واژه ها واصطلاحات : 11

برنامه ریزی درسی : 11

محتوا : 11

تحلیل محتوا: 11

محتوای فعال : 11

محتوای غیر فعال: 12

ضریب درگیری : 12

. 13

ادبیات و پیشینه تحقیق. 13

مقدمه : 14

شیوه های ارائه محتوای کتاب های درسی. 17

طراحی برنامه های درسی فعال از دیدگاه صاحب نظران. 18

ژان ژاک روسو ( 1778 ـ 1712 ) میلادی.. 18

1-کاربرد نظریات روسو در طراحی برنامه های درسی فعال. 19

2 ـ جان دیویی ( 1952 ـ 1859 ) میلادی.. 21

3 ـ جروم ـ اس ـ برونر 1951 میلادی.. 23

دیدگاه ویلیام رومی وارتباط آن با یادگیری فعال: 26

سیر تحول برنامه های درسی آموزش علوم در جهان : 29

1 ـ تا آغاز قرن شانزدهم میلادی.. 30

2 ـ از آغاز قرن شانزدهم تا سال 1850 میلادی.. 30

3 ـ از 1850 تا 1916 میلادی.. 31

1-3-هدف از آموزش : 32

2-3-محتوای کتاب های درسی : 32

3-3-روش آموزش : 32

4-3-شیوه ارزشیابی : 32

4 ـ از 1916 تا 1950 میلادی.. 33

1-4-هدف از آموزش: 34

2-4- محتوای برنامه ها : 34

3-4-روش آموزش : 34

4-4- شیوه ی ارزشیابی : 34

5 ـ از 1950 تا 1980 میلادی.. 34

1-5-هدف از آموزش : 37

2-5-محتوای برنامه ها : 37

3-5-روش آموزش : 38

4-5-شیوه ارزشیابی : 38

6 ـ از 1980 تا 2000 میلادی.. 38

1-6-هدف از آموزش : 38

2-6- محتوای برنامه های درسی : 38

3-6-روش آموزش : 39

4-6- شیوه ارزشیابی : 39

7 ـ از سال 2000 میلادی تا کنون. 39

1-7- هدف از آموزش : 40

2-7-محتوای برنامه های درسی. 40

3-7-شیوه آموزش : 40

4-7-شیوه ارزشیابی : 40

5-7-دانش آموزان علوم را به عنوان موضوعی تلفیقی مطالعه می کنند 41

سیر تحول برنامه های درسی آموزش علوم در ایران. 41

1 ـ سال 1268 هجری شمسی. 41

ـ سال 1289 هجری شمسی. 42

3 ـ سال 1290 هجری شمسی. 42

4 ـ سال 1307 هجری شمسی. 42

5 ـ سال 1308 هجری شمسی. 42

6 ـ سال 1312 هجری شمسی. 42

7 ـ سال 1317 هجری شمسی. 43

8 ـ سال 1335 هجری شمسی. 43

9 ـ سال 1337 هجری شمسی. 43

10ـ سال 1342 هجری شمسی. 43

11 ـ سال 1345 هجری شمسی. 44

12 ـ سال 1370 هجری شمسی. 44

13 ـ سال 1373 هجری شمسی تاکنون. 44

اهمیت و نقش آموزش علوم در دوره ابتدایی در ایران و جهان. 45

اهداف آموزش علوم در دوره ابتدایی در ایران و جهان. 47

تعریف و مفهوم محتوا : 51

تعریف تحلیل محتوا 52

ویژگی های تحلیل محتوا : 53

اهداف تحلیل محتوا 54

نقش و اهمیت تحلیل و محتوا : 54

لذا تحلیل محتوا فقط ابزار است و بس ( کریپندوزف،نایبی 1378 ، ص 26 ) 55

تحقیقات انجام شده: 55

1 ـ ارزشیابی شیوه ارائه محتوای کتابهای فرهنگ اسلامی و تعلیمات دینی سال تحصیلی (69ـ 1368 ) به روش ویلیام رومی که توسط موسی پور انجام شده است . 56

2 ـ تجزیه و تحلیل کمی بخش جغرافیایی کتابهای تعلیمات اجتماعی پایه های چهارم و پنجم دبستان و کتابهای جغرافیای دوره راهنمایی در سال تحصیلی ( 73 ـ 1372 ) با استفاده از. 56

3ـ ارزشیابی شیوه ارائه محتوای کتابهای علوم تجربی دوره ابتدایی در سال تحصیلی ( 73ـ 1372 ) 57

4 ـ ارزشیابی شیوه ارائه محتوای کتاب های علوم تجربی پایه اول ، دوم و سوم ابتدایی با استفاده از روش ویلیام رومی در سال تحصیلی ( 76 ـ 1375 ) توسط صداقت انجام شده است. 57

5 ـ ارزشیابی شیوه ی ارائه محتوای کتاب های علوم تجربی دوره راهنمایی در سال تحصیلی ( 76ـ 1375 ) با استفاده از رو ویلیام رومی که توسط پوربافرانی انجام شده است.. 58

