فرضیه های فرعی

1- دولت در خصوص آلودگیهای خونی هم با منشاء داخلی ملزم به جبران خسارت است و هم در فراورده های وارداتی با منشاء خارجی نیز مسوولیت دارد. در هر دو صورت دولت ملزم به جبران خسارت است.

2- بیماران آلوده برای جبران خسارت خود باید طرح دعوی کنند و دولت خارج از سیستم قضائی خسارات وارده به آنها را می تواند جبران نماید. دولت می تواند صند وقی به منظور حمایت بیماران تشکیل دهد و یا از طریق مراجع قضائی خسارات بیماران را پرداخت نماید.

3- جبران خسارت بیماران موصوف از جنبه مادی است و امکان جبران خسارت معنوی نیز وجود دارد.

4- تشکیل صندوق حمایت از بیماران در کاهش مسوولیت دولت و جلو گیری از طرح دعاوی در مراجع قضائی مبنی بر پرداخت خسارات نقش دارد.

5-بیمه کردن خون و محصولات خونی برآرامش و کاهش مسوولیت سازمان انتقال خون ایران نقش دارد.

اهداف تحقیق

(شامل اهداف علمی، کاربردی وضرورت های خاص انجام تحقیق).

1- تبیین مسوولیت مدنی دولت در جهت تامین حقوق بیمارانی که از خون های آلوده دچار ضرر شده اند.

2- افزایش آگاهی مردم به حقوق خود.

3- کمک به ترویج حقوق پزشکی در کشور.

4- تشکیل صندوق های حمایت از بیماران از سوی دولت بدون آراء قضائی خسارات آنها جبران شود

5- هدف کاربردی بیان نام بهره وران(اعم ازمؤسسات آموزشی واجرایی وغیره).

6- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

7- سازمان انتقال خون ایران

8- محاکم حقوقی دادگستری

روش تحقیق

تحقیق حاضر از نوع مطالعات کتابخانه ای، اسنادی است.

روش گرد آوری اطلاعات

روش گردآوری اطلاعات با توجه به نوع تحقیق با مراجعه به منابع و ماخذ علمی شامل کتاب، مجله ها و نشریات ادواری موجود در کتابخانه ها و همچنین سایت های اینترنتی حاوی تحقیقات و مقالات علمی معتبر اطلاعات مورد نیاز تحقیق گردآوری خواهد شد.

ابزار گرد آوری اطلاعات

بر اساس روش تحقیق کتابخانه ای، برای جمع آوری اطلاعات بعد از ماخذ شناسی و گردآوری منابع، از ابزارهای فیش و فرم های مربوط به نكته برداری استفاده خواهد شد. بدین صورت كه بعد از ماخذ یابی کتب، مجلات و اسناد مربوط به موضوع، فهرست موقت از مطالب مورد نیاز را تهیه و سپس با آماده سازی فیش ها، مرحله فیش برداری شروع و مطالب با استفاده از تکنیک ماخذ گذاری به روش علمی تنظیم خواهد شد.

روش تجزیه وتحلیل اطلاعات

بعد از جمع آوری اطلاعات و تنظیم از طریق فیش برداری و فرم های مربوطه، فیش ها با توجه به عنوان، موضوع جزئی و فصل بندی تحقیق طبقه بندی شده و اطلاعات و مطالب در بخش های مختلف آورده خواهد شد و تجزیه و تحلیل اطلاعات بصورت توصیفی، تحلیلی انجام خواهد گرفت.

ساختار تحقیق

منطق و تسلسل موضوعات این پژوهش به به ترتیب زیر می باشد.

این تحقیق از 3 فصل تشکیل شده که به ترتیب ابتدا فهرست، چکیده، کلیات (طرح تحقیق) فصل اول مباحث مختلف راجع به مسوولیت مدنی دولت، فصل دوم در خصوص مسوولیت مدنی ناشی از انتقال فراورده های خونی در ایران و بعضی از کشورها، فصل سوم شیوه های جبران خسارت در مسوولیت مدنی ناشی از انتقال فرآوزرده های خونی، جبران عینی و جبران بدلی در حقوق ایران و فقه امامیه، نتیجه گیری، پیشنهاد، پیوست ها، کتاب شناسی، اشاره شده است.

مقدمه

در این فصل به بحث و بررسی مسوولیت مدنی دولت تحت عناوین معنی لغوی، مفهوم فقهی، تکلیفی، وضعی، اخلاقی، حقوقی، کیفری، مدنی مسوولیت، ویزگی هاو قلمروی مسوولیت مدنی دولت، نظریه های خطر، تقصیر، میانه، فقهی، پیشینه تاریخی، مسوولیت مدنی دولت ناشی از نقص وسایل و تشکیلات اداری، مسئولیت مدنی دولت ناشی از اعمال قوه مقننه، مسوولیت مدنی دولت ناشی از اعمال قوه قضائیه، نظریه حقوقدانان، نظریه مستقیم و غیر مستقیم دولت، بررسی حقوقی مستندات قانونی مسوولیت مدنی دولت آثار مسوولیت مدنی دولت، شیوه های جبران خسارت، امکان جبران زیان های معنوی، نظریه های حقوقی ضمان در برابر زیان های وارده می پردازد.

