3-1- مقدمه………………………. 28

3-2- متغیرهای تحقیق………………………… 29

3-3- روش گردآوری داده ها ………………………29

3-4- روش تحقیق………………………… 29

3-5- مبانی نظری الگوی خودرگرسیون برداری ……………. 30

3-5-1- تعیین وقفه های بهینه الگو………………………. 31

3-6- آزمون های هم جمعی………………………… 32

3-6-1- مفهوم اقتصادی هم جمعی………………………. 32

3-6-2- مفهوم آماری هم جمعی……………………….. 32

3-6-3- تعیین تعداد بردارهای همجمعی……………………….. 33

3-6-4- روش یوهانسن- جوسیلیوس…………………………. 33

فصل 4: نتایج و تفسیر آنها……………………… 35

4-1- مقدمه. ………………………36

4-2- تجزیه و تحلیل مقدماتی……………………….. 38

4-2-1- آزمون ریشه واحد……………………….. 38

4-2-2- آزمون هم انباشتگی………………………… 39

4-3- بررسی ارتباط بازارهای سهام………………………. 42

4-4- روش ابتکاری تعیین زمان وقفه………………………. 42

4-5- تجزیه و تحلیل اثر بحران………………………. 47

4-5-1- دوره پیش از بحران……………………….. 47

4-5-2- دوره پس از بحران……………………….. 49

فصل 5: جمع بندی و پیشنهادها……………………… 53

5-1- مقدمه………………………. 54

5-2- توضیح وقفه ساختاری……………………….. 55

5-3- نوآوری در تحلیل نموداری……………………….. 55

5-4- پیشنهادات………………………… 56

مراجع ………………………57

چکیده:

در پی بحران مالی جهانی سال 2008 که از اقتصاد آمریکا آغاز و به اقتصاد بین الملل گسترش یافت، بسیاری از کشورها دچار نابسامانی شدید اقتصادی شدند. دامنه سرایت این بحران بسیار فراگیر و انتقال بحران در برخی از کشورها به سرعت و در برخی دیگر با وقفه همراه بود. با توجه به خلاء تحقیقات قبلی و ضرورت موضوع، در این تحقیق به بررسی مکانیسم انتقال بحران و تبعات ناشی از آن برای اقتصاد ایران پرداختیم. برای تحقق این موضوع دو شاخص عمده از بازار سهام آمریکا با عنوان شاخص میانگین صنعتی داوجونز و بازار سهام ایران شاخص تپیکس را انتخاب و از روشهای آماری اقتصاد سنجی نوسانات معنی دار این دو شاخص در طول دوره بحران را بررسی نمودیم. شواهد و نتایج بدست آمده نشان می دهد که ارتباط قوی معنی داری میان شاخص تپیکس و شاخص داوجونز با وقفه 4 هفته ای پس از وقوع بحران وجود دارد. شاخص های مورد بررسی با استفاده از آزمون دیکی – فولر تعمیم یافته مورد آزمون مانایی قرار گرفتند و به دلیل نامانا بودن از تفاضل اول آنها در آزمون هم انباشتگی یوهانسن استفاده شد. سپس با یک روش ابتکاری که آن راروند کشوییمینامیم، میزان وقفه را بدست آوردیم و با استفاده از یک مدلVARیافته های خود را تقویت نمودیم. در نهایت محاسبات و نتایج بدست آمده، سوال اول فرضیه تحقیق مبنی بر اینکه در شرایط عادی بورس اوراق بهادار تهران از بورس آمریکا تبعیت می کند را رد و سوال دوم فرضیه که عنوان می کند بورس اوراق بهادار تهران از وقوع بحران جهانی متاثر گردیده است را تایید مینماید.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

در دهه های اخیر با پیشرفت هایی که در زمینه‏ مخابرات و انتقال اطلاعات صورت گرفته وابستگی متقابل بازارهای مالی در دنیا افزایش یافته است. سرمایه ها و منابع مالی به سرعت در جهت کسب منفعت بین بازارها منتقل می شوند و این عامل سبب گشته که بازارهای مالی رفتار مشابهی را تجربه نمایند. بازار اعم از آنکه‏ بازار اوراق قرضه، سهام و اسناد بازرگانی باشد یا بازار ارز، پول، طلا و کالا، بازاری بین المللی شده‏ است و معاملات آن نه تنها در تمام 24 ساعت‏ شبانه‏ روز بی‏وقفه ادامه یافته، بلکه با زمینه بروز آشفتگی در سیستم پولی و مالی بین المللی، بر عملکرد بورسهای سهام اثر می‏گذارد. اگر چه اقتصاد ایران تحت نظارت دولت با اعمال قوانین، سیاست ها و رویه های خاص و در شرایط تحریم بین المللی اداره می شود اما این سوال در ذهن بسیاری از فعالان اقتصادی و مالی همواره مطرح بوده است که آیا عملکرد اقتصاد ایران به تنهایی و مستقل از تحولات جهانی می باشد و آیا رابطه معنی داری در تعامل اقتصاد ایران با جامعه جهانی وجود دارد؟ در این تحقیق سعی شده است که ضمن ارائه تصویری از آنچه بحران در اقتصاد و در بازارهای مالی نامیده میشود به بررسی نحوه تاثیر پذیری بورس اوراق بهادار تهران که به عنوان شاخصی از عملکرد اقتصاد ایران می باشد بپردازیم. داده های مربوط به شاخص میانگین صنعتی داوجونز در بورس اوراق بهادار نیویورک و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته و در دو دوره قبل و بعد از بحران مالی سال 2008 با استفاده از آزمون های رگرسیون میزان همبستگی این دو بازار در دوره بحران محاسبه شده است و در نهایت مدل مکانیسم انتقال بحران ارائه شده و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

2-1- مسئله اصلی تحقیق

در این تحقیق بر آنیم تا با بررسی مکانیسم انتقال بحران مالی جهانی سال 2008 به عنوان آخرین رویداد مهم بازارهای مالی جهان از محل پیدایش آن در اقتصاد امریکا به اقتصاد ایران، تصویری از عمکرد بورس اوراق بهادار تهران در دوره بحران ارائه نماییم.

3-1- تعریف و تاریخچه موضوع

بحران مالی سال 2008 آمریكا، كه به عنوان یكی از بزرگترین بحرانهای ایجاد شده در اقتصاد این كشور بعد از بحران دهه 1930 است، را دیگر نمی توان بحران اقتصاد آمریكا نامید. برخی تحلیلگران این بحران را به سونامی عظیمی تشبیه كرده اند كه از آمریكا شروع شده و رفته رفته با گسترش دامنه خود به كشورهای اروپایی و سپس سایر نقاط دنیا سرایت كرده است و در این میان، حتی اقتصاد كشورهای كوچك را نیز بینصیب نگذاشته است و مهم تر آن كه هنوز نشان هایی از كنترل و تثبیت شرایط دیده نمی شود. هر روزه شاهد بودیم كه موسسه ای مالی اعلام ورشكستگی كرده یا توسط دولت یا موسسه رقیب خریداری شده است. شاخص های قیمت در بورس های بزرگ و كوچك دنیا با كاهش قابل توجه روبرو شده اند، قدرت وام دهی و به عبارت دیگر نقدینگی در اختیار موسسات مالی، به مرزهای خطرناكی رسیده است و فراتر از آن بحران به بخش واقعی اقتصاد جهانی سرایت كرده است كه شاهد آن كاهش رشد اقتصادی و افزایش نرخ بیكاری در دنیا است.

