1-2-3-2 فتاوای فقها براساس قاعده…………………………………………………… 34

1-2-4 من له الغنم فعلیه العزم…………………………………………………………. 35

1-2-5- جایگاه قاعده در حقوق موضوعه………………………………………………. 35

1-2-5-1 قانون مجازات اسلامی 1392………………………………………………… 36

1-2-5-2- قانون نحوه به کارگیری سلاح توسط مامورین نیروهای مسلح………………. 39

1-2-5-3- سایر قوانین و مقررات……………………………………………………… 42

1-2-6 قاعده الخراج بالضمان…………………………………………………………… 45

فصل دوم : حدود ،شروط و آثار مترتب بر ضمان بیت المال

2-1-1 حدود اجرای ضمان بیت المال…………………………………………………. 49

2-1-1- حصری یا تمثیلی بودن پرداخت دیه…………………………………………… 54

2-1-2- امکان تسری به مسئولیت افراد غیر مسلمان یا پرداخت دیه افراد غیرمسلمان….. 56

2-1-3- امکان تسری به خسارت های مالی یا غیر بدنی………………………………… 59

2-2- حدود شروط اجرای ضمان بیت المال……………………………………………. 61

2-2-1- فقدان تعهدیاتخلف از مقررات درتحقق نتیجه زیان بار………………………… 61

2-2-2- وجود رابطه سببیت در مورد خطای قاضی یا عمل مامورین حکومتی…………. 62

2-3- آثار ضمان بیت المال ……………………………………………………………. 69

2-2-1 برائت ذمه اشخاص دیگر………………………………………………………. 69

2-3-2- امکان رجوع بیت المال پس ازپرداخت دیه واردشده خسارت یا دیگری ……… 70

نتیجه گیری …………………………………………………………………………….. 72

پیشنهادها……………………………………………………………………………….. 73

فرهست منابع ………………………………………………………………….. 74

Abstract……………………………………………………………………………. 79

چکیده

در اسلام قواعد فقهی منشا و مبنا بیان نظرات و تصمیم گیری ها می باشند . فلذا با عنایت به قواعد فقهی «لا یبطل دم امری مسلم » و « الضمان بالخراج » که ماحصل آنها هدر نرفتن خون مسلمان است بیان کننده منزلت انسان و اهمیت خون مسلمان است که نباید هدر شود و از بین برود و در صورتی که انسان مسلمان بر اثر قصور حکومت در ایفای وظایفش به هر نحوی اعم از اینکه حاکم یا قاضی در صدور رای که در نتیجه موجب قتل گردد باید حاکم یا بیت المال دیه را پرداخت نماید . در این پژوهش سعی شده است به استناد قواعدی که در صدر گفته شد و نیز مواد قانونی موضوعه مبانی ضمان بیت المال مشخص شود که تا چه مقدار این مسئولیت را پذیرا است و حدود و اجرای آن تا چه میزان می باشد . اتفاق نظر در پرداخت دیه از بیت المال در رابطه با قتل مطابق قواعد فقهی و قانونی مصرحه امری بدیهی است اما در ارتباط با ما دون نفس و جراحات موضوعی است که اختلاف نظرهایی نیز بین صاحب نظران وجود دارد که در این پایان نامه خلاصه به آن پرداخته شده است .

واژگان کلیدی : بیت المال . ضمان ، دیه

مقدمه

به نام آنکه جان را فکرت آموخت چراغ دل به نور حق برافروخت

ما معتقدیم اسلام به عنوان کامل ترین و آخرین دین از ادیان الهی با پیامبری پیامبر اعظمش حضرت محمد مصطفی(ص) و معجزه ی همیشه جاوید آن قرآن به عنوان آخرین کتاب آسمانی، که کامل ترین و جامع ترین چراغ راه بشری برای همه روزگاران در اختیار بشریت و انسانها به عنوان اشرف مخلوقات می باشد. حضرت حق تعالی هر آنچه را که آفریده است در خدمت انسان قرار داده تا بتواند در مسیر رشد و تعالی قدم برداشته تا جایی که به مقام خلیفه الله برسد. بنابراین انسان دارای جایگاه رفیعی نزد خالق می باشد و از حیث مال و آبرو و بالاخص جان منزلت عظیمی دارد . تا جایی که در کتاب (قرآن)، سنت و سیره ی معصومین علیهم السلام به کرامت انسان توجه ویژه شده است. فلذا دین اسلام به عنوان یک دین جامع و کامل و همه جانبه نگر، تمامی جوانب ابعاد زندگی فردی و اجتماعی دنیوی و اخروی انسان را مورد توجه دقیق قرار داده است و برای همه مراحل زندگی برنامه ای جامع و مدون دارد و برای خطا و جرم نیز راهکارهایی دارد که یکی از این راهکارها که در مواجه با معصیت قتل نفس حتی مادون آن که بر اثر خطا مجریان صادر شده پرداخت دیه می باشد در این پایان نامه سعی شده است تا با پژوهش در کتب و متون فقهی و روایات و قوانین موضوعه موارد پرداخت دیه از بیت المال که ناشی از خطا قاضی و مامورین حکومتی و … در رابطه با خطای قتل نفس و حتی مادون نفس و جراحات براساس قواعد فقهی «لایبطل دم امر مسلم» و «من له الغنم و فعلیه الغرم» و غیره مورد پژوهش و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.امید که مقبول واقع شود . ان شاأا..

بیان مساله

باعنایت به این که مسلمان در دین اسلام دارای جایگاه و منزلت عظیمی است وبرای خون انسان مسلمان نیز در منابع اسلامی ارزش فوق العاده وجود دارد حال اگر شخصی بی گناه بر اثر خطای قاضی یا مامورین حکو متی و … به قتل برسد نباید خون او هدر رود و از آنجا که قاضی نیز انسان است و همیشه در معرض خطا و اشتباه است ممکن است در فرآیند دادرسی ناخواسته دچار اشتباه گردد از سویی دیگر با توجه به آنکه منابع متعددی برای پرداخت دیه از بیت المال در فقه و حقوق موضوعه در نظر گرفته شده است جایی که در اثر اشتباه قاضی و مامورین حکومتی خساراتی وارد شده است باید قائل به آن بود که بیت المال باید جبران کننده این گونه خسارت ها باشد. لذا هدف شناسایی چنین مسئولیتی از سوی بیت المال می باشد.

اهمیت و ضرورت تحقیق

در منابع فقهی و مواد قانونی در مواردی بیان شده است که باید دیه از بیت المال جبران شود که از جمله این مواد 1- امام یا قاضی به صورت غیرعمد، خطایی انجام دهند و از این خطا ضرری به دیگری می رسد. 2- ادله کافی بر نسبت دادن قتل به شخص یا گروه خاص وجود ندارد. 3- شخص از خود در مقابل مجنون مهاجم دفاع کند که منجر به کشته شدن مجنون مهاجم شود. 4- مسئول پرداخت دیه عاقله است که شخص قاتل یا عاقله ندارد یا عاقله او توان پرداخت دیه ندارند. 5- امام یا نایب او دستور به انجام امری می دهد و به مامور در حین انجام ماموریت صدمه ای وارد شود لذا اهمیت و ضرورت شناسایی چنین مسئولیتی و مواردی می باشد

سوالات تحقیق و فرضیه ها

در مطالعه انجام شده در این تحقیق به پرسشهایی از این قبیل روبرو هستیم از جمله:

1- آیا قاعده ضمان در پرداخت دیه و محدوده حدود اجرای آن از بیت المال با تکیه بر قواعد فقهی و حقوق موضوعه جایگاه دارد ؟

2- اگر قضات در خون و (قطع عضو) خطا کنند خسارت چگونه جبران می شود؟

3- آیا پرداخت دیه از بیت المال فقط به قتل و از نوع عمد تعلق می گیرد؟

فرضیه ها: در این رساله با فرضیه هایی روبرو می شویم از جمله:

1- جایگاه، قاعده ضمان در پرداخت و محدوده حدود اجرای آن از بیت المال با تکیه بر قواعد فقهی و حقوق موضوعه مستحکم و گسترده می باشد.