1-1- معنی لغوی مسوولیت

………………………. 48

3-3-5 آنالیز کمی………………………………………………………………………………………………………….. 49

3-3-6 واکنش PCR………………………………………………………………………………………………………. 49

3-3-6-1اجزای واکنش srDNA-PCR16……………………………………………………………………………. 49

3-3-7 آنالیز کیفی محصولات PCR…………………………………………………………………………………… 50

فصل چهارم : نتایج ……………………………………………………………………………………………………. …69 _51

4-1 جداسازی باکتری های مولد آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز…………………………………………………….. 52

4-2 شناسایی فنوتیپی باکتری های مولد آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز……………………………………………. 52

4-3 نتایج استخراج DNA ژنومی………………………………………………………………………………………. 58

4-4 نتایج واکنش srDAN-PCR16……………………………………………………………………………………. 59

4-5 ردیف سازی توالی بدست آمده در بانک ژن…………………………………………………………………… 59

4-6 ردیف سازی توالی بدست آمده در بانک ژن به منظور تعیین گونه باکتری………………………………. 59

فصل پنجم-بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………74_69

5-1 نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………… 73

5-2 جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………… 73

5-3 پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………… 74

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………… 75

چکیده فارسی

فروکتوزیل ترانسفراز های میکروبی، پلی مرهایی هستند که در بیوسنتز فروکتان میکروبی (لوان، اینولین، و اولیگوساکارید-قندمیوه ای) ، نقش دارند واز نظر ساختاری، فروکتوزیل ترانسفراز میکروبی، دامنه ی کاتالیزوری خانواده ی گلیکوزید هیدرولیز 68 را به اشتراک می گذارند و در هفت گروه که از نظر فیلوژنتیک به هم مربوط می شوند، گروه بندی می گردند. فروکتوزیل ترانسفراز های میکروبی از باکتریهای گرم مثبت- گرم منفی و قارچ ها جدا شده اند. فروکتوزیل ترانسفراز دارای وزن مولکولی 480 کیلو دالتون می باشد. بروز ژن فروکتوزیل ترانسفراز ، عمدتا توسط سیستم های دوجزئی یا مکانیزم های فسفریلاسیون تنظیم می شوند که به دسترسی سوکرز یا سایر سیگنال های محیطی پاسخ می دهند. فروکتان های میکروبی، در ایجاد مقاومت در مقابل فشار محیطی مانند بی آبی، جذب مواد غذایی، تشکیل بیوفیلم و عوامل ویرولانس، نقش دارند.فروکتوزیل ترانسفراز سبب تسریع انتقال واحد فروکتوزیل به تعدادی از پذیرنده های مختلف مانند آب در واکنش هیدرولیز سوکروز، گلوکز در واکنش تبادل، سوکروز یا فروکتان در پلی مریزاسیون استفاده می کند .هدف از انجام این تحقیق جداسازی و شناسایی مولکولی باکتری های مولد آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز از نمونه های محیطی بوده است. به این منظور برای بررسی باکتری های مولد آنزیم فوکوزیل ترانسفراز(لوان سوکراز) از منابع محیطی نظیر پوست پرتقال، ضایعات لیمو، ضایعات موز، سبوس گندم و خاک استفاده شد. پس از تهیه سوسپانسیون و ته نشینی ذرات سوپرناتانت حاصل روی محیط های کشت NA و MC کشت داده شد. پلیت ها به مدت 48 تا 72 ساعت در دمای 30 درجه انکوبه و سپس کلنی های حاصل با روش های متداول و استاندارد باکتری شناسی شناسایی و تعیین هویت گردیدند.سنجش آنزیم فوکوزیل ترانسفراز(لوان سوکراز) براساس متدYanaseو همکاران(1992) مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته و غلظت گلوکز آزاد شده با فعالیت آنزیمی توسط کیت گلوکز ارزیابی شد. پس از شناسایی باکتری های مولد آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز با روش بیوشیمیایی سویه هایی که بیشترین فعالیت آنزیمی را داشتند با روش PCR شناسا یی و ایزوله های برتر با روش16srDNAنیز ارزیا بی و تعیین هویت گردیدند. نتایج نشان داد بهترین و بیشترین میزان تولید آنزیم در 24 ساعت ،طول موج 500 نانومتر و 37 درجه سانتیگراد به میزان آنزیم توسط باکتری هایباسیلوس.تورنجنسیس45/38mg/dl،آرتروباکتر. نیکوتینا36/62mg/dl، باسیلوس . سرئوس46/08mg/dlبوده است. بنابراین مطالعه حاضر نشان داد که نمونه های محیطی حاوی باکتریهای مولد آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز می باشد.

کلید واژه: آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز، باکتری های مولد، منابع محیطی، جداسازی و شناسایی مولکولی

1. مقدمه

لوان یا پلی فروکتوز اگزوپلی ساکارید متشکل از واحد های فروکتوزی است(ارناندز و همکاران،2005) [1] که دارای وزن مولکولی 107 دالتون و حدودا از 1470000 واحد فروکتوز تشکیل شده است که در اثر آنزیم لوان سوکراز در خارج از سلول باکتری تولید میشود(آلرگر و همکاران،2006)[2]. گیاهان گلدار لوان را در واکوئل های خود به عنوان منبع قندی برای سازگاری با شرایط سرما و خشکی ذخیره می شود اما در باکتری ها نقش تامین کننده منبع انرژی را ایفا می کند.(با نگئولا و همکاران،2006)[3] برخی باکتریها از قند سوکروز به عنوان منبع کربن استفاده میکنند و در نتیجه قادر به تولید آنزیم فروکتوزیل ترانسفرازهستند(شاشیکالا و همکاران،2001)[4].آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز دارای 2 سوبسترا 2،6 بتا – دی فروکتوزیل و سوکروز است که طی واکنش گلیکوزیل ترانسفراز 2 محصول گلوکز و 2،6 بتا – دی فروکتوزیل را تولید می کند(شاشیکالا و همکاران،2001).

آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز یک آنزیم خارج سلولی با وزن مولکولی 480 دالتون که سبب تسریع انتقال واحد فروکتوزیل به تعدادی از پذیرنده ها از جمله ساکاروز ،آب و پلیمر فروکتان می شود(شاشیکالاوهمکاران،2001؛با نگئولا و همکاران، 2006؛ارناندز و همکاران،2005). فعالیت این آنزیم در گستر ه های از فرآیند ها شامل بقای باکتری در خاک (باسیلوسسوبتلیس) فتو پاتوژنسیس (اروینیا و سودوموناس) همزیستی (باسیلوس پلی میکسا) و متابولیسم فروکتان در گیاهان است(هرناندز و همکاران،1995) [5]. این آنزیم در باکتریهایی همچونژئو باسیلوس استرئوترموفیلوس ،باسیلوس سرئوس،لاکتو باسیلوس رئوتری،لوکونوستوک مزانتروئید،استرپتوکوکوس سالیویروس، باسیلوس پلی میکسا ومخمرهای همچون آسپرژیلوس و رودوترولا و قارچتولید می شود(بنتینگ و همکاران،2001)[6]. این آنزیم در صنایع مواد غذایی و داروسازی و همچنین درتشخیص بیماریدیابت و پاتوژنز بیماری پریودنتال استفاده می شود (پابست و همکاران، 1997؛ آلگر وهمکاران، 2004) [7].

در این تحقیق استفاده از نمونه های محیطی نه تنها سبب استخراج آنزیم مورد نظر بلکه هم در وقت و هم در هزینه صرفه جویی می شود و راندمان تولید به مراتب بیشتر خواهد شد.

1-1 پرسش اصلی تحقیق

1. آیا امکان جداسازی باکتریهای مولد آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز از نمونه های محیطی وجود دارد؟

1. آیا باکتریهای استخراج شده آنزیم مورد نظر را دارند؟

1. آیا پتانسیل مناسبی جهت تولید آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز در باکتریهای محیطی وجود دارد یا خیر؟

1-2 فرضیه ها

1.پتانسیل تولید آنزیم ترانسفراز در باکتریهای محیطی در حضور بقایای گیاهی وجود دارد.

2.میزان تولید آنزیم بسته به میزان سوبسترا و دمای محیط متفاوت است

1-3 اهداف تحقیق

1.جداسازی باکتریهای مولد آنزیم فروکتوزیل ترانسقراز ازنمونه های محیطی

2.شناسایی مولکولی و تعیین سکانس ایزوله های موثر در تولید آنزیم

3.هدف کاربردی : ایجاد دانش فنی تولید آنزیم فروکتوزیل ترانسفراز

گفتار اول: مفهوم خانواده. 23

بند اول: خانواده از دیدگاه جامعه شناسان.. 24

بند دوم: خانواده از دیدگاه حقوق دانان.. 27

گفتار دوم: اهمیت خانواده در بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 28

مبحث چهارم: رسانه.. 32

گفتار اول: تعریف رسانه جمعی… 32

بند اول: تعریف لغوی رسانه جمعی… 34

بند دوم: تعریف اصطلاحی رسانه جمعی… 34

گفتار دوم: مصادیق رسانه جمعی… 36

بند اول: رسانه های نوشتاری… 36

الف: مطبوعات و مجلات… 37

ب: کتب و مقالات… 40

بند دوم: رسانه های صوتی و تصویری… 41

الف: رادیو. 43

ب: تلویزیون.. 44

پ: سینما. 46

ت: ماهواره. 50

بند سوم: رسانه های مبتنی بر داده های دیجیتال.. 52

فصل دوم:نقش خانوادهدر بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 55

مبحث اول: وضعیت و رفتار و ویژگی های خانوادگی… 55

گفتار اول: وضعیت اشتغال والدین… 57

گفتار دوم: سطح تحصیلات والدین… 61

گفتار سوم: میزان درآمد خانواده. 63

گفتار چهارم: تعداد اعضای خانواده. 67

مبحث دوم: ازهم گسیختگی کانون خانواده. 72

گفتار اول: زندگی والدین با یکدیگر. 72

گفتار دوم: ازدواج مجدد والدین… 75

بند اول: ازدواج پدر. 76

بند دوم: داشتن نامادری… 77

بند سوم: داشتن ناپدری… 80

گفتار سوم: نحوه رفتار والدین با یکدیگر. 81

گفتار چهارم: نابسامانی های موجود در خانواده. 86

بند اول: رابطه والدین با فرزندان.. 87

بند دوم: تبعیض در خانواده. 91

بند سوم: بزهکاری والدین… 94

الف: اعتیاد والدین… 96

ب: حبس والدین… 100

گفتار پنجم: نظارت و رسیدگی والدین… 101

بند اول: حضور پدر در منزل.. 103

بند دوم: اشتغال مادر. 107

بند سوم: میزان توجه و رسیدگی به مشکلات فرزندان.. 109

بند چهارم: میزان اطلاع والدین از روابط فرزندان.. 111

بند پنجم: نحوه برخورد والدین در قبال عمل خلاف فرزندان.. 114

بند ششم: پیگیری والدین جهت اصلاح رفتار فرزندان.. 117

فصل سوم: نقش رسانه های جمعی در بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 122

