.)،(43/.) وبه صورت فعالی ارائه شده اما پایه پنجم ابتدایی با ضریب درگیری( 25/.)که ازحداقل نیز(4/.) پایین ترودرحد مطلوب نبوده وغیرفعالی است.

 

مقدمه :

قرآن کریم می فرماید:

(( و ا لله اخرجکم من بطون ا مها تکم لا تعلمون شیئا وجعل لکم السمع والا بصاروالافعدة لعلکم تشکرون )) ( قرآن کریم،سوره نحل،آیه 78 )

” وخداشما راازبطن مادران برون آورد درحالیکه هیچ نمیدانستیدوبه شماچشم ،گوش وقلب (بتدریج) عطا کرد،تا مگرشکر(این نعمتها)رابه جای آرید .

تعلیم وتربیت فرایندی کمکی در رشد و تکامل انسان است ،وتعلیم وتربیتی از نظر دین مبین اسلام ،مورد قبول است که پویا ،مبتنی برتحقیق،تفکر ،تعقل و استدلال باشد ،که انسان بر خواسته از آن،چشم و گوش بسته وپذیرای هر چیز نخواهد بود . بلکه انسانی است صا حب خرد که دارای استقلال عقل وفکر است وقدرت تجزیه وتحلیل مسائل را دارا می باشد، (مطهری،1370 ،ص 271).

انسان برای رشد و اعتلای خود وساختن آینده ای بهتر،ناگزیربه استفاده ازتجربه های دیگران بخصوص درقالب کتاب وکتابت است وکشورهای مختلف برای بیان برنامه درسی ازکتاب درسی استفاده میکنند ودرموردخط مشی کلی رهنمودهایی می دهند،( مرکزتحقیقات آموزشی،1372،ص 3 ).

ازجمله دغدغه های اصلی نظام آموزشی در هر جامعه ای تدوین برنامه های درسی وکتابهای درسی مطلوب برای تحقق اهداف آموزشی است،که برنامه درسی د رپی آنست که شرایط ،موقعیّت ووسایل مورد احتیاج رادر حیطه تعلیم وتربیت برای فراگیران با شرایط فعلی ونیازهای مشخص آنان فراهم سازد وزمینه تربیت و رشد همه جانبۀ آنان مهیا گردد. به عبارتی طرح برنامه درسی دریک نگاه متفاوت،هستۀ مرکزی تربیت راشکل می دهد ومؤثرترین وسیله جهت هدایت رشد همه جانبه افراد وتغییردرنگرشها ورفتارهاست،(سلیما نپور،1384 ،ص 47).

3-4- ابزار پژوهش……………………… 56

3-5- روایی و پایایی……………………. 57

3– 6– روش های جمع آوری اطلاعات……………………. 60

3-7- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………….. 61

سؤالات جزئی……………………. 62

فصل چهارم: یافته­ های پژوهش………………………. 63

مقدمه…………………… 64

4-1-بررسی سئوالات پژوهش……………………… 65

4-1-1- سئوالات کلی……………………. 65

1-کیفیت برنامه درسی اجرا شده از دیدگاه دانشجویان به چه میزان است؟………… 65

2-کیفیت محیط حمایتی دانشکده از دیدگاه دانشجویان به چه میزان است؟………… 66

3- مهارت­های سطوح برتر تفکر از دیدگاه دانشجویان به چه میزان است؟………………. 67

4-آیا رابطه معناداری بین کیفیت برنامه درسی اجرا شده، کیفیت محیط حمایتی دانشکده و مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویاندانشگاه شیرازوجود دارد؟…………………… 68

5- آیا كیفیت برنامه درسی اجرا شده، پیش بینی كننده معنادار مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان دانشگاه شیراز می باشد؟……. 69

6- آیا كیفیت محیط حمایتی دانشكده پیش بینی كننده معنادار مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان دانشگاه شیراز می باشد؟……. 71

7- آیا كیفیت برنامه درسی اجرا شده و محیط حمایتی دانشكده به طور همزمان پیش بینی كننده معنادار مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان دانشگاه شیراز می باشند؟…………. 72

4-1-2- سئوالات جزئی……………………. 74

سؤال 1: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان زن و مرد از كیفیت برنامه درسی اجرا شده وجود دارد؟……….74

سؤال 2: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان زن و مرد دانشگاه شیراز از كیفیت محیط حمایتی وجود دارد؟……….. 75

سؤال 3: آیا تفاوت معناداری بین مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان زن و مرد دانشگاه شیراز وجود دارد؟…….. 76