2- خطای قضات باید از طریق بیت المال مسلمین (دولت) جبران شود.

3- پرداخت دیه منحصر به قتل عمد نمی باشد بلکه مباحث گسترده ای دارد.

روش تحقیق

این تحقیق براساس گردآوری مطالب و استفاده از روش کتابخانه ای بوده و ابتدا به گردآوری مطالب از کتب فقهی وعلمای اسلامی و مواد قانون مجازات اسلامی و سپس به تجزیه و تحلیل و برحسب مطالب جمع آوری شده پرداخته شده است.

پیشینه تحقیق

3-2-2 کلروتالونیل با نام تجاری داکونیل…………………………………………………………………….34

3-2-3 ترکیب بیولوژیک باسیلکس……………………………………………………………………………..34

3-2-4 نمک بیکربنات سدیم………………………………………………………………………………………..34

3-2-5 نمک کلرید کلسیم……………………………………………………………………………………………..34

3-2-6 روغن میخک……………………………………………………………………………………………………….34

3-3 رقمسیب زمینیمورد استفاده……………………………………………………………………………………………..34

3-4 بررسی تاثیر ترکیبات در رشد قارچهای مورد مطالعه در آزمایشات زیست سنجی………………………38 3-5

بررسی تاثیر ترکیبات در جلوگیری از توسعه بیماری در محیط گلخانه……………………………………38

3-5-1 نمکهای معدنی………………………………………………………………………………………………….38

3-5-2 ترکیب بیولوژیک……………………………………………………………………………………………….38

3-5-3 روغن میخک……………………………………………………………………………………………………..38

3-5-4 سموم شیمیایی……………………………………………………………………………………………………38

3-6 روشهای مورد آزمایش جهت اسپورزایی قارچAlternaria Solani…………………..41

3-7 محیط کشت های مورد استفاده ………………………………………………………………………………………41

3-4-1 محیط کشت سیب زمینی هویج آگار………………………………………………………………….41

3-7-2 محیط کشت سیب زمینی دکستروز آگار………………………………………………………………..42

3-4-3 محیط کشت آب آگار………………………………………………………………………………………….42

3-8 آنالیز آماری…………………………………………………………………………………………………………………….42

فصل چهارم : نتایج و بحث

4-1 بررسی اثر ترکیبات در جلوگیری از رشد میسلیومیAlternariaspp. درون تشتک پتری……43

4-2 بررسی اثر اسپوردهیAlternaria solaniدرآزمایشگاه …………………………………………….46

4-3 بررسی اثر ترکیبات در کاهش شدت بیماری لکه موجی سیب زمینی در محیط گلخانه…………..56

4-4 بررسی روش مایه زنی باAlternaria solaniدرگلخانه……………………………………………….57

فصل پنجم : نتیجه گیری کلی و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………77

5-2 پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………………..78

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………….79

چکیده

بیماری لکه موجی یکی از بیماری های مهم و رایج بوده که در اکثر گیاهان خانواده سولاناسه ایجاد بیماری می نماید. هم اکنون در ایران این بیماری مزارع سیب زمینی را بطور همه گیر تهدید می نماید. امروزه بدلیل گسترش این بیماری در مزارع سیب زمینی و هم چنین خسارت ترکیبات سمی به محیط زیست و انسانها استفاده از ترکیبات غیر سمی در کنترل لکه موجی سیب زمینی بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش تاثیر نمکهای بیکربنات سدیم (NaHco3)، کلرید کلسیم (CaCl2)، قارچکشهای رورال تی اس و داکونیل، ترکیب بیولوژیک باسیلکس و همچنین روغن میخک بر روی محیط کشتPDA در میزان رشد گونه هایAlternaria solaniوA. alternataمورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همه قارچکشهای مورد آزمایش بجز داکونیل در بازدارندگی رشد میسلیومی این دو گونه موثر است. تفاوتهایی از نظر اثر بر سرعت رشد پرگنه قارچ در محیط آزمایشگاه دارا می باشند. قابل ذکر است که میزان بازدارندگی بسته به نوع ترکیب و گونه قارچی متفاوت بود. بیشترین بازدارندگی مربوط به قارچکش رورال تی اس با غلظت 30 پی پی ام و نمک بیکربنات سدیم با غلظت 35 میلی گرم بر میلی لیتر بود که موجب توقف کامل از رشد میسلیوم در دو گونه قارچی مذکور در شرایط آزمایشگاه شده است. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش در محیط آزمایشگاه نشان داد که افزایش غلظت ترکیبات با میزان جلوگیری از رشد میسلیومی قارچهایA. solaniوA. alternataرابطه مستقیم دارد و همچنین تاثیر ترکیبات مورد آزمایش درکاهش
رشدA. solaniبیشتر ازA. alternataبود. در قسمت دیگری از این پژوهش میزان تاثیر این ترکیبات در کاهش شدت بیماری ناشی از گونه های قارچی مذکور روی رقم آگریا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایشات گلخانه ای حاکی از تاثیر قابل توجه ترکیبات مورد بحث در کاهش میزان بیماری لکه موجی سیب زمینی بود. حداکثر تاثیر رورال تی اس، داکونیل، بیکربنات سدیم، کلرید کلسیم، باسیلکس و روغن میخک در کاهش شدت بیماری به ترتیب 33/88 ، 93 ، 33/92، 93 ، 33/70 و 74 درصد بود. این بررسی مشخص نمود که تاثیر ترکیبات مورد آزمایش در محیط گلخانه در کنترل بیماری ناشی ازA.alternataبیشتر ازA. solaniبود. به طور کلی نتایج نشان داد که استفاده از بیکربنات سدیم، باسیلکس و روغن میخک علاوه بر سموم شیمیایی در کنترل بیماری لکه موجی سیب زمینی امید بخش می باشد.

کلمات کلیدی: لکه موجی سیب زمینی،Alternaria solani،Alternaria alternata

سیب زمینی گیاهی است با ارزش غذایی بالا که از نظر تولید و مصرف در جهان پس ازگندم، ذرت، برنج و جو مقام پنجم را دارد و در ایران پس از گندم مقام دوم را بخود اختصاص داده است. سیب زمینی به علت قدرت تولید بالا و سازگاری با دامنه بسیار وسیعی از اقلیم ها و به عنوان یک منبع غذایی، تولید آن رو به افزایش است. میزان تولید سیب زمینی در کشور 71/4 میلیون تن گزارش شده است. این محصول از جایگاه ویژه ای در کشورمان برخوردار است بطوریکه، از میان 140 کشور که هر ساله این محصول را تولید می کنند، ایران رتبه سیزدهم جهانی را دارا است (شهبازی و همکاران، 1390).

بر اساس آمار منتشر شده در سال زراعی 90-89 سطح زیر کشت سیب زمینی در ایران مجموعا برابر با 186 هزار هکتار، میزان کل محصول تولید شده 5/7 میلیون تن و میزان عملکرد محصول به طور متوسط بین 2/30067 کیلوگرم در هکتار (کشت آبی) تا 8/9858 کیلوگرم در هکتار (کشت دیم) بوده است. سطح زیر کشت سیب زمینی در استان خراسان رضوی برابر با 5869 هکتار، مقدار تولید محصول 41/168 تن و متوسط عملکرد محصول 96/28630 کیلو گرم در هکتار بوده است (آمارنامه کشاورزی 1390-1389).

سازمان خواروبار جهانی، سیب زمینی را به عنوان یك محصول كشاورزی اشتغال زا و تامین كننده امنیت غذایی در دنیا معرفی می کند. بنا بر اظهارات مقامات ارشد فائو اهمیت سیب زمینی در امنیت غذایی صدها میلیون نفر از مردم دنیا و به ویژه ساكنان كشورهای در حال توسعه كه سرانه مصرف سالیانه آنها بیش از 20 كیلوگرم است، نادیده گرفته شده و به این خاطر سازمان خواروبار جهانی، برای تاكید بر اهمیت این محصول و احیای آن سال 2008 میلادی را سال بین المللی سیب زمینی اعلام كرد. گفتنی است، طبق آمار و ارقام سازمان خواروبار جهانی بیشترین تولید سیب زمینی در سال 2005 میلادی به ترتیب به چین، روسیه و هند اختصاص داشته و ایران در این رتبه بندی، مقام سیزدهم را بین كشورهای دنیا دارد. سازگاری این گیاه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف به گونه ای است که هم اکنون در بیش از ۱۴۰ کشور جهان، سیب زمینی تولید می شود، با این حال به دلیل اثرات محدود کننده ی تنش های مختلف نظیر کم آبی و خشکی و نیز حرارت بالا، بیشترین میزان تولید و عملکرد این گیاه در کشورهای مناطق معتدله حاصل می شود (کاظمی و همکاران، 1390).