مبحث اول: رسانه ها و تحریک به ارتکاب جرم.. 122

گفتار اول: اشاعه الگوهای تبلیغاتی انحراف آمیز. 125

بند اول: تبلیغات تجاری… 127

الف: استفاده از مضامین مبتذل و تصاویر مستهجن… 128

ب: پورنو گرافی خشونت آمیز. 131

ج: تبلیغ مصرف گرایی… 134

بند دوم: تبلیغات مذهبی… 137

بند سوم: تبلیغات سیاسی… 139

بند چهارم: تبلیغات نفرت انگیز. 142

گفتار دوم: عدم انطباق مضامین رسانه ای با وضعیت مخاطبین… 145

بند اول: ایجاد ترس و اضطراب… 147

بند دوم: عارضه بلوغ زودرس…. 149

بند سوم: اختلالات پنداری… 154

بند چهارم: فرهنگ پذیری انحراف آمیز. 155

الف: تخریبباورهای مذهبی… 158

ب: تخریب باورهای ملی… 160

بند پنجم: بزرگ پنداری… 162

گفتار سوم: قهرمان پروری… 165

گفتار چهارم: خشونت رسانه ای… 167

مبحث دوم: رسانه و تسهیل ارتکاب جرم.. 173

گفتار اول: عادی جلوه دادن بزهکاری… 175

بند اول: تئوری مشارکت هدایت شده. 176

بند دوم: مصادیق تئوری مشارکت هدایت شده. 178

الف: بی حجابی و بدحجابی… 180

ب: موسیقی و مبتذل.. 184

پ: برگزاری و شرکت در مجالس لهو لعب… 186

گفتار دوم: همسان سازی انحراف آمیز رسانه ای… 188

بند اول: روش اجرائی جرم.. 190

بند دوم: رفتار امضائی بزهکار. 191

گفتار سوم: همسان سازی رسانه در رفتار امضایی… 193

بند اول: کسب عناصر تحصیلی و تکنیکی… 195

بند دوم: انتقال تجربه و القا اعتماد مجرمانه.. 196

نتیجه گیری و پیشنهادات: 199

منابع و مآخذ: 202

چکیده

بزه کاری کودکان و نوجوانان علاوه بر آنکه امروزه یکی از دشواری های این گروه سنی است، خسارت ها و صدمه هایی هم برای بزه دیدگان و جامعه ایجاد می کند. از مهم ترین نهادهای اجتماعی که نقش اساسی در کنترل و پیشگیری از بزه کاری کودکان و نوجوانان دارد، نهاد خانواده است. ازجمله نقش های مهم این نهاد، نقش کنترلی است. این کارکرد با رویکرد به حساسیت دوران کودکی و نوجوانی، اهمیت فراوان دارد. اگر نقش کنترلی خانواده دچار اختلال شود و نتوانند کنترل درست و مناسبی بر کودکان و نوجوانان اعمال کنند، خطر گرایش به بزه کاری در کودکان و نوجوانان افزایش می یابد.

کودکان و نوجوانان با الگوپذیری و همانندسازی خود باشخصیت های رسانه ها بدون در نظر گرفتن خیالی بودن آن ها دست به ارتکاب جرم و جنایت می زنند. همین طور در افرادی که بنا به دلایل روحی و روانی و اجتماعی مستعد انجام ارتکاب بزه هستند، قدرت و توانایی لازم را برای انجام کار می دهد. برای جلوگیری از این امر باید روشی صحیح را خانواده ها و رسانه ها دنبال نمایند تا از اثرات این گونه رفتارها کاسته شود.

این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، به بررسی نقش عوامل اجتماعی (با تأکید بر خانواده و رسانه) در بزهکاری اطفال و نوجوانان پرداخته و ویژگی های این اختلال را بیان کرده است. نتیجه های حاصل از این تحقیق، اثبات رابطه مستقیم بزهکاری کودکان و نوجوانان در صورت اختلال در رویکرد خانواده و رسانه و عدم توجه آنان به مطالب مضر برنامه ها و پیام های صادره از سوی رسانه و اختلافات و مشکلات خانوادگی است.

واژگان کلیدی: خانواده-رسانه-بزهکاری-جرم- اطفال – نوجوانان

مقدمه

الف) بیان مسئله

در میان پدیده های اجتماعی نهاد خانواده از مهم ترین آن هاست. نهادی که تمامی افراد و گروه ها با آن در ارتباط مستقیم بوده و ضمن ارتباط تنگاتنگ با اکثر نهادهای اجتماعی دیگر، نقش مهم و مؤثری را در نقل وانتقال اعتقادات و باورها و پایستارها ارزش های اجتماعی و به طورکلی فرهنگ و تمدن بشری داشته و دارد. اما رسانه ها با قدرت اسطوره ای خود در دنیای امروز بیشترین تعامل را با اطفال و نوجوانان دارند و می توانند در خلع والدین نقش پررنگ داشته باشند.

زندگی اجتماعی انسان به وسیله قواعد و هنجارها و ارتباطی که آنان با دیگران و محیط اطرافشان دارند تنظیم می شود. گاهی مواقع این قواعد و هنجارها و ارزش ها توسط عده ای از انسان ها نقض می شود که در بعضی از مواقع عنوان قانون شکنی و مجرمانه به خود می گیرد. بزهکاری اطفال و نوجوانان یکی از اشکال قانون شکنی است. بزهکاری اطفال و نوجوانان معلول علت های متفاوتی است. از آنجایی که خانواده و رسانه ها می توانند تأثیر بسزایی در تکامل و رشد و شکوفایی و همچنین افول و زوال آن ها بنا به دلایلی داشته باشند و آنان را به سوی ارتکاب جرم و بزهکاری سوق دهند، لذا در این پژوهش به این موضوع می پردازیم که خانواده و رسانه تا چه اندازه می تواند در بزهکاری اطفال و نوجوانان مؤثر بوده باشد و آیا می توان با مدیریت در خانواده و رسانه نقشی در پیشگیری این مهم به وجود آورد.

ب) سؤالات تحقیق:

• خانواده به عنوان اساسی ترین واحد اجتماعی که تشکیل دهنده اساس جامعه است چگونه در بزهکاری اطفال و نوجوانان تأثیرگذار است؟

• رسانه های جمعی چگونه در بزهکاری اطفال و نوجوانان تأثیر می گذارند؟

• چگونه می توان با خانواده و رسانه از بزهکاری اطفال و نوجوانان کاست؟

پ) فرضیه های تحقیق:

با توجه به سؤالات مطرح شده در این تحقیق به بیان فرضیاتی پرداخته می شود که با تجزیه و بررسی و تحلیل این فرضیات نتایج نهایی تحقیق اخذ می گردد.