بدون شك ایران نیز در معرض آسیب های این سونامی قرار داشت. هرچند به دلیل عدم ارتباط بازار مالی ایران و درآمیختگی اندك آن با بازار جهانی، اثرات مستقیم و فوری این بحران در بخش پولی و مالی كشور، همانند كشورهای اروپایی و آسیای شرقی قابل توجه نبود، اما اثرات غیر مستقیم و بلند مدت بحران در بازارهای مالی و همچنین بخش واقعی اقتصاد، اندك اندك پدیدار گشت و چنین می نمود که با توجه به وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای صادراتی، بحران تاثیر معنی داری بر متغیرهای كلان داشته باشد و تحقق اهداف و برنامه های تعیین شده را با چالش جدی روبرو كند. همچنین پیامدهای بحران از طریق تاثیرگذاری بر فضای كسب و كار، محدود كردن منابع مالی در اختیار و همچنین حاشیه سود شركت های پذیرفته شده به بازار سرمایه و به طور مشخص به بورس اوراق بهادار تهران كشیده شود و به متضرر كردن سهامداران منجر شود. از این رو ضروری است با شناسایی دقیق مکانیسم انتقال بحران بر اقتصاد ایران که در این تحقیق به طور خاص بر بورس تهران به عنوان نمایه ای از کل اقتصاد ایران انجام شده به درکی از اجرای اقدامات سریع و موثر برای مقابله با پیامدهای منفی بحران و همچنین استفاده از فرصت های ایجاد شده دست یابیم.

4-1- اهمیت موضوع

شاخص های بازار های مالی و سرمایه در دنیا به عنوان سریعترین دماسنج های اقتصادی عمل کرده و همواره با تغییر شرایط اقتصادی رونق و رکود به سرعت واکنش نشان می دهند. بحران های فراگیر اقتصادی با افت شاخص ها همراه بوده و با افزایش وابستگی متقابل بازارها به کل جهان سرایت می نماید. لذا دریافت این موضوع که بورس تهران با قوانین و ضوابط موجود در دهکده جهانی چگونه عمل می کند بسیار ضروری بوده و مورد علاقه سرمایه گذاران داخلی و خارجی می باشد. بدیهی است بروز بحران های مالی در جهان اجتناب ناپذیر است اما آگاهی از میزان تاثیر پذیری آن می تواند به ارائه راه کارهای مناسبی در مواجهه با بحران منجر شود.

5-1- فرضیه تحقیق

فرض اساسی در این تحقیق وجود رابطه ای معنی دار بین شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران و شاخص داوجونز قبل و بعد از بحران مالی جهانی سال 2008 است. بنابراین دو سوال اصلی که در این تحقیق به آن پاسخ داده شده است به همبستگی این دو شاخص مربوط بوده و به شرح ذیل میباشد:

1- آیا بورس اوراق بهادار تهران در شرایط عادی و در شرایط رونق اقتصادی جهانی تا قبل از بحران از بورس های جهانی تبعیت کرده است؟

2- آیا بورس اوراق بهادار تهران از بحران جهانی 2008 تاثیر پذیرفته است؟

6-1- روش تحقیق

روش استفاده شده در این تحقیق بر اساس بررسی آماری داده های مربوط به یک دوره پنج ساله از دو شاخص داوجونز DJI و شاخص قیمت TEPIX در دو بازار مالی اوراق بهادار نیویورک و اوراق بهادار تهران می باشد. داده ها از پایگاه اطلاعاتی دو بازار استخراج شده و به دلیل عدم تطابق روزهای معاملاتی دو بازار به صورت هفتگی مورد مقایسه قرار گرفته اند و در تحلیل داده ها و نتایج آماری تحقیق از روشی ابتکاری جهت یافتن الگوی انتقال بحران استفاده شده است که ما آن را روندکشویی نامیده ایم.

7-1- مراحل تحقیق

جهت انجام تحقیق مراحل زیر برای پاسخ به فرضیات مطرح شده به شرح ذیل طی گردید:

– بررسی ادبیات بحران و پیشینه تحقیق.

– بررسی ضرورت تحقیق در شناخت تاثیر بحران بر بورس تهران.

– انتخاب بازارهای مورد بررسی و شاخص های مربوطه.

– انتخاب دوره مورد بررسی با توجه به زمان وقوع بحران و داده های موجود.

– جمع آوری داده ها.

– بررسی روش های آماری موجود برای آزمون داده ها.

– انجام آزمون های آماری با استفاده از نرم افزار EViews.