تقریبا 160 بیماری در مورد سیب زمینی وجود دارد که حدود 50 بیماری قارچی، 30 بیماری ویروسی، 10 بیماری باکتریایی، حدود 50 بیماری هم ناشی از عوامل نا شناخته می باشند (جعفر پور، 1370).

در این پژوهش از رقم آگریا بدلیل فراوانی و غالب بودن این رقم در منطقه استفاده کردیم.

بیماریهای ناشی از آلترناریا از متداول ترین بیماری ها در گیاهان متعدد در سر تا سر دنیاست. این بیماری ها روی برگ، ساقه، گل و میوه عمدتا گیاهان یکساله اثر می کنند. خسارت هایی که بر اثر آلترناریاهای مختلف روی میزبان ها ایجاد می شود، بالاترین جایگاه را بین هر یک از بیماریها دارد (ایزدپناه و همکاران،1389).

مبحث دوم: ویژگی های قرارداد ارفاقی.. 23

گفتار اول: قرارداد ارفاقی از عقود مسامحه ای است… 23

گفتار دوم: قرارداد ارفاقی از عقود جمعی است… 24

گفتار سوم: ) قرارداد ارفاقی از عقود تشریفاتی است… 25

گفتار چهارم: قرارداد ارفاقی جزء عقود معوض است… 25

مبحث سوم: اقسام قرارداد. 25

مبحث چهارم: ماهیت حقوقی قرارداد ارفاقی.. 29

گفتار اول: ماهیت حقوقی قرارداد ارفاقی در حقوق خارجی.. 29

الف) قرارداد ارفاقی- تصمیم قضائی.. 29

ب) قرارداد ارفاقی- عقد. 29

گفتار دوم: ماهیت حقوقی قرارداد ارفاقی در حقوق داخلی.. 30

الف) قرارداد ارفاقی و مضابه. 30

ب) قرارداد ارفاقی و ابراء. 31

فصل سوم: شرایط انعقاد قرارداد ارفاقی.. 33

مبحث اول: شرایط مربوط به طرفین قرارداد ارفاقی.. 33

گفتار اول: شرایط مربوط به تاجر. 33

الف) تاجر بودن فرد. 33

ب) حقیقی بودن تاجر. 34

ج) عدم محکومیت تاجر به ورشکستگی به تقلب… 36

مبحث دوم: تشریفات مقدماتی.. 36

گفتار اول: درخواست قرارداد ارفاقی.. 37

الف) ضرورت درخواست… 37

ب) چه کسی پیشنهاد قرارداد ارفاقی می نماید. 38

ج) قبول اکثریت طلبکاران. 39

د) مفاد پیشنهاد. 39

گفتار دوم: دعوت طلبکارها و مجمع عمومی آنها 39

الف) هیئت طلبکاران و ماهیت حقوقی آن. 39

ب) دعوت از طلبکاران. 40

ج) مجمع عمومی طلبکاران. 40

گفتار سوم: موانع تشکیل قرارداد ارفاقی.. 41

الف) ورشکستگی به تقلب… 42

ب) ورشکستگی به تقصیر. 42

مبحث سوم: تصدیق قرارداد ارفاقی.. 43

گفتار اول: اعتراض به قرارداد ارفاقی.. 44

بخش دوم: اعتبار حقوقی قرارداد ارفاقی.. 47

فصل اول: آثار قرارداد ارفاقی.. 48

مبحث اول: آثار قرارداد ارفاقی نسبت به تاجر ورشکسته. 48

گفتار اول: ارفاق در پرداخت دیون. 48

الف) کیفیت ارفاق.. 48

ب) آثار امهال. 48

گفتار دوم: جواز تصرف در اموال. 49

گفتار سوم: خاتمه وظایف عضو ناظر و مدیر تصفیه. 50

گفتار چهارم: اعاده اعتبار. 51

الف) اعاده اعتبار بعد از پرداخت کلیه دیون. 52

ب) اعاده اعتبار تاجری که کلیه دیون خود را نپرداخته است… 53

مبحث دوم: آثار قرارداد ارفاقی نسبت به ثالث… 54

گفتار اول: اقلیت طلبکاران. 54

الف) پرداخت سهم به نسبت عزماء. 54

ب) اکثریت قانونی قرارداد. 55

گفتار دوم: وضعیت مسئولان تضامنی و ضامن ها 55

مبحث سوم: آثار قرارداد ارفاقی نسبت به طلبکاران. 56

فصل دوم: سرانجام قرارداد ارفاقی.. 59

مبحث اول: اجرای قرارداد ارفاقی.. 59

گفتار اول: ایفاء تعهدات… 59

گفتار دوم: تامین اجرای قرارداد. 61

الف) اجرای قرارداد با دارایی مدیون. 61

ب) ضمانت… 62

فصل سوم: محو قرارداد ارفاقی و آثار آن. 64

مبحث اول: انحلال قرارداد ارفاقی.. 64

گفتار اول: فسخ قرارداد ارفاقی.. 66

الف) مبنای حق فسخ.. 66

ب) طبیعت فسخ.. 67

ج) شرایط ایجاد حق فسخ.. 68

د) اجرای حق فسخ.. 69

گفتار دوم: انفساخ قرارداد ارفاقی.. 72

الف) ورشکستگی مجدد تاجر ورشکسته. 72

ب) فوت تاجر ورشکسته. 73

گفتار سوم: ابطال قرارداد ارفاقی.. 73

الف) مفهوم امکان ابطال. 73

ب) موارد ابطال قرارداد ارفاقی.. 74

مبحث دوم: آثار انحلال قرارداد ارفاقی.. 77

گفتار اول: ضمانت قرارداد ارفاقی.. 77

گفتار دوم: شروع اقدامات تامینی.. 78

گفتار سوم: وضع معاملات تاجر بعد از تصدیق قرارداد ارفاقی.. 79

نتایج و بحث… 82

پیشنهادات….. 77

فهرست منابع. 86

چكیده

به لحاظ پیشرفت روزافزون فعالیت های تجاری، تاسیسات حقوقی جدیدی در سایر کشورها ایجاد شده که از جمله آنها نهاد بازسازی که مانند قرارداد ارفاقی ایران می باشد می توان نام برد. قرارداد ارفاقی هم به عنوان نهادی که می تواند تاجر را به عرصه اقتصاد برگرداند می باشد که با توجه به اینکه ایران در معرض تحریم های مختلف از سوی کشورهای دیگر است و این تحریم ها باعث ورشکسته شدن بسیاری از شرکت های تجاری و تجار شده، بنابراین قانونگذار می تواند با تدوین قوانین، از حذف تجار ورشکسته که سرمایه های خصوصی و ملی می باشند از چرخه اقتصادی کشور جلوگیری کنند و بتوانند همچنان مفید و قوی به تجارت خود بپردازند و ادامه دهند تا همچنان قادر باشند به صنعت اقتصاد و اشتغال کشور کمک شایان کنند.