• خانواده می تواند بستری برای پرورش کودکان و نوجوانان بزهکار فراهم آورد.

• نقش جرم زایی رسانه های جمعی بیشتر در مورد کودکان و نوجوانانی که در ابتدای وادی راه سرنوشت ساز آن هاست، به دلیل نداشتن آگاهی و شناخت و تجربه لازم و همچنین به دلیل عدم انطباق دادن مضامین و دلایلی از این قبیل می باشد.

2-4 تحولات ناتو پس از جنگ سرد و آینده آن. 16

2-5 سیاست های دفاعی ـ نظامی دو سوی آتلانتیک… 23

2-6-1 نفوذ ناتو. 24

2-7 ناتو و نقش های جدید در عرصه بین الملل. 29

2-8 سیاست های اروپا در قالب ناتو. 29

2-9 پیامدهای یازده سپتامبر بر وظایف و عملکرد سازمان ناتو (NATO) 31

2-10 فضای جدید بین الملل و اهداف نوین. 31

2-11 امنیت بعد از یازده سپتامبر. 33

2-11-1 تأملی بر امنیت و ناتوی جدید بعد از یازده سپتامبر. 33

2-12 ناتو با اهداف جدید و مبارزه با تهدیدات.. 34

2-13 بحران در ناتو. 38

2-14 تأثیر بحران اقتصادی بر بودجه ی نظامی اعضای ناتو. 39

2-15 واقعیت هایی از ناتو در زمان بحران اقتصادی.. 40

فصل سوم. 42

تروریسم. 42

3-1 مقدمه. 42

3-2 تروریسم و تعاریف آن. 43

3-3 مفاهیم لغوی و اصطلاحی تروریسم 44

3-5 انواع تروریسم 50

3-7 حملات تروریستی با اهداف غیرسیاسی. 55

3-8 حملات تروریستی با اهداف سیاسی. 56

3-10 اقدامات سازمان های منطقه ای و دیگر کشورهای جهان علیه تروریسم رویکرد اتحادیه اروپا 58

3-11استراتژی آمریکادر برابر تروریسم 59

3-12 ناتو و تروریسم فراملی. 62

3-13 ناتو در مقابله با تروریسم و کنترل تسلیحات کشتار جمعی. 65

3-14 ناتو و جنگ علیه تروریسم 66

3-15 علل تروریسم 67

3-16 مفهوم بازدارندگی. 70

3-17 باز تعریف ماموریتهای ناتو. 71

3-18 ناتو و جنگ علیه تروریسم 73

3-19 سلاح های کشتار جمعی و جنگ پیشگیرانه. 74

فصل چهارم. 78

ناتو و نقش آن در مدیریت بحران های بین المللی در کشورهای مختلف.. 78

4-1 مقدمه. 78

4-2 ناتو در آزمونی جدید 79

4-3 پیشینه مداخلات بشردوستانه ناتو. 80

4-4 کوزوو. 81

4-5 ناتو در افغانستان . 86

4-6 کارنامه ناتو در افغانستان . 86

4-7 ناتو و چالش های پیش رو در افغانستان. 89

4-8 فقدان ادراک مشترک.. 89

4-9 تقلیل جایگاه اعضا از شریک به حامی. 90

4-10 عدم تناسب ابزار و امکانات با اهداف.. 90

4-11 حضور ناتو در افغانستان؛ موفقیت یا ناکامی؟ 91

4-12 ساختار امنیتی جنوب آسیا بعد از خروج ناتو از افغانستان. 94

4-13 ترکیه. 95

4-14 منطقه ی قفقاز و آسیای مرکزی.. 96

4-16 استفاده از نیروهای واکنش ناتو در زمین لرزه پاکستان. 100

4-18 ناتو و اسرائیل: ابزارهای آمریکا در جنگ های خاورمیانه. 103

4-19 بین المللی سازی غزه به وسیله ناتو. 105

4-20 اسرائیل: ارتش دو فاکتو ناتو. 106

4-21 ایجاد موانع و حصار بین اسرائیل و لبنان. 106

4-22 سناریوهای جنگ های منطقه ای: اسرائیل و یورش موشکی. 107

4-23 آیا ارتباطی بین اظهارات ملت فلسطین و جنگ وجود دارد؟ 108

4-24 بررسی تأثیر عملکرد ناتو بر امنیت ملی ایران. 108

4-25 تاثیرات حضور ناتو در منطقه بر امنیت جمهوری اسلامی ایران. 110

فصل پنجم. 121

نتیجه گیری.. 121

منابع و مأخذ 129

الف) منابع فارسی. 129

فصل اول

كلیات تحقیق

1-1 مقدمه

برای تحلیل مسائل مربوط به ناتو، لازم است گذری برتاریخچه تشکیل این پیمان داشته داشتیم. در ابتدا این پیمان توسط آمریکا و با همکاری کشورهای غربی برای ایستادگی در مقابل شوروی و بلوک شرق به وجود آمد که به عبارتی بلوک غرب را در برابر بلوک شرق قرار می داد. پس از فروپاشی شوروی در دهه نود میلادی این پیمان عملاً فلسفه وجودی خود را از دست داد، اما به دلیل کارکردهای بلندمدتی که داشت، سردمداران این پیمان سعی کردند وظایف جدیدی را با توجه به اهداف ناتو برایش مشخص کنند.

به نظر می رسد کشورهای غربی و آمریکا نمی توانند خودشان را به نداشتن حضور در خاورمیانه راضی کنند، بنابراین همواره به دنبال راهکارهایی هستند تا بتوانند در مسائل سیاسی و اقتصادی خاورمیانه و چه بسا کل دنیا دخیل باشند. مخصوصاً آمریکا با توجه به نقشی که پس از فروپاشی شوروی در جهان برای خود قائل است، سعی می کند در چارچوب پیمان ها و اتحادیه های متفاوت، مداخلات خود را در مناطق دیگر گسترش دهد.