2-2-6- اهداف اصلی اجرای مدیریت ارتباط با مشتری در موسسات مالی و بانکها:……… 16

2-2-7- نقاط قوت و ضعف مدیریت ارتباط با مشتری در بانک: …………………17

2-2-8- مزیت های بهره گیری از مدیریت ارتباط با مشتری:………………… 17

2-2-9- اصول مدیریت ارتباط با مشتری:………………… 18

2-2-10- اهداف مدیریت ارتباط با مشتری:………………… 19

2-2-11- مفروضات اساسی مدیریت ارتباط با مشتری:………………… 20

2-2-12- مراحل ارایه خدمت در مدیریت ارتباط با مشتری:………………… 21

2-2-13- مدیریت ارتباط الکترونیکی با مشتری………………… 22

2-2-14- مدیریت ارتباط یکپارچه با مشتری………………… 22

2-2-15- انواع فناوریهای مورد استفاده در مدیریت ارتباط با مشتری…………. 23

2-2-16- صنعت بانکداری و ارتباط آن با………………… 24

2-2-17- عوامل کلیدی موفقیت در پیاده سازی استراتژی………………… 25

2-2-18- چالشهای اجرایی………………… 25

2-2-19- مراحل تکامل مدیریت ارتباط با مشتری………………… 26

2-3- مزیت رقابتی:………………… 27

2-3-1- مفهوم مزیت رقابتی:………………… 27

2-3-2- تعریف مزیت رقابتی:………………… 27

2-3-3- ابعاد مزیت رقابتی:…………………29

2-3-4- مزیت رقابتی پایدار:………………… 29

2-3-5- اهمیت مزیت رقابتی در بانکداری:………………… 30

2-3-6- بهره وری و مزیت رقابتی:………………… 30

2-3-7- مزیتهای رقابتی در قلمروهای؛ انسانی، سازمانی و محیطی:…………… 31

2-3-8- نگرشهای موجود به مزیت رقابتی…………………32

2-3-9- ارتباط تئوریهای مزیت رقابتی و مسیرهای جدید:………………… 35

2-4- پیشینه تحقیق………………….. 35

2-4-1- پژوهشهای خارجی………………….. 36

2-4-2- پژوهشهای داخلی………………….. 39

فصـل سوم: روش شناسی تحقیق………………… 43

3-1- مقدمه…………………. 44

3-2- روش پژوهش……………………. 44

3-3- جامعه آماری…………………. 45

3-4- حجم نمونه…………………. 45

3-5- روشها و ابزار گرد آوری اطلاعات…………………… 45

3-6- روایی و پایایی پژوهش……………………. 46

3-6-1- تعیین روایی پژوهش……………………. 46

3-7- روشهای تحلیل آماری………………….. 47

3-8- تحلیل پرسشنامه…………………. 47

3-9- مدل مفهومی پژوهش……………………. 48

فصل چهارم: تحلیل داده ها………………… 49

4-1- مقدمه…………………. 50

4-2- یافته ها و نتایج پژوهش……………………. 51

4-2-1- نتایج توصیفی آمارهای تک متغیری تحقیق………………….. 51

4-2-1-1 وضعیت جنسیت…………………… 51

4-2-1-2- وضعیت سنی…………………. 52

4-2-1-3- وضعیت تأهل………………….. 53

4-2-1-4- وضعیت سطح تحصیلات…………………… 54

4-2-1-5- وضعیت سابقه کاری………………….. 55

4-2-1-6- وضعیت سمت…………………… 56

4-2-1-7 -آمارهای توصیفی متغیرهای تحقیق………………….. 57

4-2-1-7-1- آمارهای توصیفی مزیت رقابتی و مؤلفه های آن…………………. 57

4-2-1-7-2- آمارهای توصیفی مدیریت ارتباط با مشتری………………….. 58

4-2-1-7-3- آمارهای توصیفی ارزیابی شایستگی………………….. 59

4-2-1-8 – نتایج آزمون نرمال بودن توزیع مشاهدات…………………… 60

4-2-2- نتایج استنباطی دو متغیرة تحقیق………………….. 64

4-2-2-1- آزمون فرضیات اصلی تحقیق………………….. 64

4-2-2-2 – آزمون فرضیات فرعی تحقیق برای کارکنان…………………. 65

4-2-3- تحلیل مسیر مدل مفهومی………………….. 67

4-2-4- مدلسازی معادلات ساختاری………………… 68

4-2-5- جمع بندی………………….. 71

فصـل پنجم: بحث، نتیجه گیری و جمع بندی………………….. 72

5-1- مقدمه…………………. 73

5-2- نتیجه گیری از فرضیه ها………………… 73

5-2-2- نتایج بررسی فرضیه اول تحقیق………………….. 74

5-2-3- نتایج بررسی فرضیه دوم تحقیق………………….. 74

5-2-4- نتایج بررسی فرضیه ی سوم تحقیق.. …………………75

5-3- محدودیتهای تحقیق………………….. 75

5-4- پیشنهادات مبتنی بر فرضیه ها………………… 76

5-4-1- پیشنهادات مبتنی بر شایستگی اجتماعی:………………… 76

5-4-2- پیشنهادات مبتنی بر مدیریت ارتباط با مشتری:………………… 76

5-4-3- پیشنهادات مبتنی بر مزیت رقابتی:………………… 77

منابع و مآخذ………………… 78

پیـوستها………………… 81

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

در دنیای امروز در فضایی به سر می بریم که مشتری در مبادلات تجاری از جایگاه ویژه ای برخوردار است. بی شک معتقدیم که مشتریان نقش کلیدی را در توسعه و جهت دهی فعالیتهای هر سازمانی ایفا می کنند و سازمانها این را به خوبی دریافته اند که درک نیازها، سلایق، ایجاد ارزش و ارتباط بهنگام و سازمان یافته با مشتریان، مناسبترین راه افزایش رضایت مشتری و یکی از عوامل اصلی موفقیت در دنیای رقابتی می باشد (سلطانی و مرادی، 1389).

خصوصی سازی صنعت مالی، گسترش حوزه تجارت موسسات مالی جهانی و گوناگونی نیازهای مشتریان خدمات مالی، باعث شده است که رقابت شدیدی در صنعت بانکداری ایجاد شود. این فضای رقابتی منجر به این شده که بانکها منابع و تواناییهایشان را از خدمات محصول گرا یا خدمت محور به خدمات مشتری محور تبدیل کنند (شهرکی و ملاشاهی،1389: 2) و سازمانهایی که زودتر از بقیه ارزش مدیریت ارتباط با مشتری را درک کرده اند، افزایش خیره کننده درآمد، بهره وری و رضایت مشتری را در کسب مزیت برتری نسبت به رقبای خود که در بکارگیری این امر مهم تاخیر داشته اند، دارا ی باشند (موئتمنی و جعفری، 1388:).

برای رسیدن به اهداف سازمانی و تحقق تغییرات، مجموعه ای از شایستگی ها از کارکنان انتظار می رود که هر یک از این شایستگی ها نقش خاصی را در سازمان ایفا می کنند و از طریق تاثیر و تعامل متقابل، شبکه ای و ایجاد هم افزایی بین آنها، رفتاری مطلوب بروز خواهد نمود(رضایی و خیراندیش،1392 : 6). بنابراین هر چه اثربخشی تعاملات بین فردی در داخل گروهها و واحدهای سازمانی افزایش یابد، اثربخشی مبادلات اطلاعات میان کارکنان و در نتیجه ارتباط بهتر و شایسته با مشتری و در نهایت ایجاد مزیت رقابتی بیشتر و اثربخش تر خواهد شد.

امروزه بانکداری موظف است خود را در آینه مشتری ببیند و سعی کند در محیط پر از رقابت، درک صحیحی از مشتریان و خواسته های آنها داشته باشد. برای تحقق مشتری مداری، بانکها بایستی پاسخگویی روشن و صحیحی به نیازهای روز مشتری یعنی تنوع خدمات و خدمات تازه، جدید و ابتکاری را دارا باشند. بنابراین بانکها می بایست با تکیه بر مزیت رقابتی خود و یافتن مشتریان هدف، در محیط رقابت پایدار بمانند.

2-1- بیان مسئله

امروزه مشتری در مبادلات تجاری از جایگاه ویژه ای برخوردار است و مدیریت ارتباط با مشتری هسته اصلی دنیای تجارت و موفقیت در فضای رقابت را به خود اختصاص داده است. سازمانها به طور گسترده ای تشخیص داده اند که مشتریان مهمترین دارایی شان هستند و به روابط مشتریان به عنوان عامل توسعه همه جانبه و مبادلاتی سودمند و متقابل و نیز فرصتهایی که نیازبه مدیریت دارد می نگرند (عباسی ،1390: 47). به تبع آن بانکها نیز به عنوان سازمانهای ارایه دهنده خدمات مالی، نه تنها از این امر مستثنی نیستند بلکه بدلیل اینکه قسمت اعظم سرمایه بانکها از سپرده های مشتریان آنها تامین می شود، بایستی مشتری مداری و مشتری گرایی را رکن اصلی فعالیتهای خود قرار دهند( آقاداود و روائی، 1385). در طول چند دهه گذشته تغییرات در کانالهای تحویل، صنعت بانکداری را متحول نموده است. ظهور کانالهای تحویل و سیستمهای پرداخت شامل دستگاههای خودپرداز برای تحویل داری، مراکز تماس نزدیک به جای شعب بانک، بانکداری اینترنتی و کارتهای اعتباری جایگزین تراکنشات مالی سنتی، بانکها را بهبازارهای الکترونیکینو ظهور هدایت کرده است (الوندی ،1388: 50).

بلكه تنها مجموعه ای از مفاهیم است كه برای كمك به مدیران در تصمیم گیری استفاده می شود.

می توان گفت كه اگر تفکر استراتژیک و عمل كردن در فرایند برنامه ریزی استراتژیك به صورت عادت درآید، آنگاه فرایند می تواند كنار گذاشته شود.[3]

كارخانجات ریسندگی و بافندگی و در كل صنعت نساجی جزء پرمعضل ترین صنایع حال حاضركشور می باشند و برای رهایی از این مشكلات برنامه ریزی استراتژیك می تواند بسیار راهگشا باشد.

1-4- ضرورت تحقیق

برنامه ریزی نخستین گام در مدیریت علمی می باشد كه باعث شناخت خوب اهداف شركت توسط مدیران و كاركنان شده و موجب انسجام و هماهنگی بیشتر در راه رسیدن به اهداف می گردد. برنامه ریزی باعث خارج شدن شركت از روزمرگی شده و با ایجاد انگیزه بالا موجب تلاش بیشتر در راه رسیدن به آینده ای مطلوب می گردد. همچنین بایستی توجه داشت كه تغییرات و دگرگونی های وسیع و همه جانبه سیاسی، اقتصادی، تكنولوژیكی و بحران های ناشی از این دگرگونی ها، دنیایی بسیار متفاوت از دنیای دیروز به وجود آورده است؛ دنیایی كه مدیران را با چالش های متعددی روبرو ساخته به گونه ای كه ویژگی اصلی آن، عدم اطمینان است. مدیران، در این وضعیت برای حفظ موقعیت خود در درون محیط رقابت و اداره فعالیت های چند بعدی و پیچیده به ابزارها و مفاهیم جدیدی نیازمندند؛ ابزارها و مفاهیمی كه امكان عكس العمل مناسب را برای آنان در برخورد با رویدادهای غیر قابل انتظار و ناگهانی فراهم سازد. برنامه ریزی بلند مدت، تنظیم استراتژی و مدیریت استراتژیك از جمله این مفاهیم و فرایندهایی هستند كه برای این منظور در كشورهای صنعتی مورد توجه جدی مدیران و صاحب نظران قرار گرفته و تحقیقات و تألیفات متعدد در این زمینه انجام می شود. تحقیقاتی كه انتخاب های مبتنی بر تجربیات گذشته و استقرار را كافی ندانسته و بر این فرض استوارند كه استراتژی ها باید با دقت و هوشیاری بیشتری تغییرات محیط آینده را پیش بینی و دامنه وسیع تری از راه حل ها را بررسی نمایند تا امكان دستیابی به اهداف سازمان ها فراهم تر گردد؛ به عبارت دیگر، مدیریت باید بیاموزد كه چگونه با تغییرات اجتماعی، سیاسی و تكنولوژیكی كه غیر قابل انتظار و سریع هستند، برخورد و تصمیمات استراتژیك اتخاذ نماید؛ تصمیماتی كه دارای ویژگیهای زیر هستند:[4]

1- مقدار زیادی از منابع شركت را به خود اختصاص می دهند.