7-تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی پایه های سوم و چهارم ابتدایی که در سال تحصیلی ( 77 ـ 1376 ) توسط امام جمعه انجام شده است . 59

ج ) پژوهش های انجام شده در سایر کشورهای جهان : 59

1-لیندا فور شوور 1993 میلادی : 59

2-سنتاایزن و همکارانش 1994 میلادی : 59

3-جی کاری و دیگران 1996 میلادی : 60

4-جن پارکرو اسپینیک 1997 میلادی : 60

5-مارلوادیگر 2001 میلادی : 60

نتیجه گیری : 63

. 64

مقدمه. 65

روش انجام شده پژوهش : (روش تحقیق ) 66

جامعه آماری: 66

نمونه آماری : 66

ابزارهای جمع آوری داده ها : 66

روش تجزیه و تحلیل داده ها : 67

حد مطلوب ضریب درگیری.. 73

. 74

تجزیه و تحلیل داده ها 74

مقدمه. 75

سوال1: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی : 78

سوال2: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 80

سوال3: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی : 82

سوال4: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه. 84

سوال5: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه متن کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 86

سوال2: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 91

سوال3: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی : 93

سوال4: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی : 95

سوال6: بررسی میزان به کارگیری روش فعال در ارائه پرسش های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی : 97

سوال1: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 101

سوال2: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 103

سوال3: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 105

سوال4: بررسی میزان به کارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی : 107

مشخصات جدول شماره ( 14 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی : 107

سوال5: بررسی میزان بکارگیری روش فعال در ارائه تصاویر کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 109

. 111

بحث ونتیجه گیری.. 111

مقدمه. 112

نتیجه گیری.. 113

پیشنهادات.. 117

محدودیت های محقق: 119

منابع و مآخذ 120

منابع فارسی. 120

منابع خارجی. 124

 

فهرست جداول ونمودارها

جدول صفحه

(1 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی………………………………………………………….. 69

(2 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 70

(3 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 71

(4 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی. 72

(5 ـ 3): مشخصات کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 72

( 6 ـ 3 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن های کتاب.. 78

( 7 ـ 3 ) توزیع فراوانی اطلاعات مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی. 80

( 8 ـ 3 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی. 82

( 1 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 84

( 2 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 86

( 3 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 82

( 4 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی. 84

( 5 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 86

( 6 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 89

( 7 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 91

( 8 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی. 93

( 9 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی. 95

( 10 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 97

(10-4)توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی. 97

( 11 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی : 101

( 12 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی : 103

(4-13)جدول توزیع اطلاعات مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی. 105

( 13 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی : 105

( 14 ـ 4 ) : توزیع فراوانی مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی : 109

(14-4):جدول توزیع فراوانی مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی. 110

 

فهرست نمودارها

نمودار صفحه

( 1 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر. 79

( 2 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی در فصل های مورد نظر. 81

( 3 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی در فصل های مورد نظر. 83

( 5 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به متن کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی در فصل های مورد نظر. 87

( 6 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر 90

( 7 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه دوم ابتدایی در فصل های مورد نظر 92

( 8 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کل کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی در فصل های مورد نظر 94

( 9 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی در فصل های مورد نظر 96

( 10 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به پرسش های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی در فصل های مورد نظر 98

( 11 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر 102

( 12 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه اول ابتدایی در فصل های مورد نظر . 104

( 13 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی در فصل های مورد نظر 106

( 14 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی در فصل های مورد نظر

( 15 ـ 4 ) : مقایسه ضرایب درگیری مربوط به تصاویرکتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی در فصل های مورد نظر

 

چکیده

موضوع تحقیق:تحلیل محتوای کتب علوم تجربی دوره ی ابتدایی به روش ویلیام رومی در سال تحصیلی (88-1387).