کلید واژه ها: ورشکستگی، قرارداد ارفاقی، آثار قرارداد ارفاقی، نهاد بازسازی، هیأت طلبکاران

بیان مسأله تحقیق

ورشکستگی از جمله مباحث مهم حقوق تجارت حساب می شود و نگاه خاص قانونگذار به دلیل حساسیت امر تجارت دلیل این امر محسوب می گردد. با توجه به گسترش خصوصی سازی و سرعت بالای مبادلات دنیای امروز امکان پیش بینی نتایج آن را سخت کرده. بر این مبنا امکان ورشکستگی تاجر و شکست وی وجود دارد. این ورشکستگی و حذف تشکیلات اقتصادی اکثر اوقات می توانند نظم عمومی و اجتماعی را مختل سازد لذا تصفیه و انحلال تشکیلات اقتصادی بعضا می تواند بر اقتصاد جامعه در سطح کلان آثار سوء بگذارد. قرارداد ارفاقی آثاری مثبت هم برای طلبکار هم برای خود ورشکسته هم برای ثالث دارد. مهمترین اثر و مبنای این قرارداد ادامه فعالیت تاجر است که به تبع آن طلبکار و خود ورشکسته و ثالث سود خواهند برد. جلوگیری از لطمه خوردن به سرمایه های خصوصی و ملی تا حد امکان و همینطور با توجه به مشکلات اقتصادی دنیا و تحریم هایی که چند سال اخیر علیه ایران و شرکت های معتبر خصوصی صورت گرفته و منجر به ورشکستگی تعداد زیادی از شرکت ها شده است بر آن شدم تا با ارائه این پایان نامه توجهات بیشتری را به موضوع قرارداد ارفاقی به عنوان منجی اعتبار تاجر معطوف کنم که نه تنها باعث رشد اقتصادی و اجتماعی تاجر بلکه باعث رشد جامعه و افراد به تبع آن می گردد زیرا در این زمینه نیز ما با مشکلات تقنینی (خلاء قانونی یا سکوت) مواجه هستیم.

سؤالات تحقیق

1- بطلان قرارداد ارفاقی چه اثری بر روی ضمانت ضامن اجرای قرارداد دارد؟

2- اصل نسبی بودن قراردادها بر قرارداد ارفاقی چه تأثیری دارد؟

3- اگر قرارداد ارفاقی فسخ یا ابطال شود تکلیف دارایی تاجر ورشکسته چیست؟

فرضیه ها

1- در صورت بطلان قرارداد ارفاقی ضمانت ضامن اجرای قرارداد سالبه به انتفاء موضوع می شود، زیرا در این فرض متعلق ضمانت اجرای قراردادی است که خود باطل است.

2- قرارداد ارفاقی نسبت به طلبکارانی که این قرارداد را منعقد نکرده اند یا آن را امضاء نکردند تعهداتی را به ضرر ایشان ایجاد می کند که به طوری که آنها را در نوبت بعداز طلبکاران در قرارداد ارفاقی قرار می دهد. پس قرارداد ارفاقی استثنائی بر اصل نسبی بودن قراردادهاست.

3- با فسخ یا ابطال قرارداد ارفاقی دارایی تاجر بین طلبکارهای موافق و طلبکارانی که بعداً طلبکار شده اند به عزماء تقسیم می شود یعنی هر طلبکاری سهم عزمایی خود را دریافت می کند.

اهداف تحقیق

با توجه به توسعه بنگاه های اقتصادی و گسترش تجارت بینتجار و همینطور مشکلات اقتصادی امروزی جوامع، لازم است با ارائه تحقیقاتی با این موضوع بتوان از محو شدن تجار از صحنه تجاری و اقتصادی و همینطور امکان ایجاد فرصت شغلی مخصوصا در این برهه از زمان در کشور توجهات را به ورشکستگان معتبر و اثرات تجارت و قرارداد ارفاقی بیشتر کنیم. همانطور که در حقوق اسلام هم راه حل هایی برای تجار و افراد عادی و کمک به آنها پیش بینی شده است مثل زکات، وقف.

مقدمه

قانونگذار در مواردی خود مشوق تسالم می باشد و اشخاص را قبل از اجرا قواعد حقوقی به صلح و سازش دعوت می نماید. قواعد حقوق ورشکستگی عموماً از قواعد آمره هستند.اصول اخلاقی ایجاب می کند که قواعد خشن ورشکستگی را تعدیل نمود و قانونگذار، بدین منظور ابزارهایی را پیش بینی کرده است.

ورشکستگی دوره ای است که در زندگی تجاری هر تاجری ممکن است ایجاد شود. صدور حکم ورشکستگی نه تنها شخص تاجر ورشکسته را متأثر می کند، بلکه جامعه نیز از آن متضرر می گردد، تضعیف اعتماد و اعتبار در امور تجاری، کاهش اشتغال و بحران بیکاری و تاثیرات منفی بر اقتصاد ملی و تولیدات داخلی وجود جنبه های عمومی در حقوق ورشکستگی را توجیه می کنند.

موضوع…………………………………………………………………………………………

3

1-3 فرضیات………………………………………………………………………………………………….

7

1-4 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………

7

فصل دوم :ی بر منابع

2-1 کلیات……………………………………………………………………………………………………..

8

2-1-1 تاریخچه گیاه آلوئه ورا……………………………………………………………………………

8

2-1-گیاهشناسی……………………………………………………………………………………………..

9

2-1-3 تکثیر…………………………………………………………………………………………………..

10

2-1-4 گونه ها…………………………………………………………………………………………………

11

2-1-5 نیازهای اکولوژیکی……………………………………………………………………………….

11

2-1-6 خواستگاه و دامنه انتشار…………………………………………………………………………

11

2-1-7 خواص دارویی و موارد استفاده……………………………………………………………….

12

2-1-8 موادموثره و ترکیبات……………………………………………………………………………..

12

2-2 کشت بافت گیاهی…………………………………………………………………………………….

15

2-2-1 تاریخچه کشت بافت گیاهی……………………………………………………………………

15

2-2-2 اهداف کشت بافت گیاهی………………………………………………………………………

16

2-2-3 تعریف کشت بافت گیاهی………………………………………………………………………

16

2-2-4 انواع کشت بافت گیاهی…………………………………………………………………………

17

2-2-5 بررسی اثرات فاکتورهای مختلف در محیط کشت………………………………………

18

2-2-6 نمک های غیرآلی…………………………………………………………………………………..

19

2-2-7 ویتامین ها…………………………………………………………………………………………….

19

2-2-8 منبع انرژی……………………………………………………………………………………………

19

2-2-9 عوامل فیزیکی………………………………………………………………………………………

20

2-2-10 ریزنمونه…………………………………………………………………………………………….

20

2-2-11 pHمحیط………………………………………………………………………………………….

20

2-2-12 چگونگی انتخاب محیط کشت……………………………………………………………….

20

2-2-13 ریشه زائی…………………………………………………………………………………………..

21

2-3 هورمون ها………………………………………………………………………………………………..

21

2-3-1 اکسین ها………………………………………………………………………………………………

21

2-3-2 سایتوکینین ها………………………………………………………………………………………..

22

2-4 کالوس زایی……………………………………………………………………………………………..

23

2-4-1 انواع کالوس………………………………………………………………………………………..

23

2-4-2 مراحل رشد کالوس……………………………………………………………………………….

24

2-4-3 اندازه گیری رشد کالوس……………………………………………………………………….

24

2-4-4 آلودگی در کشت کالوس……………………………………………………………………….

24

2-4-5 تاثیر هورمون ها در القای کالوس……………………………………………………………..

25

2-5 کنترل قهوه ای شدن……………………………………………………………………………………

29

2-6 تولید متابولیت های ثانویه……………………………………………………………………………

32

2-7 ریزازدیادی………………………………………………………………………………………………

34

2-7-1 ریزازدیادی گیاهان از طریق کشت بافت……………………………………………………

34

2-7-2 انتخاب ریزنمونه……………………………………………………………………………………

35

2-7-3 تاثیر هورمون ها در ریزازدیادی………………………………………………………………..

36

2-7-4 تاثیر هورمون ها در باززایی……………………………………………………………………..

40

فصل سوم : مواد و روش ها

3-1 مواد گیاهی………………………………………………………………………………………………

43

3-2 کشت بافت………………………………………………………………………………………………

43

3-2-1 تهیه محلول ذخیره محیط های کشت………………………………………………………….

43

3-2-1-1 تهیه محلول ذخیره عناصر ماکرو…………………………………………………………..

44

3-2-1-2 تهیه محلول ذخیره عناصر میکرو………………………………………………………….

44

3-2-1-3 تهیه محلول ذخیره آهن – سدیم…………………………………………………………..