سؤال 4: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه شیراز از كیفیت برنامه درسی اجرا شده وجود دارد؟…. 78

سؤال 5: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه شیراز از كیفیت محیط حمایتی وجود دارد؟………81

سؤال 6: آیا تفاوت معناداری بین مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه شیراز وجود دارد؟……….83

فصل پنجم: بحث و نتیجه­ گیری……………………. 86

مقدمه…………………… 87

5-1- بحث و نتیجه ­گیری……………………. 87

5-1-1- تعیین کیفیت برنامه درسی اجرا شده از دیدگاه دانشجویان……………………. 87

5-1-2- تعیین کیفیت محیط حمایتی دانشکده از دیدگاه دانشجویان……………………. 89

5-1-3- تعیین کیفیت مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان……………………. 90

5-1-4- بررسی رابطه بین کیفیت برنامه درسی، محیط حمایتی دانشکده و مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان…… 91

5-1-5- بررسی معناداری میزان توانایی کیفیت برنامه درسی درسی اجرا شده در پیش بینی مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان….. 92

5-1-6- بررسی میزان توانایی کیفیت محیط حمایتی دانشکده در پیش بینی مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان……. 96

5-1-7- بررسی قدرت برنامه درسی اجرا شده و محیط حمایتی دانشکده، به صورت همزمان در پیش بینی مهارتهای سطوح برتر تفکر دانشجویان……………………. 97

5-1-8- بررسی معناداری تفاوت بین ادراک دانشجویان زن و مرد از کیفیت برنامه درسی اجراشده…………………..98

5-1-9- بررسی معناداری تفاوت بین ادراک دانشجویان زن و مرد، از کیفیت محیط حمایتی دانشکده…………………..99

5-1-10- بررسی معناداری تفاوت مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان زن و مرد………………….. 101

5-1-11- بررسی معناداری تفاوت بین ادراک دانشجویان رشته های مختلف از کیفیت برنامه درسی اجرا شده……….102

5-1-12- بررسی معناداری تفاوت ادراک دانشجویان رشته های مختلف از محیط حمایتی دانشکده ­ها………………….. 103

5-1-13- بررسی معناداری تفاوت بین مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان رشته های مختلف………………….. 104

نتیجه گیری کلی……………………. 107

5-2- محدودیت ها………………….. 109

5-2-1- محدودیت­های اجرایی……………………. 109

5-2-2- محدودیت­های پژوهشی……………………. 109

5-3- پیشنهادها………………….. 110

5-3-1- پیشنهادهای پژوهشی……………………. 110

5-3-2- پیشنهادهای کاربردی……………………. 110

فهرست منابع……………………. 112

چکیده:

هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین برنامه درسی اجرا شده و محیط حمایتی دانشکده با مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه شیراز در سال تحصیلی 91-90 بود. با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای مرحله­ای، تعداد 367 نفر از دانشجویان انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس محقق ساخته کیفیت برنامه درسی اجرا شده، زیر مقیاس محیط دانشکده از پرسشنامه تجارب دانشجویان دانشکده (پیس و کوه، 2002) و مقیاس محقق ساخته مهارت­های سطوح برتر تفکر بود که پس از محاسبه روایی و پایایی بین افراد نمونه توزیع و داده­ها با استفاده از روش­های آماری ضریب رگرسیون چند متغیره، آزمون مقدار تی مستقل و تحلیل واریانس یکطرفه تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که 1- کیفیت برنامه درسی اجرا شده از سطح کفایت قابل قبول بالاتر و از سطح کفایت مطلوب پایین­تر می­باشد. 2- کیفیت محیط حمایتی دانشکده از سطح کفایت قابل قبول بالاتر و از سطح کفایت مطلوب پایین­تر می­باشد. 3- برخی مهارت­های سطوح برتر تفکر پایین­تر از سطح کفایت قابل قبول و برخی در حد کفایت قابل قبول می­باشند. 4- رابطه معناداری بین کیفیت انواع برنامه درسی اجرا شده، محیط حمایتی دانشکده و مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان وجود دارد. 5- کیفیت برنامه درسی عمومی، تخصصی و عملی پیش­بینی کننده معنادار مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان می­باشد. 6- کیفیت محیط حمایتی دانشکده پیش بینی کننده معنادار مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان می­باشد. 7- در رابطه همزمان کیفیت محیط حمایتی دانشکده و کیفیت برنامه درسی اجرا شده، محیط حمایتی از قدرت بالاتری برای پیش­بینی مهارت های سطوح برتر تفکر برخوردار می­باشد.