دراین پژوهش ازتکنیک “تحلیل محتوا” که جنبه ی عینی ،واقعی ووصف نگاری که توسط ویلیام رومی در کتاب های “شیوهای پژوهشی در آموزش علوم” مطرح گردیده وازطریق آن می توان محتوایی راکه به صورت فعال واز محتوای غیر فعال جدا کرده و به عبارت دیگر با استفاده از این روش می توان ومشخص نمود که محتوای یک کتاب تا چه حد قادر است که فراگیر رابه فعالیت وادارواورادرتجارب یادگیری سهیم نماید. جامعه آماری این پژوهش شامل کتابهای علوم تجربی پایه های اول تا پنجم ابتدایی در سال تحصیلی (88-1387)می باشد.به منظور رسیدن به نتایج تحقیق و قابل اعتماددرمورد کتاب های مذکور کلیه محتوادر قسمت های متن ،پرسش،وتصاویر به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته ودر واقع نمونه پژوهش منطبق با جامعه آماری می باشد وبرای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز هر یک ازاجزای محتوای از کتابهای ذکرشده مورداستفاده قرارگرفته است،درتجزیه وتحلیل داده ها از ضریب درگیری یادگیرنده که به وسیله ویلیام رومی ،ضریب درگیری مطلوب در حد فاصل4/.تا5/1 مطرح شده استفاده گردیده که لازم به ذکراست که نتایج پژوهش نشان دهنده:که در مورد متن کتاب علوم تجربی پایه اول تا پنجم ابتدایی به ترتیب ،باضریبدرگیری (91/.)، (71/.)، (83/.)، (47/.)، (75/.) است،بنابراین پنج پایه به صورت فعالی ارائه شده ودر حد مطلوب می باشد. ودر مورد پرسشها ضرایب درگیری پنج پایه علوم تجربی ،پایه های اول،سوم،چهارم،وپنجم به ترتیب،(13/1)، (76/.)،(54/.) ،(50/.)، به صورت فعالی ارائه شده و پایه دوم ،ضریب درگیری(91/1) که به طور کلی پیچیده بوده،درمورد تصاویرکتب علوم تجربی پایه های،اولتاچهارم ابتدایی بترتیب ،(9/.)،(96/.)،(40/.)،(43/.) وبه صورت فعالی ارائه شده اما پایه پنجم ابتدایی با ضریب درگیری( 25/.)که ازحداقل نیز(4/.) پایین ترودرحد مطلوب نبوده وغیرفعالی است.

 

مقدمه :

قرآن کریم می فرماید:

(( و ا لله اخرجکم من بطون ا مها تکم لا تعلمون شیئا وجعل لکم السمع والا بصاروالافعدة لعلکم تشکرون )) ( قرآن کریم،سوره نحل،آیه 78 )

” وخداشما راازبطن مادران برون آورد درحالیکه هیچ نمیدانستیدوبه شماچشم ،گوش وقلب (بتدریج) عطا کرد،تا مگرشکر(این نعمتها)رابه جای آرید .

تعلیم وتربیت فرایندی کمکی در رشد و تکامل انسان است ،وتعلیم وتربیتی از نظر دین مبین اسلام ،مورد قبول است که پویا ،مبتنی برتحقیق،تفکر ،تعقل و استدلال باشد ،که انسان بر خواسته از آن،چشم و گوش بسته وپذیرای هر چیز نخواهد بود . بلکه انسانی است صا حب خرد که دارای استقلال عقل وفکر است وقدرت تجزیه وتحلیل مسائل را دارا می باشد، (مطهری،1370 ،ص 271).

انسان برای رشد و اعتلای خود وساختن آینده ای بهتر،ناگزیربه استفاده ازتجربه های دیگران بخصوص درقالب کتاب وکتابت است وکشورهای مختلف برای بیان برنامه درسی ازکتاب درسی استفاده میکنند ودرموردخط مشی کلی رهنمودهایی می دهند،( مرکزتحقیقات آموزشی،1372،ص 3 ).

ازجمله دغدغه های اصلی نظام آموزشی در هر جامعه ای تدوین برنامه های درسی وکتابهای درسی مطلوب برای تحقق اهداف آموزشی است،که برنامه درسی د رپی آنست که شرایط ،موقعیّت ووسایل مورد احتیاج رادر حیطه تعلیم وتربیت برای فراگیران با شرایط فعلی ونیازهای مشخص آنان فراهم سازد وزمینه تربیت و رشد همه جانبۀ آنان مهیا گردد. به عبارتی طرح برنامه درسی دریک نگاه متفاوت،هستۀ مرکزی تربیت راشکل می دهد ومؤثرترین وسیله جهت هدایت رشد همه جانبه افراد وتغییردرنگرشها ورفتارهاست،(سلیما نپور،1384 ،ص 47).

3-4- ابزار پژوهش……………………… 56

3-5- روایی و پایایی……………………. 57

3– 6– روش های جمع آوری اطلاعات……………………. 60

3-7- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………….. 61

سؤالات جزئی……………………. 62

فصل چهارم: یافته­ های پژوهش………………………. 63

مقدمه…………………… 64

4-1-بررسی سئوالات پژوهش……………………… 65

4-1-1- سئوالات کلی……………………. 65

1-کیفیت برنامه درسی اجرا شده از دیدگاه دانشجویان به چه میزان است؟………… 65

2-کیفیت محیط حمایتی دانشکده از دیدگاه دانشجویان به چه میزان است؟………… 66

3- مهارت­های سطوح برتر تفکر از دیدگاه دانشجویان به چه میزان است؟………………. 67

4-آیا رابطه معناداری بین کیفیت برنامه درسی اجرا شده، کیفیت محیط حمایتی دانشکده و مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویاندانشگاه شیرازوجود دارد؟…………………… 68

5- آیا كیفیت برنامه درسی اجرا شده، پیش بینی كننده معنادار مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان دانشگاه شیراز می باشد؟……. 69