44

3-2-1-4 تهیه محلول ذخیره ویتامین ها………………………………………………………………

44

3-2-1-5 هورمون ها………………………………………………………………………………………..

45

3-3- تهیه محیط کشت…………………………………………………………………………………….

45

3-4 ضدعفونی نمونه های گیاهی………………………………………………………………………..

45

3-4-1 ضدعفونی اندام گیاهی ………………………………………………………………………….

46

3-5 تهیه ریزنمونه……………………………………………………………………………………………

46

3-6 روش انجام پژوهش…………………………………………………………………………………..

47

3-6-1 تکثیر…………………………………………………………………………………………………..

47

3-6-2 ریزازدیادی…………………………………………………………………………………………..

47

3-6-2-1 اثر هورمون اکسین…………………………………………………………………………….

48

3-6-2-2 اثر هورمون سیتوکینین………………………………………………………………………..

48

3-6-3 تاثیر هورمون های اکسین بر روی القای کالوس…………………………………………..

48

3-6-4 تاثیر هورمون های اکسین بر میزان ترکیبات پلی فنلی…………………………………..

49

3-6-4-1 روش اندازه گیری ترکیبات پلی فنل……………………………………………………….

49

3-6-4-2 منحنی استاندارد پلی فنل ها………………………………………………………………….

49

3-7 صفات مورفولوژیکی مورد بررسی و روش اندازه گیری آن ها……………………………

50

3-7-1 تعداد برگ……………………………………………………………………………………………

50

3-7-2 تعداد ریشه…………………………………………………………………………………………..

50

3-7-3 طول برگ…………………………………………………………………………………………….

50

3-7-4 طول ریشه……………………………………………………………………………………………

50

3-7-5 تعداد روز تا القای کالوس………………………………………………………………………

50

3-7-6 درصد کالوس زایی………………………………………………………………………………..

50

3-7-7 مورفولوژی کالوس……………………………………………………………………………….

51

3-7-8 وزن خشک کالوس……………………………………………………………………………….

51

3-8 آنالیز آماری و تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………

51

فصل چهارم : نتایج

4-1 تاثیر هورمون سیتوکینین بر صفات رویشی…………………………………………………….

52

4-1-1 هورمون BAP……………………………………………………………………………………..

52

4-1-1-1 تعداد برگ……………………………………………………………………………………….

52

4-1-1-2 طول برگ………………………………………………………………………………………..

54

4-1-1-3 تعداد ریشه………………………………………………………………………………………

56

4-1-1-4 طول ریشه………………………………………………………………………………………..

58

4-1-2 هورمون Kin……………………………………………………………………………………….

60

4-1-2-1 تعداد برگ……………………………………………………………………………………….

60

4-1-2-2 طول برگ………………………………………………………………………………………..

62

4-1-2-3 تعداد ریشه………………………………………………………………………………………

64

4-1-2-4 طول ریشه………………………………………………………………………………………..

66

4-2 تاثیر هورمون اکسین بر صفات رویشی…………………………………………………………

68

4-2-1 هورمون NAA…………………………………………………………………………………….

68

4-2-1-1 تعداد برگ……………………………………………………………………………………….

68

4-2-1-2 طول برگ………………………………………………………………………………………..

71

4-2-1-3 تعداد ریشه………………………………………………………………………………………

73

4-2-1-4 طول ریشه………………………………………………………………………………………..

75

4-2-2 هورمون IBA………………………………………………………………………………………

77

4-2-2-1 تعداد برگ……………………………………………………………………………………….

77

4-2-2-2 طول برگ………………………………………………………………………………………..

79

4-2-2-3 تعداد ریشه………………………………………………………………………………………

81

4-2-2-4 طول ریشه………………………………………………………………………………………..

83

4-3 بررسی اثرمتقابل هورمون ها بر صفات رویشی………………………………………………..

85

4-3-1 تعداد برگ……………………………………………………………………………………………

85

4-3-2 طول برگ…………………………………………………………………………………………….

88

4-3-3 تعداد ریشه…………………………………………………………………………………………..

91

4-3-4 طول ریشه……………………………………………………………………………………………

94

4-4 بررسی تاثیر هورمون های اکسین بر روی القای کالوس……………………………………

96

4-5 بررسی تاثیر هورمون های اکسین بر روی میزان فنل…………………………………………

99

فصل پنجم : بحث

5-1 بحث……………………………………………………………………………………………………….

102

5-1-1 ریزازدیادی…………………………………………………………………………………………..

102

5-1-2 تعداد برگ……………………………………………………………………………………………

102

5-1-3 طول برگ…………………………………………………………………………………………….

106

5-1-4 تعداد ریشه…………………………………………………………………………………………..

108

5-1-5 طول ریشه……………………………………………………………………………………………

110

5-1-6 تاثیر اکسین ها برالقای کالوس………………………………………………………………….

111

5-2 پیشنهادات……………………………………………………………………………………………….

114

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………..

115

پیوست…………………………………………………………………………………………………………..

123

چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………….

126

چکیده

گیاه دارویی صبرزرد با نام علمی (Aloe barbadensis Mill.) یکی از گیاهان دارویی به شمار می رود که به دلیل تولید اسانس های باارزش در صنایع داروسازی و بهداشتی استفاده های فراوانی دارد. استفاده از سیستم کشت بافت برای ریزازدیادی این گیاه، امکان تولید تعداد زیادی گیاهچه در مدت زمان کوتاه را دارد. با این هدف، پژوهشی بر روی امکان ریزازدیادی و تاثیر تیمارهای هورمونی مختلف بر خصوصیات رویشی گیاه آلوئه ورا در شرایط درون شیشه ای با استفاده از هورمون های BAP ، Kin ، IBA و NAA و نیز ترکیبی از هورمون های برتر انجام شد. پس از گذشت 35 روز، پارامترهای تعداد برگ، طول برگ، تعداد ریشه و طول ریشه ثبت و مورد ارزیابی قرارگرفت. پاسخ ریزنمونه ها بر روی صفات رویشی این گیاه در سطح 01/0 معنی دار بوده است. براساس نتایج حاصل حداکثر تعداد برگ در محیط کشت MS دارای5/1 میلی گرم بر لیتر BAP با میانگین تعداد برگ 73/4 عدد و 8/0 میلی گرم بر لیتر IBA با میانگین تعداد برگ 04/4 عدد، حداکثر ارتفاع برگ ها در محیط کشت MS دارای 5/1 میلی گرم بر لیتر کینتین با میانگین طول 43/5 سانتی متر و 8/0 میلی گرم بر لیتر IBA با میانگین طول 83/3 سانتی متر، حداکثر تعداد ریشه در محیط کشت MS دارای 5/0 میلی گرم بر لیتر کینتین با میانگین تعداد ریشه 29/4 عدد و 8/0 میلی گرم بر لیتر NAA با میانگین تعدادریشه 06/7 عدد و حداکثر طول ریشه در محیط کشت MS حاوی 1 میلی گرم بر لیتر کینتین با میانگین طول ریشه 50/5 سانتی متر و 8/0 میلی گرم بر لیتر NAA با میانگین طول ریشه 44/8 سانتی متر به عنوان هورمون برتر انتخاب شده و سپس ترکیبی از این هورمون ها در قالب طرح فاکتوریل به محیط کشت اضافه شدند به صورتی که حداکثر تعداد برگ در محیط MS دارای 1 میلی گرم بر لیتر BAP و 6/0 میلی گرم بر لیتر IBA با میانگین 79/4 عدد، بهترین ارتفاع برگ ها در محیط کشت MS دارای 1 میلی گرم بر لیتر کینتین و 6/0 میلی گرم بر لیتر IBA با میانگین طول 44/5 سانتی متر و محیط کشت MS دارای 5/1 میلی گرم بر لیتر کینتین بدون هورمون IBA با میانگین ارتفاع 43/5 سانتی متر به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که حداکثر تعداد ریشه در محیط حاوی 8/0 میلی گرم بر لیتر NAA با میانگین 06/7 عدد و طویل ترین ریشه در همین محیط کشت با میانگین طول ریشه 44/8 سانتی متر حاصل شد که بر این اساس به کارگیری این محیط های کشت جهت ریزازدیادی گیاه آلوئه ورا توصیه می شود..در بررسی تاثیر هورمون های اکسین بر القای کالوس مشخص شد که غلظت 5/1 و 2 میلی گرم بر لیتر هورمون 2,4-Dو غلظت 2 میلی گرم بر لیتر هورمون Picloram با میانگین تعداد 28 روز تا القای کالوس، غلظت 5/1 میلی گرم بر لیتر هورمون 2,4-D با 95% کالوس زایی و غلظت 5/1 میلی گرم بر لیتر هورمون Picloram با وزن خشک 23/0 گرم، بعد از 35 روز به عنوان بهترین هورمون ها در القای کالوس معرفی شدند. همچنین کلیه کالوس ها در غلظت های مختلف NAA ، نرم و به رنگ سبز می باشند اما در بقیه اکسین ها به رنگ زرد روشن مشخص شد. در بررسی تاثیر هورمون های 2,4-D ، NAA و Picloram بر میزان تولید ترکیبات فنلی، پاسخ ریزنمونه ها در سطح 01/0 معنی دار شد. همچنین نتایج حاصل از بررسی اثر هورمون های اکسین بر میزان تولید ترکیبات پلی فنولی در گیاه آلوئه ورا نشان می دهد که غلظت 5/1 میلی گرم بر لیتر از هورمون 2,4-D با میانگین 984/29 میلی گرم بر گرم بیشترین میزان ترکیبات پلی فنلی را در این گیاه تولید می کند. کلیه داده های این پژوهش با استفاده از نرم افزار Spss و در قالب طرح کاملا تصادفی براساس آزمون دانکن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته است.