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه:

آموزش فرایندی است دائمی، پویا و مستمر که به افزایش دانش و آگاهی افراد منجر می­شود. مورخان از دانشگاه­ها به عنوان دستاورد بزرگ روشنفکری قرون وسطی یاد می­کنند که ماهیت و اداره سازمانی آنها در اسکندریه باستان و فرهنگ اسلامی ریشه دارد (آراسته، 1384). عبارت “آموزش عالی” در جوامع انسانی با انباشتگی علم، پژوهش و فرهنگ همراه است. آموزش عالی بالاترین و آخرین مرحله نظام آموزشی یا به عبارت دیگر راس هرم آموزش در هر کشور است. در کشور ما به تحصیل در دوره­هایی که پس از پایان تحصیلات دوره متوسطه صورت می­گیرد و به کسب مدارج کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری منجر می­شود “آموزش عالی” اطلاق می­شود (مدهوشی و نیازی، 1389). با گسترش جهانی شدن و یکپارچگی بیش از پیش اقتصاد کشورها در دو دهه گذشته و مطرح شدن مباحث مربوط به اقتصاد دانش، بحث آموزش عالی و سرمایه گذاری بر روی آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحبنظران قرار گرفته است (ابراهیمی و فرجادی، 1388).

با توجه به تاكیدات و نقش مهم آموزش عالی در توسعه کشورها، چالش عمده این است كه در اقتصاد جهانی در انتظار تربیت افرادی باشیم كه مهارت های فنی و عمومی مطلوب، قدرت انعطاف پذیری، سازواری با تغییرات و توانایی كار در طیف وسیعی از مشاغل را داشته باشند. به همین دلیل، دانشگاه ها نباید تنها به آموزش دانش و موضوعات درسی محدود شوند، بلكه به منظور پاسخگویی هر چه بیشتر، باید به دانشجویان ابزار كسب راهبردهای لازم برای سازواری با تغییرات را اعطا نموده و از این طریق، انگیزش و توانایی لازم برای یادگیری مادام العمر را در آنها ایجاد نمایند (هاردی، 2005).

بسیاری از مدرسان اعتقاد دارند که دانش تخصصی و مهارت­های فکری برای متخصصان و شهروندان آینده به آن اندازه که توانایی یادگیری و ساختن اطلاعات جدید، اهمیت ندارد (فیشر، بول و پریبش، 2011). یکی از مهمترین این مهارت­های فکری، مهارت­های سطوح برتر تفکر می­باشد. رشد و توسعه این مهارت­های سطح برتر، توسط پاره­ای از محققان (بِن چِیم، ران و زُلِر، 2000؛ زُلِر، 1993، 1999)، به عنوان عاملی برجسته شناخته شده که صرفنظر از نقش آینده دانشجویان، موجبات تحول و تغییر دانش و مهارت آنان و حرکت آنان در جهت اقدام مسئولانه را فراهم می­نماید (زُلِر، 1999، 2001). بدون تردید، برنامه های درسی و میزان کیفیت و اثربخشی آنها در دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی در توفیق یا شکست این مؤسسات و روند رشد و پیشرفت مهارت­های مختلف دانشجویان آنها، نقش کلیدی و بسیار تعیین کننده ای ایفا می کند. برنامه های درسی، آینه تمام نمای میزان پیشرفت، و انعکاسی از پاسخگو بودن دانشگاه­ها به نیازهای در حال تغییر جامعه هستند. برنامه­های درسی می­تواند یکی از عوامل تاثیرگذار بر مهارت­های تفکر دانشجویان باشد.

یکی دیگر از عوامل موثر بر رشد و توسعه مهارت­های تفکر دانشجویان، کیفیت محیط دانشگاهی است (کزار و کینزی، 2006؛ پاسکارلا و ترنزینی، 2006). محیط دانشکده عاملی است که بر رشد کیفیت علمی، پژوهشی، فکری، توانایی زیبا شناسی، کلامی و خلاقیت دانشجویان، تاثیر دارد. محیط حمایتی دانشکده می­تواند به رشد تفکر انتقادی، تحلیلی و بهسازی شایستگی ها و توانایی های حرفه ای و شغلی کمک نماید و با توسعه جنبه ­های مختلف یادگیری دانشجویان، منجر به توسعه و بهبودی فردی آنان می­گردد. (ملد و هانتز، 1998).