6- آیا كیفیت محیط حمایتی دانشكده پیش بینی كننده معنادار مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان دانشگاه شیراز می باشد؟……. 71

7- آیا كیفیت برنامه درسی اجرا شده و محیط حمایتی دانشكده به طور همزمان پیش بینی كننده معنادار مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان دانشگاه شیراز می باشند؟…………. 72

4-1-2- سئوالات جزئی……………………. 74

سؤال 1: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان زن و مرد از كیفیت برنامه درسی اجرا شده وجود دارد؟……….74

سؤال 2: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان زن و مرد دانشگاه شیراز از كیفیت محیط حمایتی وجود دارد؟……….. 75

سؤال 3: آیا تفاوت معناداری بین مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان زن و مرد دانشگاه شیراز وجود دارد؟…….. 76

سؤال 4: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه شیراز از كیفیت برنامه درسی اجرا شده وجود دارد؟…. 78

سؤال 5: آیا تفاوت معناداری بین ادراك دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه شیراز از كیفیت محیط حمایتی وجود دارد؟………81

سؤال 6: آیا تفاوت معناداری بین مهارت های سطح برتر تفكر دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه شیراز وجود دارد؟……….83

فصل پنجم: بحث و نتیجه­ گیری……………………. 86

مقدمه…………………… 87

5-1- بحث و نتیجه ­گیری……………………. 87

5-1-1- تعیین کیفیت برنامه درسی اجرا شده از دیدگاه دانشجویان……………………. 87

5-1-2- تعیین کیفیت محیط حمایتی دانشکده از دیدگاه دانشجویان……………………. 89

5-1-3- تعیین کیفیت مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان……………………. 90

5-1-4- بررسی رابطه بین کیفیت برنامه درسی، محیط حمایتی دانشکده و مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان…… 91

5-1-5- بررسی معناداری میزان توانایی کیفیت برنامه درسی درسی اجرا شده در پیش بینی مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان….. 92

5-1-6- بررسی میزان توانایی کیفیت محیط حمایتی دانشکده در پیش بینی مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان……. 96

5-1-7- بررسی قدرت برنامه درسی اجرا شده و محیط حمایتی دانشکده، به صورت همزمان در پیش بینی مهارتهای سطوح برتر تفکر دانشجویان……………………. 97

5-1-8- بررسی معناداری تفاوت بین ادراک دانشجویان زن و مرد از کیفیت برنامه درسی اجراشده…………………..98

5-1-9- بررسی معناداری تفاوت بین ادراک دانشجویان زن و مرد، از کیفیت محیط حمایتی دانشکده…………………..99

5-1-10- بررسی معناداری تفاوت مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان زن و مرد………………….. 101

5-1-11- بررسی معناداری تفاوت بین ادراک دانشجویان رشته های مختلف از کیفیت برنامه درسی اجرا شده……….102

5-1-12- بررسی معناداری تفاوت ادراک دانشجویان رشته های مختلف از محیط حمایتی دانشکده ­ها………………….. 103

5-1-13- بررسی معناداری تفاوت بین مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان رشته های مختلف………………….. 104

نتیجه گیری کلی……………………. 107

5-2- محدودیت ها………………….. 109

5-2-1- محدودیت­های اجرایی……………………. 109

5-2-2- محدودیت­های پژوهشی……………………. 109

5-3- پیشنهادها………………….. 110

5-3-1- پیشنهادهای پژوهشی……………………. 110

5-3-2- پیشنهادهای کاربردی……………………. 110

فهرست منابع……………………. 112

چکیده:

هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین برنامه درسی اجرا شده و محیط حمایتی دانشکده با مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان دانشگاه شیراز بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه شیراز در سال تحصیلی 91-90 بود. با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای مرحله­ای، تعداد 367 نفر از دانشجویان انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس محقق ساخته کیفیت برنامه درسی اجرا شده، زیر مقیاس محیط دانشکده از پرسشنامه تجارب دانشجویان دانشکده (پیس و کوه، 2002) و مقیاس محقق ساخته مهارت­های سطوح برتر تفکر بود که پس از محاسبه روایی و پایایی بین افراد نمونه توزیع و داده­ها با استفاده از روش­های آماری ضریب رگرسیون چند متغیره، آزمون مقدار تی مستقل و تحلیل واریانس یکطرفه تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که 1- کیفیت برنامه درسی اجرا شده از سطح کفایت قابل قبول بالاتر و از سطح کفایت مطلوب پایین­تر می­باشد. 2- کیفیت محیط حمایتی دانشکده از سطح کفایت قابل قبول بالاتر و از سطح کفایت مطلوب پایین­تر می­باشد. 3- برخی مهارت­های سطوح برتر تفکر پایین­تر از سطح کفایت قابل قبول و برخی در حد کفایت قابل قبول می­باشند. 4- رابطه معناداری بین کیفیت انواع برنامه درسی اجرا شده، محیط حمایتی دانشکده و مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان وجود دارد. 5- کیفیت برنامه درسی عمومی، تخصصی و عملی پیش­بینی کننده معنادار مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان می­باشد. 6- کیفیت محیط حمایتی دانشکده پیش بینی کننده معنادار مهارت­های سطوح برتر تفکر دانشجویان می­باشد. 7- در رابطه همزمان کیفیت محیط حمایتی دانشکده و کیفیت برنامه درسی اجرا شده، محیط حمایتی از قدرت بالاتری برای پیش­بینی مهارت های سطوح برتر تفکر برخوردار می­باشد.