اما چالش هایی برسر راه گسترش ناتو وجود دارد و آنها عبارتند از اینکه برخی کشورها همچون روسیه، از مخالفان سرسخت گسترش حیطه نفوذ این پیمان هستند و با توجه به سابقه مقابله ناتو به سرکردگی آمریکا با پیمان ورشو به سرکردگی شوروی (سلف روسیه) این مخالفت باید جدی گرفته شود و به نظر نمی رسد بدون دادن امتیازات قابل توجه به روسیه، بتوان رضایت این کشور را در گسترش بیش از پیش حیطه نفوذ ناتو به آسیای مرکزی و خاورمیانه بدست آورد. از سوی دیگر، برخی تنش ها بین اعضای ناتو از قبیل مخالفت های فرانسه با اعمال قدرت آمریکا براین پیمان نیز به مشکلات ناتو دامن می زند.

آنچه در این نوشته ادعا می شود این است که در واقع ناتو، کارکرد خود را مبنی بر حضور در مناطق دیگر برای اعمال نفوذ برمسائل سیاسی و اقتصادی از یاد نبرده است و با توجه به مشکلاتی که با آنها روبرو است، سعی می کند وظایفش را به گونه ای مدرن مشخص و آنها را عملی کند. نسخه بازنویسی شده قانون اساسی ناتو، تأیید کننده این ادعا است. تا زمانی که شوروی فرو نپاشیده بود، ناتو کارکرد خود را حفاظت از کشورهای عضو ناتو در مقابل تعرض نظامی بلوک شرق عنوان می کرد، اما در دنیای معاصر، با کم اهمیت شدن مسائل نظامی و اهمیت یافتن مسائلی از قبیل جنگ نرم و تروریسم (تروریسم معمولاً به ابعاد غیردولتی خشونت توجه دارد) کارکرد تعریف شده برای ناتو نیز تغییر کرده است. به نظر می رسد کارکردهای جدید که برای ناتو مشخص شده، حیطه عمل این پیمان را گسترش داده است. مسائلی از قبیل تعرض نظامی به دلیل مشخص بودن مصادیقش، قابلیت گسترش را ندارند، اما مواردی از قبیل تروریسم، قاچاق موادمخدر و نقض دموکراسی به دلیل مشخص نبودن مصادیقشان، قابلیت گسترش را دارند. به همین دلیل است که به نظر می رسد ناتو به دنبال سوق دادن حیطه وظایفش به سمت موارد غیرعینی است تا بتواند با آرامش خاطر بیشتری به اعمال نفوذ در مناطق دیگر بپردازد. همانگونه که مطرح شد، وظیفه اصلی ناتو هنوز همان است که بتواند از طریق حضور در مناطق استراتژیک جهان، مواردی از قبیل رفتارهای سیاسی ایران، کره شمالی یا روسیه را تحت کنترل خویش داشته باشد. با بدست گرفتن مسائل مربوط به عراق، در آینده سیاسی این کشور تأثیرگذار باشد و از موقعیت سیاسی و اقتصادی این کشور به نفع خود استفاده کند. به عبارتی می توان گفت ناتو آماده است تا از تمامی مسائلی که کشورهای عضو و مخصوصاً آمریکا به عنوان منافع ناحق خود معرفی می کنند، حمایت به عمل آورد. در واقع ناتو تبدیل به یک تروریست کلان شده است که می تواند با مشروعیتی که به کارهایش می دهد به عنوان بزرگترین و قدرتمند ترین گروه نظامی در جهان عمل و راه را برای توسعه طلبی های سردمدارانش هموار کند. حال باید به دقت روابط روسیه با ترکیه، ایران و دیگر کشورهای منطقه که مخالف حضور پررنگ آمریکا و ناتو در منطقه خاورمیانه هستند، مورد بررسی قرار بگیرد تا مشخص شود تا چه حد تنش های میان آمریکا و روسیه، فرانسه و. . . می تواند مانع سایه افکنی ناتو برمسائل دیگر مناطق باشد.

به درستی باید اذعان کرد که ناتو همواره به دنبال ایفای نقش موثر و مداخله جویانه در دیگر کشورها بوده است. حضور ناتو در افغانستان به بهانه مبارزه با تروریسم و قاچاق موادمخدر و دموکراسی سازی در این کشور و نداشتن موفقیت در این امور و در عین حال حضور مداوم در این کشور، نشانگر واقعی نبودن ادعای این گروه است. ناتو در افغانستان حضور پیدا کرده است تا در آنجا تروریسم را مهار کند. در عراق حضور یافته است تا به دولت سازی کمک کند و در پاکستان نیز به بهانه مبارزه با تروریسم، حضور دارد، بنابراین می توان ادعا کرد که ناتو با توجه به زمینه های متفاوتی که در کشورها وجود دارد، سعی می کند در آنها حضور یابد و بیشتر، نفس حضور در کشورها مهم است، نه کارکردی که می توانند داشته باشد.

ناتو با حضورش در عراق، افغانستان و پاکستان، می تواند از نزدیک مسائل مربوط به خاورمیانه را رصد و تأثیرگذاری خود را برآنان حفظ کند. با حضور در افغانستان، در مجاورت ایران قرار می گیرد و می تواند با استقرار نیروها و پایگاه های نظامی، برمسائل ایران اشراف داشته باشد. با حضور در پاکستان می تواند جلوی شیطنت های احتمالی این کشور را بگیرد. همچنین نفس حضور نیروهای ناتو در خاورمیانه موجب می شود تا روسیه و اقداماتش تحت کنترل کشورهای عضو ناتو باشد، جلوی اعمال نفوذ روسیه به نحوی گرفته شود و این کشور نتواند در آسیای مرکزی و خاورمیانه به راحتی دست به اقدامی بزند.