کلمات کلیدی : کشت بافت، صبر زرد (Aloe barbadensis Mill) ، ریزازدیادی، کالوس، ترکیبات پلی فنلی

1-1 مقدمه:

بهبود كیفیت غذای مصرفی همیشه یكی از مهمترین دغدغه های بشری بوده است. ازاین رو اصلاح گیاهان به عنوان اصلی ترین منبع تولید موادغذایی، جهت افزایش كیفیت و كمیت مواد تولیدی همواره مورد توجه انسان بوده است. در چند دهه گذشته، با گسترش اطلاعات بیوشمیایی و كشف مسیرهای بیوسنتزی انواع متابولیت های تولیدی در گیاهان، همچنین شناخت دقیق تر ساختارهای ژنتیكی و دستیابی به روش های دستورزی ژنتیكی، امكان خلق گیاهانی با توانایی های خارق العاده در تولید انواع متابولیت های ضروری در گیاهان فراهم شده است. در سال های اخیر گیاهانی كه قدمت زیادی در رژیم غذایی و دارویی انسان دارند، به علت تاثیرات مطلوب متابولیت های تولیدی و نیز جایگاهی كه این متابولیت ها از نظر فرآیندهای انتقال ژن دراستانداردهای ایمنی زیستی دارند، در كانون توجه بسیاری از محققان رشته های مختلف اعم از كشاورزی، صنایع غذایی، دارویی و پزشكی قرارگرفته است (محمدی و ذوالعلی، اسفند1388). در حال حاضر حدود یک سوم داروهای مورد استفاده دارای منشاء گیاهی می باشند. کشورهای آسیایی بخصوص هند، چین و ایران سابقه بسیار طولانی دراین زمینه دارند. این گیاهان مواد زیستی بخصوص و فعال با مقادیر بسیار کم تولید می کنند که تحت عنوان متابولیت های ثانویه نام گذاری می شوند. در عصر جدید، دانشمندان علوم گیاهی با استفاده از آخرین تکنیک های عملی کشت بافت گیاهی، توانسته اند از انواع گیاهان، ترکیب های بسیار مفیدی را جهت مداوای بیماری های سخت و غیرقابل مداوا و موارد استفاده دیگر، بدست آورند. در طی چند دهه اخیر روش‎های متفاوتی با استفاده از بیوتکنولوژی درزمینه پرورش محصولات گیاهی برتر ابداع شده است که از جمله آن ها می توان روش های ایجاد گونه های جهش یافته و پلی پلوئید را نام برد. کشت سلول، بافت ها و اندام های گیاهی امکان تکثیر سریع و انبوه بسیاری از گیاهان دارویی مهم و تولید متابولیت های ثانویه در شرایط این ویترو را فراهم می کند. مهمترین روش های تکثیر درون شیشه ای گیاهان، ریزازدیادی، اندام زایی ازطریق کالوس و جنین زایی سوماتیکی است. گزارش های متعددی در زمینه تکثیر گیاهان دارویی از طریق کالزایی وجود دارد. تولید کالوس قابلیت باززایی کالوس و ریشه زایی گیاهچه به عوامل متعددی بستگی دارد که مهمترین آن ها ژنوتیپ، ریزنمونه و شرایط فیزیولوژیک آنان، نوع محیط کشت و عناصرغذایی، عوامل فیزیکی و شرایط محیطی ازقبیل نور، دما، pH ، تنظیم کننده های رشد و ویتامین ها می باشد (باسو و چاند، 1996؛ ساتیش و بهاواناندان، 1988؛ شاسانی و همکاران1998).

1-2 اهمیت موضوع

کشت سلول، بافت و اندام های گیاهی امکان تکثیر انبوه و سریع گیاهان و تولید متابولیت های ثانویه را در شرایطIn Vitroفراهم می سازد. با استفاده از کشتIn Vitroگیاه، علاوه بر دسترسی به منبع اولیه دارو در شرایط کنترل شده و مستقل از محیط، افزایش تولید ترکیبات نسبت به گیاه و تولید ترکیبات جدید نیز امکان پذیر می گردد (بورگاد و همکاران، 2002).

گیاهان دارویی از هزاران سال پیش به عنوان یکی از مهمترین منابع دارویی کاربرد داشته اند. فناوری زیستی با استفاده از راهکارهایی نظیر کشت سلول، اندام ها و بافت ها، مهندسی ژنتیک و کاربرد نشانگرهای مولکولی قادر است کارایی و بهره وری گیاهان دارویی را به عنوان منابع تجدیدپذیر جهت تولید دارو افزایش دهد. کشت سلول، بافت ها و اندام های گیاهی امکان تکثیر سریع وانبوه بسیاری از گیاهان دارویی مهم را فراهم نموده است. گیاهان تکثیرشده از طریق کشت هایIn Vitroعاری از بیماری و از لحاظ ژنتیکی وکیفی یکنواخت می باشند (امیدی و فرزین، 1388).

کشت بافت گیاهی در زمینه گیاهان دارویی کاربردهای متعددی دارد که مهمترین آن ها عبارتند از: تکثیر انبوه و سریع گیاهان دارویی یکنواخت از لحاظ محتوای ژنتیکی وکیفی، حفظ گونه های گیاهی درحال انقراض از طریق نگهداری در شرایط انجماد و تولید متابولیت های ثانویه در شرایطIn Vitroاز طریق کشت سوسپانسیون سلولی و کشت اندام (مولاباگال وتسای، 2004؛ تریپاتی و تریپاتی، 2003).

روش های سنتی تكثیر گیاهان دارویی همانند سایر گیاهان شامل روش های جنسی (تكثیر با بذر) و غیرجنسی نظیر : قلمه، خوابانیدن، پاجوش و … می باشد. گیاهان تكثیر شده با بذر عمدتا از لحاظ ژنتیكی یكنواخت نیستند و گیاه حاصله دارای تمام خواص گیاه مادری نیست. به همین جهت تكثیر غیرجنسی به جنسی ترجیح داده می شود. روش های سنتی تكثیرغیرجنسی عمدتا با مشكلات متعددی از جمله محدودیت گیاه مادری و بازدهی پایین مواجه است. كشت بافت، نوعی تكثیر غیرجنسی است. مزیت تكثیر از طریق كشت بافت نسبت به سایر روش های مرسوم، تولید تعداد زیادی گیاه درمحیطin Vitroبا محتوای ژنتیكی یكسان و كیفیت یكنواخت، در زمان كوتاه تر و فضای نسبتا محدود می باشد (تریپاتی و تریپاتی، 2003).