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه:

آموزش فرایندی است دائمی، پویا و مستمر که به افزایش دانش و آگاهی افراد منجر می­شود. مورخان از دانشگاه­ها به عنوان دستاورد بزرگ روشنفکری قرون وسطی یاد می­کنند که ماهیت و اداره سازمانی آنها در اسکندریه باستان و فرهنگ اسلامی ریشه دارد (آراسته، 1384). عبارت “آموزش عالی” در جوامع انسانی با انباشتگی علم، پژوهش و فرهنگ همراه است. آموزش عالی بالاترین و آخرین مرحله نظام آموزشی یا به عبارت دیگر راس هرم آموزش در هر کشور است. در کشور ما به تحصیل در دوره­هایی که پس از پایان تحصیلات دوره متوسطه صورت می­گیرد و به کسب مدارج کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری منجر می­شود “آموزش عالی” اطلاق می­شود (مدهوشی و نیازی، 1389). با گسترش جهانی شدن و یکپارچگی بیش از پیش اقتصاد کشورها در دو دهه گذشته و مطرح شدن مباحث مربوط به اقتصاد دانش، بحث آموزش عالی و سرمایه گذاری بر روی آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحبنظران قرار گرفته است (ابراهیمی و فرجادی، 1388).

با توجه به تاكیدات و نقش مهم آموزش عالی در توسعه کشورها، چالش عمده این است كه در اقتصاد جهانی در انتظار تربیت افرادی باشیم كه مهارت های فنی و عمومی مطلوب، قدرت انعطاف پذیری، سازواری با تغییرات و توانایی كار در طیف وسیعی از مشاغل را داشته باشند. به همین دلیل، دانشگاه ها نباید تنها به آموزش دانش و موضوعات درسی محدود شوند، بلكه به منظور پاسخگویی هر چه بیشتر، باید به دانشجویان ابزار كسب راهبردهای لازم برای سازواری با تغییرات را اعطا نموده و از این طریق، انگیزش و توانایی لازم برای یادگیری مادام العمر را در آنها ایجاد نمایند (هاردی، 2005).

بسیاری از مدرسان اعتقاد دارند که دانش تخصصی و مهارت­های فکری برای متخصصان و شهروندان آینده به آن اندازه که توانایی یادگیری و ساختن اطلاعات جدید، اهمیت ندارد (فیشر، بول و پریبش، 2011). یکی از مهمترین این مهارت­های فکری، مهارت­های سطوح برتر تفکر می­باشد. رشد و توسعه این مهارت­های سطح برتر، توسط پاره­ای از محققان (بِن چِیم، ران و زُلِر، 2000؛ زُلِر، 1993، 1999)، به عنوان عاملی برجسته شناخته شده که صرفنظر از نقش آینده دانشجویان، موجبات تحول و تغییر دانش و مهارت آنان و حرکت آنان در جهت اقدام مسئولانه را فراهم می­نماید (زُلِر، 1999، 2001). بدون تردید، برنامه های درسی و میزان کیفیت و اثربخشی آنها در دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی در توفیق یا شکست این مؤسسات و روند رشد و پیشرفت مهارت­های مختلف دانشجویان آنها، نقش کلیدی و بسیار تعیین کننده ای ایفا می کند. برنامه های درسی، آینه تمام نمای میزان پیشرفت، و انعکاسی از پاسخگو بودن دانشگاه­ها به نیازهای در حال تغییر جامعه هستند. برنامه­های درسی می­تواند یکی از عوامل تاثیرگذار بر مهارت­های تفکر دانشجویان باشد.

یکی دیگر از عوامل موثر بر رشد و توسعه مهارت­های تفکر دانشجویان، کیفیت محیط دانشگاهی است (کزار و کینزی، 2006؛ پاسکارلا و ترنزینی، 2006). محیط دانشکده عاملی است که بر رشد کیفیت علمی، پژوهشی، فکری، توانایی زیبا شناسی، کلامی و خلاقیت دانشجویان، تاثیر دارد. محیط حمایتی دانشکده می­تواند به رشد تفکر انتقادی، تحلیلی و بهسازی شایستگی ها و توانایی های حرفه ای و شغلی کمک نماید و با توسعه جنبه ­های مختلف یادگیری دانشجویان، منجر به توسعه و بهبودی فردی آنان می­گردد. (ملد و هانتز، 1998).