2- بر چشم انداز و موقعیت بلند مدت مؤسسه مؤثر هستند.

3- نیازمند تصمیمات مدیران عالی رتبه هستند.

4- نتایج چند جانبه یا چند بعدی دارند.

5- گرایش به آینده نگری دارند.

6- در اتخاذ اینگونه تصمیمات باید نقش عوامل محیطی را به طور جدی مورد توجه قرار داد.

امروزه مدیریت استراتژیك و مفاهیم مربوط به آن از جمله برنامه ریزی استراتژیك به عنوان راه اداره كارآمد مؤسسات در محیط های پویا شناخته می شود، راهی كه در آن نقش مدیر استراتژیك، اطمینان از تنظیم دقیق استراتژی، اجرای صحیح و ارزشیابی مستمر آن است.[4]

بنابراین برای پاسخگویی به تغییرات سریع و مستمر، لازمست كه شركت ها به اِعمال برنامه ریزی بلندمدت و اجرای فرآیند مدیریت استراتژیك پرداخته و خود را با شرایط جدید كسب و كار هماهنگ سازند.

مشكلات صنایع نساجی در ایران، ضرورت بهره گیری هرچه بیشتر از این گونه تحقیقات را موجب می شود.

1-5- اهداف تحقیق

در كل اهداف برنامه ریزی استراتژیک بهره برداری از فرصت های مختلف و جدید است.

با انجام این تحقیق امید است كه موارد زیر در شركت محقق گردد:

• تدوین استراتژی به جهت حذف نقاط ضعف و تبدیل آنها به نقاط قوت

• بهبود و طراحی فرایندهای سازمان در جهت استراتژی تدوین شده و اهداف مبتنی بر توسعه درونی و حذف نقاط ضعف

• شناسایی و بهبود فرایندها جهت تقویت محیط داخلی سازمان برای كاهش هزینه های درونی سازمان

• افزایش قدرت انعطاف پذیری سازمان در برابر تغییرات بازار

• تقویت نقاط قوت

• استفاده از فرصت ها

• دورزدن و یا تغییر تهدیدها.

1-6- سوالات تحقیق

در كل برنامه ریزی استراتژیك با پرسش سوالاتی درباره هدف و عملیاتی كه در جهت رسیدن به آن در تلاشیم شروع می شود. سوالاتی از قبیل اینكه:

نقاط قوت و ضعف شركت چیست؟

فرصت ها و تهدیدهای پیش روی شركت چیست؟

ما برای ارائه چه محصول و خدمتی تلاش می كنیم؟

رقابت ما بخاطر چیست؟

آیا آنچه را كه اكنون انجام می دهیم باید ادامه دهیم؟

كدامیك از تحولات تكنولوژیكی، اجتماعی و سیاسی می تواند در انجام كارهای ما تأثیر بگذارد؟

این تأثیر تا چه میزان است؟

پاسخ سوالات فوق به مدیران كمك می كند تا فعالیت های خود را ارزیابی كرده و تصمیمات لازم را اتخاذ نمایند.

اما ما در این تحقیق علاوه بر پاسخ گویی به سوالات كلی فوق، به دو سوال اساسی زیر نیز پاسخ می دهیم:

آیا برای رهایی از مشكلات كارخانجات ریسندگی و بافندگی می توان برنامه ای استراتژیك تهیه نمود؟

خصوصیات این برنامه ریزی استراتژیك چیست؟

1-7- روش ها و ابزارهای گردآوری اطلاعات

اطلاعات از منابع زیر تأمین گردید:

كتب و مقالات كتابخانه دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات و سایر دانشگاه ها و سایر مجلات داخلی و خارجی

جستجو در پایگاه های علمی-پژوهشی در اینترنت

پایان نامه های تدوین شده با موضوع مشابه تحقیق

1-8- اصطلاحات فنی و تخصصی

استراتژی:

استراتژی (Strategy) در زبان فارسی به معنای راهبرد آمده است. ”راهبردهایی در مورد چگونگی اتخاذ تصمیماتی كه بر عملكرد بلندمدت سازمان اثر می گذارد“. یعنی راهی كه یك سازمان برای نیل به هدف های خود در پیش می گیرد.[5]

برنامه ریزی:

عبارتست از فرایندی كه دارای مراحل مشخص و به هم پیوسته برای تولید یك خروجی منسجم در قالب سیستمی هماهنگ از تصمیمات است. برنامه ریزی فكر كردن راجع به آینده یا كنترل آن نیست بلكه فرایندی است كه می تواند در انجام امور مورد استفاده قرار گیرد. برنامه ریزی، تصمیم گیری در شكل معمول آن نیست بلكه از طریق فرایند برنامه ریزی، مجموعه ای از تصمیمات هماهنگ اتخاذ می شود. برنامه ریزی می تواند برای زمان حال یا آینده انجام شود.[3]

2-8-1 تعریف پیمان:…………………………… 29

2-8-2 عوامل اصلی در شکل گیری ادعاهای پیمانکار در پیمان ها:……………………… 30

2-8-3 انواع تاخیرها در پروژه های ساختمانی:…………………………… 33

2-8-4 دعاوی و اختلافات و مدیریت پروژه:…………………………… 34

2-8-5 ادعاها عمده پیمانکار:…………………………… 35

2-9 جایگاه مدیریت ریسک در جلوگیری از به تاخیر افتادن پروژه های ساخت……………. 40

2-9-1 ساختار شکست ریسک: …………………………… 41

2-9-2 مرحله شناسایی ریسکها:…………………………… 41

2-9-3 مرحله ارزیابی ریسک ها:…………………………… 42

2-9-4 شناسایی ریسکهای پروژه های ساخت……………………………… 43

2-9-5 برنامه ریزی و کنترل پروژه:…………………………… 48

2-10 عوامل تاخیر از دیدگاه کارفرما ، مشاور، پیمانکار………………….. 52

2-11 علل افزایش مدت زمان اجرای پروژه ها ازدیدگاه عوامل پروژه …………..56

2-11-1 كارفرما…………………………… 56

2-11-2 مشاور……………………………. 57

2-11-3 پیمانكار……………………………. 59

2-12 تبیین وضعیت موجود طول عمر طرح ها و پروژه های عمرانی……………… 62

2-13 آثار و پیامدهای افزایش طول عمر طرح ها و پروژه های عمرانی…………….. 63

2-13-1 بروز آثار تورمی در اقتصاد كشور……………………………. 63

2-13-2 افزایش هزینه تمام شده طرح ها و پروژه های عمرانی…………………… 64

2-13-3 از دست رفتن توجیه اقتصادی بسیاری از طرح ها و پروژه های عمرانی…….. 66

2-13-4 كاهش كیفی خدمات پیمانكاران……………………………. 67

2-13-5 ایجاد اشتغال ناپایدار و كاهش سرمایه گذاری مولد……………………………. 67

2-14 عوامل طولانی شدن طرح ها و پروژه های عمرانی…………………………….. 67

2-14-1 عدم كفایت اعتبارات تأمین شده…………………………… 69

2-14-2 عدم تخصیص كامل اعتبارات تأمین شده…………………………… 69

2-14-3 عدم رعایت زمان بندی مناسب در تخصیص اعتبارات……………….. 70

2-14-4 عدم امكان جابجایی اعتبارات پروژه های مشابه در یك دستگاه اجرایی………. 70

2-14-5 بوروكراسی گسترده و تأخیر در پرداخت مطالبات پیمانكاران……………. 71

2-15 راهكارهای اجرایی مناسب برای مواجهه با چالش های فوق…………………….. 71

2-15-1 واگذاری برخی طرح های عمرانی به بخش غیر دولتی……………………… 72

2-15-2 ارتقاء بهره وری مدیریت منابع مالی در اجرای طرح های عمرانی……………. 73

2-15-3 امكان جابجایی اعتبارات پروژه های مشابه………………….. 75

2-15-4 استفاده از گردش مالی اعتبارات عمرانی دستگاه در بانك عامل………………… 76

2-16 الزامات اجرایی تحقق گشایش اعتبار اسنادی ریالی برای طرح ها و پروژه های عمرانی…….. 77