فناوری زیستی قادر است كارآیی گیاهان دارویی را جهت تولید دارو افزایش دهد. كشت سلول، بافت ها و اندام های گیاهی امكان تولید سریع و انبوه ژنوتیپ های مطلوب با محتوای ژنتیكی یكسان و كیفیت یكنواخت، در زمان كوتاه تر و فضای محدود فراهم می سازد. امروزه تعداد زیادی از گیاهان دارویی از طریق ریزازدیادی قابل تكثیر می باشند (امیدی و فرزین، 1391).

تشکیل کالوس مرحله ای اساسی در کشت درون شیشه ای بسیاری از سلول ها و بافت های گیاهی و نیز برخی از روش های مهندسی ژنتیک است. برای مثال، کالوس های کشت شده در شرایط درون شیشه ای تکثیر شده و تعداد زیادی سلول ایجاد می کنند که از طریق اندام زایی یا جنین زایی رویشی قابلیت باززایی و تبدیل شدن به گیاه کامل را دارند. علاوه بر این، بافت کالوس عمدتا به عنوان بافت هدف برای دستکاری ژنتیکی استفاده می شود و تشکیل کالوس برای باززایی بافت های تراریخت لازم است. از کالوس های سست و نرم عموما برای ایجاد کشت سوسپانسون سلولی نیز استفاده می شود (اثنی عشری، 1388).

این گیاه در ایران با نام صبرزرد و یا شاخ بزی نیز معروف است. تنها گونه بومی موجود در ایرانآلوئه ورامی باشد كه در نواحی جنوب ایران و گونه آلوئه لیتورالیس در ارتفاعات بشاگرد می روید. از میان گونه های شناخته شده آلوئه، تنها 4 گونه آن برای انسان و دام خوراكی هستند كه گونه آلوئه ورا در صدر آن قرار دارد (میرزایی ندوشن و همكاران، 1383 و آگاروال، 2008).

……………………………..25

2-5- مبارزه بیولوژیک……………………………………………………………………………………………………………26

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1- مشخصات محل آزمایش ……………………………………………………………………………………………………32

3-2- مشخصات اجرایی طرح …………………………………………………………………………………………………….32

3-3- تهیه اسانس های گیاهی ………………………………………………………………………………………………………32

3-3-1- روش استخراج اسانس ………………………………………………………………………………………………….32

3-3-2- جدایه های قارچی …………………………………………………………………………………………………………33

3-4- مراحل کار ……………………………………………………………………………………………………………………….33

3-4-1- طرز تهیه محیط کشت……………………………………………………………………………………………………33

3-5- اندازه گیری صفات مورفولوژیکی………………………………………………………………………………………..34

3-6- تعیین کمترین غلظت بازدارندگی…………………………………………………………………………………………34

3-7- درصد بازدارندگی از رشد…………………………………………………………………………………………………..34

3-8- محاسبات آماری………………………………………………………………………………………………………………..35

فصل چهارم: نتایج

4-1- نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات……………………………………………………………………..37

4-1-1- گیاه دارویی آویشن……………………………………………………………………………………………………….37

4-1-2- گیاه دارویی اکالیپتوس…………………………………………………………………………………………………..37

4-1-3- گیاه دارویی بابونه…………………………………………………………………………………………………………38

4-1-4- گیاه دارویی رازیانه……………………………………………………………………………………………………….39

4-1-5- گیاه دارویی رزماری …………………………………………………………………………………………………….39

4-1-6- گیاه دارویی نعنا فلفلی ………………………………………………………………………………………………….40

فصل پنجم: نتیجه گیری و بحث

5-1- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………54

فصل ششم : منابع

منابع ……………………………………………………………………………………………………………..61

چکیده

امروزه به دلیل بروز برخی مشكلات و تهدیدهای ناشی از مصرف سموم شیمیایی در سیستم های كشاورزی، گرایش به استفاده از تركیبات طبیعی گیاهان با ویژگی ضدقارچی، ضدباكتریایی و آنتی اكسیدانی در كنترل بیماری ها رو به افزایش است. قارچRhizoctonia solaniیکی از مهم ترین قارچ های بیماری زای خاكزی است. به منظور بررسی اثر اسانس­های گیاهی در جلوگیری از رشد قارچ آزمایش فاکتوریل در غالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه بیماری شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان در سال 1392 انجام شد. در این تحقیق 6 سطح (200،400،600،800،1000 ،0) میکرولیتر در لیتر از اسانس های گیاه های اکالیپتوس، بابونه، رازیانه، رزماری، نعنا و 4 سطح ( 50،100،150 و 0) میکرولیتر در لیتر از اسانس گیاه آویشن در سه تکراردر روزهای 3و5و7 پس از کشت مورد بررسی قرارگرفت. جهت بررسی میزان رشد میسلیوم قارچ از محیط کشت جامد PDA استفاده شد. نتایج بررسی­های آماری نشان داد که از میان 6 اسانس گیاهی مورد مطالعه اسانس­های نعنا و رازیانه بیش ترین میزان بازدارندگی از خود نشان دادند. نتایج حاصل نشان داد اثر نوع و غلظت اسانس بر درصد قارچ رایزوکتونیا سولانی در سطح احتمال آماری 1 درصد دارای اختلاف معنی­داری می­باشد، هدف از این تحقیق واکنش قارچ­های بیماری­زا نسبت به اسانس­های گیاهی مختلف ،تعیین غلظت مناسب اسانس­های گیاهی در کنترل فعالیت قارچ وتوسعه کشاورزی­پایداروارگانیک­بود. .
کلمات کلیدی: اسانس ، گیاهان دارویی،Rhizoctonia solani، محیط کشت

• مقدمه

دانشمندان تلاش می کنند که روش های جدید افزایش تولید مواد غذایی برای جمعیت همواره در حال رشد بشر را پیدا نمایند، ولی متاسفانه خسارت زیاد قارچ های بیماری زای گیاهی به محصولات غذایی هنوز هم انکار ناپذیر است. امروزه کاربرد ترکیبات شیمیایی به عنوان ارزان ترین و متداول ترین روش کنترل بیماری های گیاهی مورد توجه است ولی این مواد معمولا در طبیعت به کندی تجزیه می شود و به همین دلیل باعث ایجاد مسمومیت برای انسان و جانواران اهلی و سایر موجودات زنده می شود (کارامان و همکاران .2001)[1].

جامعه بشری برای تولید فرآورده های کشاورزی با دشواری و بحران خاصی روبرو گردیده است. همچنین افزایش جمعیت نیاز به تولید مواد غذایی را افزایش داده است. دسترسی به این هدف با افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح وحفظ محصول امکان پذیراست. از طرف دیگر استفاده از روش های شیمیایی به منظور کنترل آفات و بیماری های گیاهی سلامت محیط زیست را به خطر می اندازد. اگر چه این سموم در مبارزه با بیماری ها در کوتاه مدت نتایج موثری به همراه داشته اند.اما به تدریج اثرات سوء آنها بر انسان، موجودات زنده و محیط زیست آشکار گردیده است. روش های مختلفی مانند کنترل بیولوژیک و استفاده از عصاره های گیاهان دارویی به منظور رفع این مشکلات توصیه شده اند.در این میان استفاده از عصاره های گیاهان دارویی به دلیل عوارض جانبی کمتر، عدم مقاومت پاتوژنی، پایین بودن هزینه تولید، تجزیه شدن درخاک و عدمآلودگی محیط زیستمی تواند به عنوان جایگزین مناسب سموم شیمیایی مطرح شود (قاسمی، 2010([2].

یكی از مهم ترین عوامل محدودكننده تولید، بیماری های گیاهی هستند. هر ساله بخش قابل توجهی از تولیدات گیاهی در اثر بیماری های گیاهی از بین می روند و این در حالی است كه بیش از 800 میلیون نفر در جهان از غذای كافی برخوردار نیستند. تركیبات شیمیایی كه به صورت مصنوعی تولید می شوند، علاوه بر آلودگی های زیست محیطی، سلامت بشر را نیز تهدید می كنند (افضل و همکاران، 1997)[3].