1-1- بیان مسئله

دانشجویان امروز با دانشجویان دهه­های گذشته بسیار متفاوت­اند، چرا كه امروزه دانشجویان به دنبال تفكر عمیق­تر درباره مسائل و دخالت در تصمیم گیری­ها می باشند، آنان خواهان مشاركت در ابعاد گوناگون جامعه هستند (كی زا، 2007). یکی از راه­های مشارکت دانشجویان، توسعه آنان در ساختن اطلاعات جدید می­باشد که از طریق مجهز نمودن آنان به مهارت تفکر امکان پذیر می­باشد. تفکر هنگامی رشد می­کند که درباره موضوعی فکر کنیم، دانش نیز از طریق تفکر معنی­دار می­شود. تفکر کلید دانش است. دانش به واسطه تفکر کشف می­شود، تحلیل می­شود، نظام­مند می­شود، دگرگون می­شود، ارزیابی می­شود و از همه مهمتر، کسب می­شود (پال، 1993).

تفكر عبارت است از فعالیت­های جهت دار ذهن، برای حل مسئله یا به عبارت دیگر اندیشیدن و تفكر به آن نوع فعالیت یا رفتار ذهنی گفته می­شود كه به حل مساله­ای متوجه باشد (صادقی مال­امیری و رئیسی، 1389). مهارت­های فکری، ظرفیت­های ذهنی هستند که به منظور بررسی جهان، حل مسائل و قضاوت کردن مورد استفاده قرار می­دهیم (فیشر ، 2007). مهارت­های تفکر به دو دسته تقسیم می­شوند: مهارت های سطح پایین تفکر و مهارت­های سطوح برتر تفکر . مهارت­های تفکر سطح بالا بر پایه مهارت­های سطح پایین تفکر مانند تمایز، تجزیه و کاربرد ساده و راه_­کارهای شناختی و مرتبط با دانش پایه محتوایی بنا شده­اند (کلارک، 1990).

لویس و اسمیت(1993) معتقدند که، مهارت­های سطوح برتر تفکر چنین تعریف شده است” زمانی رخ می­دهد که شخص اطلاعات جدیدی را گرفته، و این اطلاعات در حافظه او ذخیره می­شود، سپس بازآرایی شده و توسعه می­یابد تا دستیابی به یک هدف یا یافتن پاسخ­های احتمالی در موقعیت­های بغرنج و پیچیده، محقق شود “. به علاوه، کِرافورد و برون (2002) سه نوع مهارت­های سطوح برتر تفکر را ارائه نموده اند :”تفکر محتوایی، تفکر انتقادی و تفکر خلاق”. بلوم به منظور طبقه بندی اهداف آموزشی در حیطه شناختی، سلسله مراتبی را مشخص کرده است (بون و همکاران، 2005) . سطوح طبقه بندی بلوم شامل دانش یعنی توانایی یادآوری اطلاعات، فهم یعنی درک معنای موضوعات، کاربرد یعنی توانایی به کارگیری اطلاعات به شیوه­های جدید، تجزیه و تحلیل یعنی توانایی شکستن و تجزیه اطلاعات به اجزاء، ترکیب یعنی توانایی گرد آوردن قسمت­های مختلف اطلاعات با هم و ارزیابی یعنی توانایی قضاوت یا ارزیابی اطلاعات (بون و همکاران، 2005؛ فیشر، 2007 ؛ پسیگ، 2007 ؛ زُهار، 2004). مهارت­های سطوح برتر تفکر به بالاترین سطوح طبقه بندی بلوم تعلق دارند که بلوم (1956) آنها را به عنوان شیوه­ای عمومی از تفکر و حل مسائل توصیف می­کند که در حیطه­های موضوعی مختلف قابل استفاده می باشند (بون، بون و گارتین ، 2005 ).

با استفاده از طبقه بندی بلوم، می­توان مهارت­های سطوح برتر تفکر را به عنوان کار کردن در سطوح کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزیابی شناسایی می نمایند (برادشا، بیشاپ، گِنز، میلر و راگِرز ، 2002). سازمان دهنده­های ترسیمی ابزارهای تدریسی هستند که می­توانند به دانشجویان نحوه استفاده از مهارت­های سطوح برتر تفکر را نشان دهند (هیرل، 2000؛ گالاوان و کوتلر، 2007؛ مکینتون ، 2006؛ اِستال و مایر، 2007). نقشه ­های فکری مجموعه خاصی از سازمان دهنده­های ترسیمی تدوین شده توسط دیوید هیرل هستند که مهارت­های تفکر دانشجویان را توسعه می­دهند (مک لاگلین، 2009).

مدیریت خدمت…………………………………………………………………………………………………………….27

اصول مدیریت خدمت…………………………………………………………………………………………………..27.