2-16-1 اخذ مجوزهای قانونی لازم جهت انتقال اعتبار عمرانی دستگاه به بانك عامل……………. 78

2-16-2 مجوزهای بانك مركزی برای گشایش LC ریالی از منابع داخلی بانك تا سقف معین……….. 78

2-16-3 تبدیل ردیف اعتبارات عمرانی دستگاه از حساب قرض الحسنه جاری دولتی به حساب قرض الحسنه جاری…..79

2-16-4 گشایش اعتبار اسنادی ریالی برای كل دوره اجرای طرح از زمان شروع تا پایان آن در سررسیدهای مشخص….. 79

2-16-5 هدایت گردش مالی پروژه به سمت بانك عامل…………………………….. 80

2-16-6 شروع بكارگیری مكانیزم LC ریالی در فازهای مستقل و یا طرح های جدید عمرانی…………. 80

2-17 مثال اجرایی…………………………….. 81

2-18 بررسی تجربیات جهانی…………………………….. 87

2-18-1 تجربیات جهانی گشایش اعتبار اسنادی داخلی پروژه های دولتی…………………………….. 87

2-18-2 استانداردهای جهانی مدت اجرای طرح های عمرانی…………………………….. 89

2-19 پیشینه تحقیق…………………………….. 90

فصل سوم روش تحقیق…………………………….. 92

3-1-روش تحقیق:…………………………… 92

3-2 متغیرهای تحقیق…………………………….. 93

3-3 ابزار گردآوری داده ها …………………………… 93

3-4 چگونگی جمع اوری اطلاعات و داده ها:…………………………… 93

3-5 جامعه آماری،…………………………… 93

3-6 روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ‏ها: …………………………… 94

فصل چهارم تجزیه تحلیل داده ها……………………………. 94

4-1بخش اول آمار دموگرافیک……………………………… 95

4-2 آمار توصیفی…………………………….. 100

4-3 آمار استنباطی…………………………….. 102

فصل پنجم بحث و نتیجه گیری……………………………… 107

5-1بحث و نتیجه گیری:…………………………… 108

5-2محدودیت های پژوهش………………………………. 111

5-3پیشنهادات پژوهشی…………………………….. 111

منابع:…………………………… 112

چکیده:

اجرای طرح های زیر بنایی در هر منطقه باعث بهبود وضعیت اقتصادی و مبادلات تجاری درآن منطقه خواهد شد.پروژه های عمرانی که جزوپروژه های زیر بنایی کشور می باشد ،معمولا نیاز به بودجه های سنگین و مدت زمان طولانی دارد. لذا تاخیر در این گوونه پروژه ها باعث صدمات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور می شود. بنابراین برنامه ریزی و مدیریت مناسب و کارامد در پروژه های عمرانی بسیار ضروری است. تا بتوان انها را در زمان براورده شده ،هزینه پیش بینی شده و کیفیت مناسب به بهره برداری رساند.هدف این پژوهش شناسایی و بررسی عوامل موثر بر بروز تاخیرات زمانی در پروژه های عمرانی در محدوده شهرستان اردبیل می باشد.روش تحقیق در این نوع پژوهش از نوع توصیفی _ پیمایشی است جامعه آماری ما پروژه های عمرانی شهرستان اردبیل شامل 100پروژه بوده و روش نمونه گیری با توجه به تعداد پروژه ها موجود در شهر اردبیل یا قسمت تعیین می گردد . حجم نمونه 30 پروژه انتخاب گردیده است . برای گردآوری داده های مربوط از پرسشنامه عوامل تاخیر پروژه استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که متغیر های عوامل مالی،نیروی انسانی عوامل طبیعی و کارفرما بر تاخیر پروژه تاثیر دارد این عوامل به ترتیب عوامل مالی با 47 درصد سهم،کارفرما یا 25 درصد سهم ،نیروی انسانی با 23 درصد سهم و عوامل طبیعی با 19 درصد سهم توان تاثیر بر تاخیر پروژه دارد.

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

روند اجرایی طرح ها و پروژه های عمرانی دولت همواره به علل گوناگون دچار توقف های پی در پی می شود كه نهایتاً موجب طولانی شدن پروژه ها و تأخیر در زمان بهره برداری از آنها می شود. افزایش عمر طرح ها و پروژه های عمرانی ضمن اینكه اجرای آنها را با ریسك زیاد همراه می سازد، هزینه تمام شده آنها را هم افزایش می دهد. افزایش عمر طرح های عمرانی دولت تا بدانجا پیش رفته كه عدم اتمام طرح ها در زمان تعیین شده امری عادی و اساساً یك رویه جاافتاده و نانوشته از سوی نظام بودجه ریزی و اجرایی كشور تلقی می شود.

بنا بر گزارش های رسمی منتشر شده (گزارش دفتر نظارت و ارزیابی طرح ها، سازمان مدیریت و برنامه ریزی) مهمترین علل تأخیر پروژه ها و طرح های عمرانی از زمان بندی اجرا شامل موارد زیر است ( ذبیحی، 1386، ص 39-33 )

1- نارسایی اعتبارات: (%3/48)

2- ضعف دستگاه های اجرایی: (%6/15)

3- ناتوانی پیمانكاران: (%7/4)

بنابراین بزرگترین سهم از علل تأخیر در طرح ها و پروژه های عمرانی مربوط به نارسایی اعتبارات است. تداوم مشكلات مالی طی سالهای متمادی و عمومیت داشتن آنها در اكثریت طرح ها و پروژه ها نشان می دهد نوع مسائل از جنس ساختاری است. ساختارهای موجود نظام تأمین و تخصیص بودجه بدلیل پیچیدگی بسیار و فرآیندهای طولانی، فاقد كارایی لازم و مورد نیاز توسعه كشور می باشند.

با توجه به حجم بالای طرح ها و پروژه های ناتمام و افزایش بیش از پیش هزینه های آنها و عدم بازگشت هزینه های انجام شده در آنها (طرف تقاضا) به شكل تولید (طرف عرضه) در چرخه اقتصاد كشور می توان از جمله عوامل ایجاد تورم فزاینده را طولانی شدن پروژه ها دانست.

این نوشتار ابتدا در تحلیل وضعیت موجود آثار و پیامدهای حاصل از افزایش عمر طرح ها و پروژه های عمرانی را بررسی نموده و با تأكید بر نارسایی اعتبارات و مشكلات مالی به عنوان مهمترین علت، ضمن برشمردن عوامل بروز مشكلات مالی و ریشه یابی آنها و ارائه راهكارهای مناسب جهت كاهش مدت زمان اجرای پروژه ها به باز مهندسی نظام تأمین و تخصیص اعتبار طرح های تملك دارایی های سرمایه ای می پردازد.