علاوه بر این ناتو اکنون در چارچوب جنگ علیه تروریسم درصدد ایفای نقش در سایر مناطق جهان از جمله افغانستان و عراق برآمده است، تاکید بیانیه هفدهمین اجلاس سران ناتو در استانبول بر اعزام تعداد بیشتری نیروی نظامی به افغانستان و آموزشنیروهای نظامیعراق توسط ناتو بیانگر تمایلات جدید ناتو است.

1-2 بیان مسئله

ناتو ازجمله قوی ترین پیمان های منطقه ای است كه با گذ شت حدود 60سال اززمان تاسیس همچنان در صحنه های نظامی و سیاسی حاضر است كه پیمان دفاع جمعی بروكسل مقدمه تشكیل این سازمان می باشد. ناتودرواكنش به توسعه طلبی های شوروی سابق بوجود امد. ناتو با تغییر مناسبات جهانی در بسیاری مواقع حفظ منافع اعضای خود به ویژه امریكا را سرلوحه كارخود قرار داده و به ابزار اشغالگریهای این كشورجنگ طلب تبدیل شده وازیك سازمان دفاعی به سازمانی تهاجمی و اشغالگرتبدیل شده به هرحال نگرانی امروزازناتوبه دلیل نفوذ افكارو عقاید خاص دررهبری این سازمان و گزینشی بودن عملیات های این سازمان با توجه به تعاریف خاص ازمفاهیم حقوقی و سیاسی است. ارگان نظامی ناتوبا ابزارناتوی فرهنگی مثل رسانه به عنوان یك سربازنگاه می كند و مدیریت ناتوی فرهنگی درسطح كلان به عنوان یك لشكرازنیروی نبرد خود می نگرد. حادثه ی تروریستی یازده سپتامبررا می توان نقطه ی عطفی دررویكرد جدید بعدازجنگ سرد كه مبتنی بر امنیت و دفاع دسته جمعی بودارزیابی كرد. این رخداد سراغازفصل نوین درتعریف اهداف و رهیافت های ناتوبود. شعارو عملكرد ناتوضدو نقیض است ناتوبا شعارمبارزه با تروریسم و دفاع ازحقوق بشروارد عرصه بین المللی شده اما عملكرد ان با شعارش درتقابل است.

امروزه تروریسم از گستردگی كمتر وعمق بیشتری برخوردار است ” قربانیان اعمال تروریستی جدید اغلب مردم عادی هستند وبه صورت اتفاقی انتخاب می شوند (شاهد تجربی بارز، اعمال تروریستی سپتامبر2001)شیوه های تروریسم در نتیجه پیشرفت های تكنولوژیك پیوسته در حال دگرگونی است ووحشت،سبعیت و خشونت وپیش بینی ناپذیری آن، به علاوه قدرت تخریب بالای آن به مراتب درمقایسه با تروریسم به مفهوم سنتی آن قابل توجه است، تروریسم امروزی از حیث روش ها ونیز اهداف،گستره بین المللی دارد، فن آوری رایانه ها به عنوان یكی از عوامل تسهیل كننده تروریسم در مقایسه با تعریف تروریسم در مفهوم سنتی آن مد نظر است،تعریف واژه تروریسم در معنای جدید آن به علت گسترد گی و پیچیدگی آن دشوار می نماید، تروریست ها ی امروزی اعتقاد عمیق تری به عادلانه بودن آرمان خود دارند، آنهادر مقایسه با تروریست ها ی قدیمی خشن تر وجسورترند اسلحه های مورد نیاز تروریست های امروزی اغلب از بازارهای غیر قانونی بین المللی تسلیحات تهیه می شود و حتی ممكن است در مواردی از بازار فروشند گان قانونی تسلیحاتی كه نظم وقاعده وقانون بر آنها حكم فرما نیست تهیه می شود،درجهت گسترش امروزی تروریسم امروزی به صورت خود آگاه وناخود آگاه (چه از سوی تروریست ها و چه ازسوی مخاطبین آنها) از رسانه های صوتی و تصویری درحد بسیار بالایی استفاده می شود، تروریست های نو از پناهگا ههای سرزمینی مشخص سابق و حمایت های سیاسی كه سابقاًاز آن به صورت غیر رسمی برخوردار بوده اند،محروم گشته است،مسئله تروریسم نومانند بسیاری مسائل دیگر تحت تاثیر تغییرات ماهوی قرار گرفته است كه در چند سال گذشته در روابط شرق وغرب پدید آمده است، چرا كه گروه ها ی انقلابی،استقلال طلب و شورشی از پشتوانه عظیم ایدئولوژیكی، حمایت های سیاسی و اقتصادی و تسلیحاتی قطب های دوگانه جهانی عصر جنگ سرد محروم گردیده اند، واكنش حكومت ها در چند دهه اخیر نسبت به تروریسم،اغلب ناهماهنگی و بدون برنامه ریزی بوده است و از این رو بر گستاخی تروریست های امروزی،بازیگران عمده بین المللی را به كرات به بازی گرفته اند، تروریست ها در دهه های جدید به بازیگران جدید، با بردی بین المللی و جهانی تبدیل شده اند،تروریست های نو در گریختن از منفذ های موجود درسیستم بین المللی كه برای تنبیه و مجازاتشان برپا و برنامه ریزی شده است، تبحر یافته اند، انگیزه های تروریست های جدید تغییر یافته است. در جنگ سرد عمدتاً انگیزه هایشان ایدئولوژیك بود،ولی در سال های اخیر انگیزه های دیگری جایگزین بوده است. در هم تنیده شدن تروریسم با مسائل و مصایب عمده دیگر جهانی همانند جرایم فراملی، صلح وامنیت منطقه ای و. . . این مسایل را به هم مرتبط گردانیده است و راه های مقابله با آنها را محدود كرده است.