صنایع خدماتی……………………………………………………………………………………………………………..29

تعریف خدمت………………………………………………………………………………………………………………30

-ویژگی ها ومشخصه های خدمات………………………………………………………………………………….32

کیفیت خدمات………………………………………………………………………………………………………………33

-تعریف کیفیت خدمات………………………………………………………………………………………………….33

-ابعاد کیفیت خدمات…………………………………………………………………………………………………….34

-کیفیت خدمات در آموزش…………………………………………………………………………………………….34

-نیاز به کیفیت خدمات در آموزش عالی…………………………………………………………………………..35

-کیفیت خدمات درآموزش عالی………………………………………………………………………………………37

-اداره کردن کیفیت خدمات در آموزش عالی………………………………………………………………………39

تفاوت کیفیت خدمات وکیفیت کالا……………………………………………………………………………………40

کیفیت خدمات رضایت مشتری………………………………………………………………………………………….41

موانع دستیابی به بهبودهای کیفیت خدمات…………………………………………………………………………..42

چگونگی ارزیابی کیفیت خدمات توسط مشتریان…………………………………………………………………..42

مدل های کیفیت خدمات…………………………………………………………………………………………………….43

-مدل تجزیه وتحلیل شکاف کیفیت……………………………………………………………………………………..46

–مدل سروکوال………………………………………………………………………………………………………………….47

-اندازه گیری کیفیت خدمات در آموزش عالی…………………………………………………………………………..54

پیامدهای کیفیت خدمات…………………………………………………………………………………………………………56

نقش مشتری(دانشجو)در ارائه خدمات………………………………………………………………………………………57

-نحوه شکل گیری انتظارات…………………………………………………………………………………………………….58

-عدم تایید،رضایت یا عدم رضایت مصرف کننده وکیفیت خدمات ادراکی……………………………………59

بخش دوم(مقدمه)………………………………………………………………………………………………………………….60

تعریف عملکرد تحصیلی…………………………………………………………………………………………………………60

شناسائی عوامل موثر برعملکرد تحصیلی……………………………………………………………………………………61

عوامل فردی موثر برپیشرفت تحصیلی………………………………………………………………………………………64

-هوش…………………………………………………………………………………………………………………………………64

-جنسیت………………………………………………………………………………………………………………………………65

-سلامت جسمی دانشجو………………………………………………………………………………………………………..66

-سن…………………………………………………………………………………………………………………………………….66

–انگیزش پیشرفت………………………………………………………………………………………………………………….66

عوامل خانوادگی…………………………………………………………………………………………………………………….67

عوامل آموزشی……………………………………………………………………………………………………………………….68

-کلاس…………………………………………………………………………………………………………………………………68

-کتب وموادآموزشی……………………………………………………………………………………………………………….69

-روش تدریس………………………………………………………………………………………………………………………70

-تکنولوژی واستفاده از کامپیوتر……………………………………………………………………………………………….70

-اساتید……………………………………………………………………………………………………………………………………71

-مدیریت…………………………………………………………………………………………………………………………………72

بررسی پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………73

چهار چوب مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..79

فصل سوم:روش اجرای تحقیق…………………………………………………………………………………………80

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………81

نوع پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………..81.

جامعه آماری…………………………………………………………………………………………………………………………….81

تعیین حجم نمونه وروش نمونه گیری………………………………………………………………………………………….81

روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………….81

ابزارگردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………………….81

-اجزای پرسش نامه…………………………………………………………………………………………………………………..82

روائی وپایائی پرسش نامه…………………………………………………………………………………………………………..83

روش آماری تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………………………84

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده ها……………………………………………………………………………………85