2-1- بیان مسئله

اجرای طرح های زیر بنایی در هر منطقه باعث بهبود وضعیت اقتصادی و مبادلات تجاری درآن منطقه خواهد شد.پروژه های عمرانی که جزوپروژه های زیر بنایی کشور می باشد ،معمولا نیاز به بودجه های سنگین و مدت زمان طولانی دارد. لذا تاخیر در این گوونه پروژه ها باعث صدمات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور می شود. بنابراین برنامه ریزی و مدیریت مناسب و کارامد در پروژه های عمرانی بسیار ضروری است. تا بتوان انها را در زمان براورده شده ،هزینه پیش بینی شده و کیفیت مناسب به بهره برداری رساند.(1)

شهرستان اردبیل باتوجه به موقعیت جغرافیایی ،یکی از شهر های مهم در برقراری مبادلات تجاری داخلی و خارجی می باشدف اماعلیرغم تصویب و شروع چندین پروژه عمرانی در این منطقه ،همواره شاهد عدم تحقق و یا تطویل زمان اجرای این پروژه ها هستیم . هرچند در اینگونه پروژه ها به دلیل ماهیت پیچیده و وجود عدم قطعیت های فراوان ،اجتناب از بروز تاخیرات تقریبا غیر ممکن می باشد، ولی پروژه هایی در سطح شهرستان مشاهده میگردد.که میزان تاخیر انها بیش از 100درصد زمان براورد شده پروژه است.

این مقدارتاخیر باتوجه به میزان بودجه در نظر گرفته شده ،افزایش قابل ملاحضه هزینه ی پروژه را به دنبال دارد که با در نظر گرفتن تخصیص محدود بودجه ،احتمال توقف وعدم تکمیل این پروژه ها بسیار زیاد است و همین امر اعث از بین رفتن منابع مالی هنگفتی می گردد.

در این تحقیق، ریسک های مختلف موجود در پروژه های عمرانی شناسائی خواهد شد و با توجه به اثر مستقیم تاخیر بر هزینه و کیفیت پروژه ، میزان تاثیر هریک از این ریسک ها براهداف زمانی مالی و کیفی پروژه ، مورد مطالعه و بررسی قرارگرفته خواهد شد تا بتوان راهکارهای مناسبی را جهت تقلیل یا حذف این عوامل ارائه نمود.همچنین با استفاده از نتایج حاصله و شناسایی ریسک هایی که احتمال وقوع آن ها در این گونه پروژه ها زیاد می باشد، می توان قبل از شروع پروژه برنامه ریزی موثر را جهت پیشگیری از وقوع این عوامل انجام داد و یا تاثیر آن ها را بر اهداف اصلی پروژه به حداقل رساند

عوامل رایج درتاخیرات پروژهها را می توان به دو دسته عوامل غیر قابل کنترل (غیر قابل برنامه ریزی) و قابل کنترل(قابل برنامه ریزی)(عوامل فنی) دسته بندی کرد و طبیعی است که شناخت عوامل فنی و قابل کنترل از اهمیت بیشتری برخوردار است .

در کشور های مختلف بسته به مسائل اختماعی ،فرهنگی ،سیاسی،مدیریتی و … بعضی از دلایل تاخیرات اکنون به بررسی هر کدام از این دلایل می پردازییم.

الف)عوامل غیر قابل کنترل (عوامل محیطی)

1. عوامل طبیعی

حوادث قهریه(همچون سیل وزلزله).

آب و هوای نامناسب.

صعب العبور بودن راه دسترسی به محل پروژه.

آلاینده های محیطی.

مشکلات زمین شناسی پیش بینی نشده.

2.عوامل سیاسی و اقتصادی

مسائل سیاسی.

اعتصابات کارگری.

مشکلات در صنعت یااقتصاد کشور.

تغییرات نظام بانکی و تضامین یا قوانین مربوطه.

مشکلات مربوط به اقتصاد جهانی.

عدم وجود منابع قرضه مناسب.

کمبود مصالح اصلی مانند سیمان . آرماتور در کشور.

تغییرات جهش و ناگهانی قیمت مواد و مصالح.

3.عوامل اجتماعی و حقوقی

مشکلات اجتماعی.

عدم انطباق ضوابط و آیین نامه ها با شرایط روز.

معارضین( حقیقی و حقوقی).

تردد افراد و وسائل نقلیه از محل پروژه.

ب)عوامل قابل کنترل(عوامل فنی):به دو دسته عوامل داخلی و خارجی تقسیم می شوند.

.عوامل داخلی

عوامل مرتبط با براوردهای نیروی انسانی وزمان-

عدم تناسب نفر ساعت برآوردشده با مجموعه فعالیت های .

تخصیص ناکافی نیروی انسانی برای فعالیت ها.

عدم تطبیق کیفیت نیروی کار با انجه در برآوردها پیش بینی شده.

عدم بررسی میزان حجم کاری برای نفرات کلیدی بخش های مهندسی.

-عوامل مرتبط با نارسایی سیستم های اطلاع رسانی بخش های مهندسی

میزان و کیفیت اطلاع رسانی از جانب مدیر پروژه به تیم های مهندسی.

میزان آشنایی و اشراف کارشناسان به فرآیندتولید مدارک و انتقال اطلاعات به بخش ها.

نحوه ارتباطات موثر بین مهندسان پروژه با بخش های مهندسی.

رعایت و توجه به توالی تولید مدارک و انجام فعالیت ها.

-عوامل مرتبط با برنامه ریزی و مدیریت منابع انسانی

نحوه ومکانیزم توزیع انسانی درمقاطع زمانی مختلف پروژه ها.

کمبود پرسنل متخصص در بخش های مهندسی.

توان شرکت در جذب و حفظ نیرو های فعال و با تجربه.

سیستم پرداخت پاداش در پروژه ها.

سیستم تعیین حقوق و مزایا وسایر امکانات دیگر.

عوامل مرتبط با خطا و اشتباهات پرسن(10)

روش های تصمیم گیریچند معیارهبه منظور کمک به تصمیم گیرندگان به منظور تصمیم سازی مناسب و با در نظر گرفتن مجموعه معیارها، کاربرد زیادی در زمینه های مختلف علمی است. یکی از مهمترین موضوعات در علل تاخیر پروژه ها تعیین اهمیت عوامل آن است. در روش های معمول ارزیابی علل تاخیر پروژه ها بخصوص در ایران، غالباً شدت اثر (در برخی موارد دامنه اثر)، به عنوان یگانه معیارکمّی برای ارزیابی علل تاخیر پروژه ها مطرح است و سایر معیارها (در صورت وجود) به صورت کیفی و توصیفی ایفای نقش می کنند. غالباً برای کمّی سازی شدت آثار نیز از قضاوت های کارشناسی استفاده به عمل می آید که در بسیاری از مواقع به دلیل عدم دقت کافی، یا یکجانبه نگری در قضاوت ها، از قاطعیت ارزیابی و تحلیل آثار کاسته و نتیجه گیری در مورد اهمیت آثار را دچار ابهام می کند. لذا استفاده از روشی معتبر برای کمّی سازی معیارهای کیفی و تحلیل یکپارچه اثرها با در نظر گرفتن معیارهای تعیین کننده ویژگی های آن ضروری بوده و موجب افزایش اطمینان به نتایج تحلیل ها و ارزیابی ها می شود.