متأسفانه اغلب رویكرد هایی كه طی یكی دو قرن اخیر در كشاورزی اتخاذ شده با تولید پایدار، مغایرت دارد. استفاده مكرر و بی رویه از تركیبات شیمیایی، علاوه بر آلودگی محیط زیست، موجب بروز پدیده مقاومت در برابر آفت كش ها شده و در نتیجه پتانسیل خسارت آفرینی عوامل بیماری زا را به شدت افزایش می دهد (نارایان سامی، 2002)[4].

عوامل بیماری زای گیاهی در مقابل مواد شیمیایی آفت کش مقاومت نشان می دهند و هر روز شاهد افزایش تعداد عوامل بیماری زای مقاوم به آن ها هستیم، بنابراین نیاز به پژوهش در راستای کشف مواد جدید ضد قارچی که تجدید شونده سازگار با محیط زیست و به آسانی قابل تهیه باشد ضروری می نماید (رمضانی و همکاران، 2002)[5].

کنترل زیستی عوامل بیماری زای گیاهی با هدف کاهش اثرات خطرناك آفت کش های شیمیایی از جمله تهدید سلامتی بشر، آلودگی محیط زیست، از بین بردن موجودات غیر هدف و پیدایش عوامل بیماریزای مقاوم یک اولویت می باشد. در این راستا استفاده از پتانسیل ضد میکروبی متابولیت های گیاهی طی سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. مبارزه بیولوژیک به عنوان یک پدیده جدید چشم اندازه مناسبی را از خود نشان داده است. کشور پهناور ایران نیز به دلیل داشتن گذشته درخشان در زمینه دانش گیاهان دارویی، شرایط اقلیمی و اکولوژیک متنوع و وجود تنوع گونه ای و ژنتیکی فراوان گیاهی، از شرایط بسیار مطلوبی در زمینه توسعه دانش گیاهان دارویی و تولید داروهای گیاهی در جهان برخوردار است (عبدالملکی و همکاران، 2011)[6].

استفاده از تركیبات طبیعی در كنترل آفات و بیماری های گیاهی، یكی از راهكارهای كاهش مخاطرات زیست محیطی است. دراین راستا، پژوهش­گران زیادی درسال های اخیر به مطالعه اثرات ضد باكتریایی، ضدقارچی وحشره كشی اسانس ها و عصاره های گیاهی پرداخته اند (علام و همکاران، 2007)[7].

گیاهان معمولاتوانایی دفاع از خود را با تولیدانواع متابولیت های ثانویه شامل آلکالوئید ها، ترپنوئیدها، استروئیدها و دیگر ترکیبات آروماتیک که احتمالا برای دشمنان آن ها نا مطلوب و یا حتی سمی اند را به دست آورده اند (لیو وهماکران، 2001)[8] .

گیاهان بالغ بر هزار متابولیت ثانویه طبیعی با وزن مولکولی پائین تولید می کنند (دیاکسون، 2001)[9]. شناخت و بررسی این متابولیت ها می تواند كمك مؤثری به كنترل آفات و امراض بنماید (ازلان و همکاران، 2003)[10].

پژوهش ها نشان می دهد که برخی از این ترکیبات می تواند برای کنترل عوامل بیماری زای گیاهی و یا حداقل به عنوان مدلی برای ساخت ترکیبات آفت کش های جدید مورداستفاده قرار گیرند(رسولی و میرمصطفی، 2002)[11].

مطالعه در زمینه وظایف این تركیبات در گیاهان، یك موضوع جذاب و مهم برای بسیاری از پروژه های تحقیقاتی شده است و نقش های اكولوژیكی تعدادی از این تركیبات مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است، با مطالعاتی كه تاكنون صورت گرفته است، به نظر می رسد كه متابولیت های ثانویه، به عنوان موادی طبیعی، نقش های اكولوژیكی مهمی در واكنش های دفاعی گیاهان دارند. بسیاری از متابولیت ها در دفاع گیاه در مقابل آفات و امراض مؤثر می باشند (کاون، 1999)[12].

اسانس هاو عصاره های گیاهی دارای تركیباتی با فعالیت های زیستی متفاوت هستند (رودریگویز و همکاران، 2005)[13].

در سال های اخیر شرکت های تجاری از نتایج یافته های پژوهشی در مورد خواص آفت کشی اسانس های گیاهی استفاده نموده و ترکیبات آفت کشی را به بازار عرضه نموده اند (لیو و هماکران، 2001).

استفاده از پتانسیل بالقوه مواد بیولوژیکی با اثرات ضدباکتریایی، ضدقارچی و حشره کشی مورد توجه محققین زیادی قرار گرفته است (مویما و همکاران، 2004).[14]

تا کنون فعالیت ضد میكروبی و حشره كشی اسانس و عصاره چندین گونه گیاه به خوبی شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته اند، این روش مطالعه در مورد تركیبات طبیعی كه ممكن است منجر به كشف عوامل موثر در كنترل عوامل بیماری زای گیاهی (باكتری ها و قارچ ها) شود، از اهمیت بسیار برخوردار است. اسانس­های گیاهی گروهی از مواد موثره موجود در گیاهان هستند که خاصیت محافظت کنندگی بسیاری از آن ها در برابر قارچ­ها، باکتری­ها، ویروس­ها و انگل­ها از دیرباز شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است. در سال­های اخیر به دلیل افزایش علاقه به مواد طبیعی و بالا رفتن سطح آگاهی مردم محققین با جدیت بیشتری به مسئله استفاده از اسانس­ها و عصاره­ها پرداختند (عبدالملکی و همکاران، 1389).

رایزوکتونیا از نظرتاکسونومیکی، تنوع ژنتیکی، بیماری زایی و اکولوژیکی یک مجموعه بسیار متنوع و گونه معروف آنRhizoctonia solaniمی باشد ( موردو و همکاران، 1989).[15]

تاکنون از روش های مختلفی به منظور کنترل بیولوژیک قارچ رایزوکتونیا سولانی[16] (R. solani)استفاده شده است. یکی از موثرترین روش ها، استفاده ازاسانس­های گیاهان مختلف در کنترل این قارچ بوده است.

به عنوان نمونه در مطالعه امینی و همکاران (2012)[17] خاصیت ضد قارچی اسانس سه گیاه دارویی, kotschyanus, Thymus vulgariszatara multifora Thymusمورد بررسی قرار گرفت. نتایج آن ها نشان داد که اسانس های مورد بررسی درکنترل رایزوکتونیا سولانی به طورکامل موثر بوده اند.

1-2- بیان مسئله

یکی از موثرترین روش ها درکنترل قارچرایزوکتونیا سولانی استفاده از اسانس­های گیاهان مختلف در کنترل این قارچ بوده است. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات ضد قارچی شش اسانس گیاهی شامل (اکالیپتوس ،آویشن،بابونه،رازیانه، رزماری، نعنا ) برقارچ رایزوکتونیا سولانی انجام گرفت.

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینکه گرایش بشر در سنوات اخیر به مصرف گیاهان داروئی بیش از گذشته می باشد و قارچ رایزوکتونیا به عنوان یک عامل بیماری­زای مهم و تاثیرگذار بر روی طوقه و ریشه گیاهان می باشد لذا اثر کنترل کننده به موجب کاهش گسترش و فعالیت قارچ مذکور می شود حائز اهمیت است اسانس­ها با عنایت به مورد مذکور جنبه نو آوری و جدید بودن تحقیق محرز است.

1-4- اهداف تحقیق

– تعیین اثر بازدارندگی اسانس­های اکالیپتوس،آویشن،بابونه،رازیانه،رزماری، نعنا بر رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– تعیین اثر زمان در بازدارندگی اسانس­های به کار رفته

– تعیین اثر متقابل نوع اسانس و زمان در درصد بازدارندگی رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– تعیین بهترین سطح هراسانس در بازدارندگی رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– معرفی بهترین اسانس در بازدارندگی از رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

– معرفی بهترین زمان تاثیر اسانس در بازدارندگی از رشد قارچ رایزوکتونیا سولانی

1-5- سؤالات تحقیق