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………..86

یافته های توصیفی……………………………………………………………………………………………………………………87

جنسیت…………………………………………………………………………………………………………………………………..87

سن………………………………………………………………………………………………………………………………………..87

تاهل……………………………………………………………………………………………………………………………………….88

مقطع…………………………………………………………………………………………………………………………………….88

رشته تحصیلی………………………………………………………………………………………………………………………..90

توصیف متغیرهای اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………………………91

آزمون طبیعی بودن توزیع داده ها……………………………………………………………………………………………….92

یافته های استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………94

فرضیه اول تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………94

فرضیه دوم تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………97

فرضیه سوم تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..98

فصل پنجم:خلاصه،نتیجه گیری وپیشنهادات……………………………………………………………………101

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..102

خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………102

بحث ونتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………..104

محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………….106

پیشنهادات برخواسته از تحقیق……………………………………………………………………………………………….106

پیشنهادات برای سایر محققان………………………………………………………………………………………………..107

ضمائم………………………………………………………………………………………………………………………..108

پرسش نامه…………………………………………………………………………………………………………………………109

فهرست منابع وماخذ…………………………………………………………………………………………………………..112

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………….124

فهرست جداول

عنوانصفحه

جدول 2-1ویژگی کالا وخدمات 33

جدول 2-2 مدل کیفیت خدمات از دید زیلستو 45

جدول 3-1ساختار پرسش نامه 86

جدول3-2شکل پرسش نامه 86

جدول 4-1توزیع فراوانی ودرصد فراوانی برحسب جنسیت 89

جدول 4-2جدول آماره های مربوط به سن به سال در نمونه تحت بررسی 89

جدول 4-3توزیع فراوانی ودرصد فراوانی برحسب سن به سال 89

جدول 4-4توزیع فراوانی ودرصد فراوانی برحسب وضعیت تاهل 90

جدول 4-5 توزیع فراوانی ودرصد فراوانی براساس مقطع تحصیلی 90

جدول 4-6توزیع فراوانی ودرصد فراوانی براساس رشته تحصیلی 91

جدول 4-7توزیع فراوانی براساس دانشکده تحصیل 92

جدول4-8آمار توصیفی کیفیت خدمات آموزشی ادراک شده ومود انتظار ومولفه های آن 93

جدول 4-9آماره های مربوط به معدل در دانشجویان 94

جدول 4-10آماره های آزمون کولموگراف اسمرینف جهت طبیعی بودن توزیع داده ها ادراک شده 95

جدول 4-11آماره های آزمون کولموگراف اسمرینف جهت طبیعی بودن توزیع داده ها مورد انتظار 95

جدول 4-12آماره های آزمون کولموگروف اسمرینف جهت طبیعی بودن توزیع داده های

کیفیت خدمات اموزشی مورد انتظار 96

جدول 4-13نتایج همبستگی بین کیفیت خدمات آموزش ادراک شده وعملکرد تحصیلی 97

جدول 4-14نتایج آزمونfبه منظور بررسی مدل رگرسیونی تحقیق 97

جدول 4-15نتایج تحلیل رگرسیون بین کیفیت خدمات آموزشی ادراک شده وعملکرد تحصیلی 98

جدول4-16 نتایج همبستگی بین کیفیت خدمات آموزشی مورد انتظار وعملکرد تحصیلی 99

جدول 4-17نتایج آزمون ویلکاکسون برایکیفیت ادراک شدهومورد انتظار 100

جدول 4-18تفاوت عوامل مربوط بهکیفیت درک شدهومورد انتظار 101

جدول 4-19تفکیک عوامل مربوط به کیفیت درک شده ومورد انتظار به تفکیک دانشکده 101

جدول 4-20تفاوت کیفیت ادراک شده ومورد انتظار به تفکیک دانشکده 102

فهرست شکلها ونمودارها

شکل 2-3 مدل مفهومی کیفیت خدمات 52

شکل 2-4 خلاصه از نسخه مدل بیتنر درمورد ارزیابی رویاروئی خدمت 62

نمودار4-1توزیع درصد فراوانی نمونه تحت بررسی براساس رشته تحصیلی 92

چکیده پژوهش

این مطالعه با هدف تعیین رابطه کیفیت خدمات آموزشی با عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشکده های مهندسی معدن ومدیریتدانشگاه شاهرودانجام شده است .وبدنبال پاسخگوئی به سه فرضیه است1– بین کیفیت خدمات آموزشی ادراک شده و عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشکده های معدن و مدیریت رابطه وجود دارد 2-بین کیفیت خدمات آموزشی مورد انتظار و عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشکده های معدن و مدیریت رابطه وجود دارد 3-بین کیفیت خدمات آموزشی ادراکات درک شده و مورد انتظار دانشجویان دانشکده معدن و مدیریت تفاوت وجود دارد.

روش تحقیق به کار رفته توصیفی از نوع کاربردی می باشد جامعه آماری این تحقیق برابر با1100 نفر که از این تعداد براساس جدول مورگان 285 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب که از این تعداد 143نفر مربوط به دانشکده معدن و142 نفر مربوط به دانشکده مدیریت که ورودی های 92-91 می باشند.جهت گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای ومیدانی استفاده شده است.ابزار مورد استفاده درمطالعات میدانی پرسش نامه پاراسومان که توسط کبریائی وهمکاران (1384)که گویه های آن متناسب با آموزش عالی تغییر پیدا کرده استفاده شده است. جهت تعیین روائی ابزار از پرسش نامه وبرای تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است،که میزان ضریب آلفای کرنباخ برای پرسشنامه 89/0 محاسبه گردیده است اطلاعات توسط نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و با توجه به سطح سنجش متغیرهای مورد بررسی در آمار توصیفی از جداول، درصد فراوانی نسبی، میانگین و انحراف معیار و در آمار استنباطی از روش آماری رگرسیون جهت تعیین ارتباط و آزمون­های ویلکاکسون جهت مقایسه بین ادراکات و انتظارات بهره گرفته شده است نتایج تحقیق مشخص است که بیشترین شکاف بین تضمین درک شده و تضمین مورد انتظار وکمترین شکاف بین ملموس بودن درک شده و ملموس بودن مورد انتظار می باشد درضمن دراین تحقیق نشان می دهد که به طور کلی شکاف بین کیفیت درک شده و کیفیت مورد انتظار در دانشکده معدن کمی بیشتر از دانشکده مدیریت است.