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه اکثرکشور های پیشرفته و در حال توسعه با علم به محدود بودن منابع و بازار رقابتی شدید،جهت استفاده بیشتر از منابع .و کسب سود بیشتر ، بدنبال ریشه یابی علل تاخیر در پروژه ها هستند تا با ارائه راهکارهایی از میزان تاخیر در پروژه های اتی بکاهند.تاخیر در اتمام و بهره برداری از پروژه ها زیان های متعددی رادر پی دراد که برخی ازآن ها عبارتند از:

.افزایش هزینه کل (هزینه های مستقیم و غیر مستقیم)

.راکدماندن سرمایه و تعویق افتاد و بازگشت ان

.از بین رفتن موضوعیت پروژه به دلیل طولانی شدن زمان اجرای ان

…………………27

2-7-6 الگوی دیویس ………………………………………………………………………………………………………………..27

2-7-7 الگوی ویلیام اوچی ………………………………………………………………………………………………………….27

2-8 ویژگی های فرهنگ …………………………………………………………………………………………………………….30

2-9 عناصر و مؤلفه های فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………………………………..31

2-10 سطوح فرهنگ سازمانی ……………………………………………………………………………………………………..32

2-11 عوامل موثر در پیدایش فرهنگ سازمانی………………………………………………………………………………..33

2-12 منابع فرهنگ………………………………………………………………………………………………………………………35

2-13 طبقه بندی فرهنگ سازمانی…………………………………………………………………………………………………37

2-13-1 فرهنگ غالب و خرده فرهنگ سازمانی …………………………………………………………………………….37

2-13-2 فرهنگ قوی و فرهنگ ضعیف ………………………………………………………………………………………..38

2-13-3 فرهنگ انطباق پذیر و انطباق ناپذیر …………………………………………………………………………………40

2-13-4 فرهنگ بروکراتیک و شهروندگرا …………………………………………………………………………………..40

2-14 انواع فرهنگ سازمانی ………………………………………………………………………………………………………41

2-15 شیوه شکل گیری فرهنگ سازمانی………………………………………………………………………………………45

2-16 فرهنگ حاکم و خرده فرهنگ های سازمانی…………………………………………………………………………47

بخش دوم : خلاقیت

2-17 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………..49

2-18 تعریف خلاقیت ………………………………………………………………………………………………………………49

2-19 خلاقیت در مطالعات سازمانی و مدیریت ……………………………………………………………………………51

2-20 اهمیت خلاقیت در سازمان ها……………………………………………………………………………………………..51

2-21 رویکرد های فرایند خلاق ………………………………………………………………………………………………….52

2-22 ویژگی سازمان های خلاق …………………………………………………………………………………………………53

2-23 موانع خلاقیت …………………………………………………………………………………………………………………..55

2-24 خلاقیت و فرهنگ……………………………………………………………………………………………………………..56

2-25 نوآوری و فرهنگ………………………………………………………………………………………………………………57

2-26 باورهای فرهنگی و خلاقیت و نوآوری ……………………………………………………………………………….58

2-27 فرهنگ سازمانی نوآوری و خلاقیت…………………………………………………………………………………….59

2-28 مراحل خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………60

2-29 عوامل خلاقیت…………………………………………………………………………………………………………………62

2-30 راههایپرورش خلاقیت……………………………………………………………………………………………………63

قسمت دوم : پیشینه تحقیق

2-31 مطالعات و تحقیقات داخل کشور ……………………………………………………………………………………….68

2-32 مطالعات و تحقیقات خارج کشور………………………………………………………………………………………..73

2-33 خلاصه فصل……………………………………………………………………………………………………………………78

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….81

3-2 نوع و روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..81

3-3 جامعه آماری و نمونه تحقیق ……………………………………………………………………………………………….81

3-4 روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………………………………………………82

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………….83

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

4-1 مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………….85

4-2 توصیف یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………85

4-3 توصیف مشخصات فردی ……………………………………………………………………………………………………85

4-4 توصیف یافته های مربوط به سوالات پرسشنامه ……………………………………………………………………..89

4-5 توصیف سوالات پرسشنامه مربوط به فرهنگ سازمانی …………………………………………………………..89

4-6 توصیف سوالات پرسشنامه مربوط به خلاقیت ………………………………………………………………………100

4-7 آزمون فرضیه های تحقیق …………………………………………………………………………………………………..101

4-7-1 فرضیه اول…………………………………………………………………………………………………………………… 102

4-7-2 فرضیه دوم…………………………………………………………………………………………………………………….103

4-7-3 فرضیه سوم …………………………………………………………………………………………………………………..104

4-7-4 فرضیه چهارم ………………………………………………………………………………………………………………..105

4-7-5 فرضیه پنجم ………………………………………………………………………………………………………………….106

4-7-6 فرضیه ششم …………………………………………………………………………………………………………………107

4-7-7 فرضیه هفتم ………………………………………………………………………………………………………………….108

4-7-8 فرضیه هشتم………………………………………………………………………………………………………………… 109

4-7-9 فرضیه نهم…………………………………………………………………………………………………………………… 110

4-7-10 فرضیه دهم …………………………………………………………………………………………………………………111

4-7-11 فرضیه یازدهم …………………………………………………………………………………………………………….112

4- 8یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………….113

فصل پنجم : نتیجه گیری

5-1 مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….117

5-2 خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….117

5-3 بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………….119

5-4 محدودیت های تحقیق …………………………………………………………………………………………………….122

5-5 پیشنهادات تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..122

5-6 پیشنهاد هایی برای تحقیقات بعدی……………………………………………………………………………………….125

منابع و ماخذ ………………………………………………………………………………………………………………………..127

پیوست ………………………………………………………………………………………………………………………………..133

چکیده:

امروزه شناخت فرهنگ سازمانی برای مدیران اهمیت حیاتی دارد چون فرهنگ یا جو حاکم بر سازمان مبین شیوه زندگی سازمان است. در جو حاکم بر سازمان که افراد در آن فعالیت میکنند تا بتوانند به اهداف سازمان جامه عمل بپوشانند. به همین دلیل دانشمندان مدیریت بیان میدارند که اساسی ترین وظیفه مدیریت شکل دهی به هدایت ارزشهای اساسی فرهنگ سازمانی است. تحقیق حاضر به رابطه فرهنگ سازمانی با میزانخلاقیت مدیرانسازمانجمعیت هلال احمراستان زنجان می پردازد. هدف کلی این تحقیق بررسی رابطه بین برخی مؤلفه های فرهنگ سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان می باشد و اهداف ویژه آن بررسی تک تک مؤلفه های فرهنگ سازمانی با خلاقیت می باشد. نوع و روش این پژوهش پیمایشی است و سعی شده است که در آن مؤلفه های ده گانه فرهنگ سازمانی توصیف شود و میزان همبستگی آن با خلاقیت تعیین گردد. برای تعیین همبستگی بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده و برای تعیین همبستگی تک تک عوامل فرهنگ سازمانی با خلاقیت از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق برابر 36 نفر می باشد که مدیران و معاونان سازمان جمعیت هلال احمر استان زنجان را تشکیل می دهد. ابزار مورد استفاده در این تحقیق عبارت است از پرسشنامه فرهنگ سازمانی استیفن پی رابینز و پرسشنامه خلاقیت رندسیپ . پس از تکمیل پرسشنامه ها توسط مدیران، اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد بین فرهنگ و خلاقیت مدیران و معاونان سازمان جمعیت هلال احمر استان زنجان رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین شاخص های فرهنگ سازمانی از قبیل : رهبری، هویت، سازش و الگوی ارتباط با خلاقیت همبستگی مثبت و معنی داری ندارد. اما شاخص های نوآوری، ریسک پذیری ، کنترل ، پاداش ، حمایت و انسجام با خلاقیت همبستگی مثبت و معنی داری دارد. یافته های تحقیق نشان داد که بین ویژگی های فردی مدیران (سن، سابقه کار، جنسیت ، رشته تحصیلی، سطح تحصیلات) با فرهنگ سازمانی از نظر آماری ارتباط وجود دارد.

فصل اول: طرح تحقیق

1-1- مقدمه

فرهنگ سازمانی موضوعی است كه به تازگی در دانش مدیریت و در قلمرو رفتار سازمانی راه یافته است. به دنبال نظریات و تحقیقات جدید در مدیریت، فرهنگ سازمانی دارای اهمیت روزافزونی شده و یكی از مباحث اصلی و كانونی مدیریت را تشكیل داده است. جمعیت شناسان، جامعه شناسان و اخیراً روان شناسان و حتی اقتصاددانان توجه خاصی به این مبحث نو و مهم در مدیریت مبذول داشته و در شناسایی نقش و اهمیت آن نظریه ها و تحقیقات زیادی را به وجود آورده و در حل مسائل و مشكلات مدیریت به كار گرفته اند (شجاعی،1384،ص12).