1-1- بیان مسئله

دانشجویان امروز با دانشجویان دهه­های گذشته بسیار متفاوت­اند، چرا كه امروزه دانشجویان به دنبال تفكر عمیق­تر درباره مسائل و دخالت در تصمیم گیری­ها می باشند، آنان خواهان مشاركت در ابعاد گوناگون جامعه هستند (كی زا، 2007). یکی از راه­های مشارکت دانشجویان، توسعه آنان در ساختن اطلاعات جدید می­باشد که از طریق مجهز نمودن آنان به مهارت تفکر امکان پذیر می­باشد. تفکر هنگامی رشد می­کند که درباره موضوعی فکر کنیم، دانش نیز از طریق تفکر معنی­دار می­شود. تفکر کلید دانش است. دانش به واسطه تفکر کشف می­شود، تحلیل می­شود، نظام­مند می­شود، دگرگون می­شود، ارزیابی می­شود و از همه مهمتر، کسب می­شود (پال، 1993).

تفكر عبارت است از فعالیت­های جهت دار ذهن، برای حل مسئله یا به عبارت دیگر اندیشیدن و تفكر به آن نوع فعالیت یا رفتار ذهنی گفته می­شود كه به حل مساله­ای متوجه باشد (صادقی مال­امیری و رئیسی، 1389). مهارت­های فکری، ظرفیت­های ذهنی هستند که به منظور بررسی جهان، حل مسائل و قضاوت کردن مورد استفاده قرار می­دهیم (فیشر ، 2007). مهارت­های تفکر به دو دسته تقسیم می­شوند: مهارت های سطح پایین تفکر و مهارت­های سطوح برتر تفکر . مهارت­های تفکر سطح بالا بر پایه مهارت­های سطح پایین تفکر مانند تمایز، تجزیه و کاربرد ساده و راه_­کارهای شناختی و مرتبط با دانش پایه محتوایی بنا شده­اند (کلارک، 1990).

لویس و اسمیت(1993) معتقدند که، مهارت­های سطوح برتر تفکر چنین تعریف شده است” زمانی رخ می­دهد که شخص اطلاعات جدیدی را گرفته، و این اطلاعات در حافظه او ذخیره می­شود، سپس بازآرایی شده و توسعه می­یابد تا دستیابی به یک هدف یا یافتن پاسخ­های احتمالی در موقعیت­های بغرنج و پیچیده، محقق شود “. به علاوه، کِرافورد و برون (2002) سه نوع مهارت­های سطوح برتر تفکر را ارائه نموده اند :”تفکر محتوایی، تفکر انتقادی و تفکر خلاق”. بلوم به منظور طبقه بندی اهداف آموزشی در حیطه شناختی، سلسله مراتبی را مشخص کرده است (بون و همکاران، 2005) . سطوح طبقه بندی بلوم شامل دانش یعنی توانایی یادآوری اطلاعات، فهم یعنی درک معنای موضوعات، کاربرد یعنی توانایی به کارگیری اطلاعات به شیوه­های جدید، تجزیه و تحلیل یعنی توانایی شکستن و تجزیه اطلاعات به اجزاء، ترکیب یعنی توانایی گرد آوردن قسمت­های مختلف اطلاعات با هم و ارزیابی یعنی توانایی قضاوت یا ارزیابی اطلاعات (بون و همکاران، 2005؛ فیشر، 2007 ؛ پسیگ، 2007 ؛ زُهار، 2004). مهارت­های سطوح برتر تفکر به بالاترین سطوح طبقه بندی بلوم تعلق دارند که بلوم (1956) آنها را به عنوان شیوه­ای عمومی از تفکر و حل مسائل توصیف می­کند که در حیطه­های موضوعی مختلف قابل استفاده می باشند (بون، بون و گارتین ، 2005 ).

با استفاده از طبقه بندی بلوم، می­توان مهارت­های سطوح برتر تفکر را به عنوان کار کردن در سطوح کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزیابی شناسایی می نمایند (برادشا، بیشاپ، گِنز، میلر و راگِرز ، 2002). سازمان دهنده­های ترسیمی ابزارهای تدریسی هستند که می­توانند به دانشجویان نحوه استفاده از مهارت­های سطوح برتر تفکر را نشان دهند (هیرل، 2000؛ گالاوان و کوتلر، 2007؛ مکینتون ، 2006؛ اِستال و مایر، 2007). نقشه ­های فکری مجموعه خاصی از سازمان دهنده­های ترسیمی تدوین شده توسط دیوید هیرل هستند که مهارت­های تفکر دانشجویان را توسعه می­دهند (مک لاگلین، 2009).