ما در این پژوهش سعی داریم تا رابطه بین فرهنگ سازمانی و مولفه های آن را با خلاقیت مقایسه کنیم و مشخص کنیم چه رابطه بین این دو شاخص وجود دارد . اهداف ویژه تحقیق بررسی تک تک مولفه های فرهنگ سازمانی با خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان می باشد . در این فصل ابتدا بیان مساله و اهمیت و ضرورت انجام پژوهش ارایه شده سپس اهداف و سوالات تحقیق و تعریف نظری و عملیاتی متغیر ها آمده است.

2-1- بیان مسئله

یکی از تحولات اساسی که در مدیریت امروزی شکل گرفته است تحول در نحوه ی نگرش به سازمان است. تا قبل از دو دهه پیش چنین تصور می شد که سازمان ها ابزار عقلایی برای ایجاد هماهنگی و کنترل افراد در جهت دستیابی به اهداف بوده و دارای سطوح عمودی از بخش ها، قسمت ها و واحدها می باشند و مبتنی بر روابطی از قدرت هستند. ولی امروزه اذعان می شود که سازمان ها چیزی بیشتر از این موضوع بوده و توجه به موضوعاتی همچونجو سازمانیو فرهنگ سازمانی به عنوان پدیده های نسبتاً جدیدی در مطالعات سازمان و مدیریت نوین بیشتر مد نظر بوده و در دهه های اخیر به شدت فراگیر شده است(گلومس،2007،ص35).به عقیده ی رابرت کویین برای شناخت سازمان و رفتارها و عملکرد کارکنان، شناخت فرهنگ گامی اساسی و بنیادی است، زیرا با اهرم فرهنگ به سادگی می توان انجام تغییرات را تسهیل و جهت گیری های جدید را در سازمان پایدار کرد. از این رو فرهنگ سازمانی یک عامل اساسی در موفقیت و تحقق اهداف بلند مدت سازمان می باشد(رها عزآبادی،1379). از نظر گلومس و همکارانش، فرهنگ سازمانی تعیین کننده ی تفکرات، احساسات و اعمال یک سازمان می باشد(گلومس،2007،ص35). و بر روی تمامی جنبه های سازمان اثرگذار بوده و در هر سازمانی پدیده ای به دور از تأثیر فرهنگ نیست.ریشه و عوامل اصلی موفقیت یا شکست مؤسسات و سازمان ها در فرهنگ سازمانی شان جستجو می شود. فرهنگ سازمانی شکاف بین متغیرهای اثرگذار سازمان رسمی و چگونگی انجام واقعی کار را هویت می بخشد(آقایی فیشانی،1387،ص18).

رابینز (1991) در تعریف خود در مورد خلاقیت چنین می گوید: خلاقیت به معنی توانایی ترکیب ایده ها در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین این ایده هاست.

لوتانز نیز خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه ها و رهیافت های افراد و یا گروه ها در یک روش جدید تعریف می کند.

به همین دلیل لازم است که مدیران از فرایند مدیریت خلاقیت در سازمان ها آگاه باشند و توسط فرآیند هایی آن را تشویق نمایند تا سازمان ها با بکارگیری خلاقیت بتوانند اثربخش شده و قادر باشند راه های جدیدتر، بهتر و خلاق تر انجام وظایف را بیابند. همچنین افزایش سطح خلاقیت سازمانی باعث میشود که سازمان ها در رویاروی با بحران ها انعطاف پذیر تر و به طور منطقی با مسائل و تنگناها برخورد کنند و در صورت نیاز به تغییر و تحول در سازمان، پس از بررسی دقیق و عالمانه، آن را اعمال کنند. از آنجایی که عمده کار و فعالیت انسان ها در سازمان ها انجام می گیرد، مدیران می توانند ظهور خلاقیت را در سازمان ها با ایجاد زمینه ی مناسب سرعت بخشند(آقایی فیشانی،1387) و این تحقق نخواهد پذیرفت، مگر اینکه خود مدیران دارای افق های فکری خلاقانه باشند.

با توجه به بخشهای کاری جمعیت هلال احمر که در امور بهداشتی، آموزشی کمک رسانی و بخش خدمات توانبخشی فعالیت دارد باید موضوع خلاقیت و فرهنگ جدی گرفته شود.از آنجایی که مدیران جمعیت باید در مواقع ضروری بسیار مشکل و خطرناک تصمیمات سریع و درستی را بگیرند برای کمک رسانی به آسیب دیدگان مسائل آموزش و بهداشتی از این رو خلاقیت این مدیران در مواقع اضطراری بسیار حائز اهمیت میباشد.از این رو سعی شده تا در این تحقیق به بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و خلاقیت مدیران جمعیت پرداخته شود.

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

فرهنگ سازمانی با آنکه پیشینه ای دراز دارد ولی موضوعی است که به تازگی در دانش مدیریت و به ویژه در قلمرو بالندگی سازمانی و رفتار سازمانی راه یافته است. فرهنگ از دیرباز برای شرح کیفیت زندگی جامعه ی انسانی به کار برده می شده و درباره ی آن سخن بسیار رفته است. ولی درباره ی فرهنگ سازمانی یا آنچه خمیرمایه ی کار و رفتار مردمان در سازمان است تا این سال ها سخن اندک و کوتاه گفته شده است. فرهنگ سازمانی یکی از عوامل موفقیت یا ناکامی سازمان ها در محیط پویا و در حال تحول کنونی است (شجاعی، 1384، ص19). با افزایش انگیزش در میان کارکنان، دادن آزادی عمل و تفویض اختیار، ایجاد گروه های کاری و حمایت متقابل اعضاء گروه در جهت ترکیب اندیشه های متفاوت، اعطای پاداش و تشویق، ارتقای شغلی، اعتماد کردن و باور داشتن به افراد، عدم ارزیابی های بی مورد و وقت گیر، ایجاد فضای کاری آرام و بدون ترس و بیم، حمایت سازمانی، تقویت همکاری های متقابل و ایجاد هماهنگی مناسب با کارکنان، ایجاد جذابیت کاری برای کارکنان، عدم اجبار به شغل نامناسب به افراد، در اختیار قرار دادن منابع مهمی چون زمان و تخصیص منابع مالی جهت ایجاد انگیزه در افراد، احساس هدف مشترک بین کارکنان و مدیران و ایجاد هسته های پژوهشی و نوآورانه در سازمان از جمله عوامل مهمی هستند که مدیران با تأثیر بر آنها زمینه های شکوفایی و توسعه ی خلاقیت را در خود و کارکنان فراهم ساخته و به ارتقاء و پیشرفت سازمان خود کمک می نمایند(رها عزآبادی،1379،ص28). مدیران جمعیت هلال احمر با بررسی تعداد کثیری از کارمندان و امداد گران زن و مرد با نیاز های متفاوت جسمی و روانی و استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و توانایی های آنها روبرو هستند.لذا ضرورت این تخصیص برای بررسی فرهنگ سازمانی و رابطه آن با خلاقیت از دیدگاه مدیران جمعیت هلال احمر استان زنجان برای ایجاد تحولات و بهره وری و ارتقا سازمانی جمعیت هلال احمر ضروری تلقی میشود.ضرورت دارد که مدیران متوجه شوند چقدر خود دارای خلاقیت هستند و تا چه حد ریسک پذیر و دارای ایده های نو هستند و چقدر برای ارتقا سطح کیفی سازمان تلاش میکنند.

4-1- اهداف تحقیق

1-4-1-هدف کلی تحقیق: رابطه ی فرهنگ سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

2-4-1- اهداف ویژه:

1- تعیین رابطه بین مولفه ی نوآوری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

2- تعیین رابطه بین مولفه ی ریسک پذیری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

3- تعیین رابطه بین مولفه ی رهبری با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.

4- تعیین رابطه بین مولفه ی حمایت سازمانی با میزان خلاقیت مدیران و معاونان جمعیت هلال احمر استان زنجان.