از ویژ گی های دیگر تروریسم نودر مقایسه با تروریسم به مفهوم سابق آن كه بسیار هم مهم جلوه می نماید، این است كه تقریباً همه جهانیان از آن متاثر هستند. یعنی همان طور كه یك شرقی از تروریسم متاثر هستند. یعنی همان طور كه یك شرقی از تروریسم متاثر می شود و می تواند به عملیات تروریستی متوسل شود،در نقطه مقابل این انسان شرقی، یك شهر وند غربی هم می تواند ازتروریسم متاثر شودو اقدام به عملیات تروریستی نماید. پس می توان گفت یكی از دلایلی كه باعث گردید، تروریسم در دستور كار جهانی قرار بگیرد، همین ویژگی های برجسته تروریسم امروزی بود كه تروریسم را مسئله ای قابل توجه درنزد افكار بین المللی قرارداد.

این رساله در پی بررسی ارزیابی عملکرد ناتو در مواجهه با تروریسم از منظر بین الملل در دهه اخیر می باشد.

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

تروریسم بی شک یکی از مسائل و مشکلات مهم جامعه کنونی است. دنیای کنونی تروریسم را بسان آفتی همسنگ اعتیاد به مواد مخدر و تجاوز به حقوق مسلم انسانها و ملتها و افراختن آتش جنگ شناخته است. صدها سمینار وکنفرانس برای شناختن و بررسی علل و ریشه های آن و روشهای جلوگیری از آن در کشورهای غرب وشرق تشکیل شده وهزاران کتاب برای پژوهش درباره آن از دیدگاههای گوناگون و در زمینه های مختلف مانند جامعه شناسی، سیاسی، حقوقی، مذهبی و اخلاقی منتشر گردیده است. لیکن نه تنها تروریسم از بین نرفته یا تخفیف نیافته، بلکه بر وسعت دامنه و تنوع صور آن افزوده شده است.

فرهنگ بزرگ معروف لیتره تروریسم را برابر “برقراری سلطه ارعاب و وحشت” تعرف کرده است. اگر این تعریف را بپذیریم، ترور عملی منفرد یا عاطفی نیست بلکه اقدامی است گروهی، سازمان یافته و حتی استراتژی سیاسی. اصطلاح و واژه تروریسم پیش از قرن نوزدهم معمول نبود و واژه “ترور” به معنای ایجاد ترس و وحشت وارعاب بکار می رفت، اگر کسی شاه یا مقام عالی دولتی را ترور می کرد، به این عمل “سوء قصد” می گفتند. ترور و تروریسم در ادبیات قرن نوزدهم بکار رفت و بعد به این معنی معمول شد، شاید به این علت که در دوران انقلاب کبیر فرانسه حکومت تند روان و اعدامهای بی حد و حساب بیگناهان دوره “ترور” نام گرفت.

پیشینه ی تحقیق:

در خصوص بحث عملکرد ناتو آثار زیادی از نویسندگان انجام شده است .پژوهش هایی که در این زمینه انجام گرفته است بیشتر بر نقش ناتو در افغانستان تاکید و تمرکز دارد و کمتر مطالعاتی هستند که عملکرد ان را به طور کلی بررسی کرده اند.دانشجویانی که نیز رساله ی پایانی خود را با عناوین مشابه دفاع کرده اند که میتوان از خانم شهبانو دولت پور دردانشگاه علامه طباطباییاسم برد که رساله ی ایشان میتوان گفت بیشترین ارتباط موضوعی را با موضوع نگارنده دارند.در زمینه ی مقالات هم مقاله ای یا عنوان مفهوم نوین قدرت استراتژیک ناتو و تاثیر آن بر امنیت روسیه توسط آقابان احمدیان و بلوکی و خانم صارمی فرد منتشر شده و پیرامون عملکرد نوین آن که مقابله با تروریسم می باشد مباحثاتی را مطرح کرده است.در زمینه ی کتاب،کتابی که بتوان دقیقا به این موضوع پرداخته باشد کمتر می توان یافت بیشتر مبحث عملکرد ناتو در مواجهه با تروریسم به صورت تلویحی در کتابهایی مانند اتحادیه اروپا و ناتو با نویسندگی دکتر حمید زنگنه مطرح شده است.از کتاب های دیگرمی توان به کتاب های ذیل اشاره داشت:

-خالوزاده،سعید؛چالش های فراروی با توجه به دفاع مستقل اروپایی،چاپ دوم،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،1390

– سلیمه دارمی؛ ناتو در قرن بیست و یكم، تهران، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر، چاپ اول اسفند 1380

1-4 فرضیه ها

بندچهارم: زندان جنایی:. 12

مبحث دوم: سابقه زندان در اسلام. 13

گفتار اول: زندان در صدر اسلام. 13

گفتار دوم: زندان در عهد امویان. 15

گفتار سوم: زندان در عهد باستان. 18

فصل دوم: مبانی مشروعیت زندان در اسلام. 19

مبحث اول: مبانی نقلی. 19

گفتار اول: آیات الهی. 19

بند اول: آیه 33 سوره مائده:. 19

بند دوم: آیه 15 سوره نساء. 24

بند سوم: آیه 106 سوره مائده. 29

بند چهارم: آیه 5 سوره توبه. 31

گفتار دوم: سنت. 34

گفتار سوم: اجماع. 37

مبحث دوم: مبانی عقلی. 38

گفتار اول: مشروعیت زندان از دیدگاه عقل. 38

گفتار دوم: مشروعیت زندان از دیدگاه فقها. 39

بخش دوم مصادیق زندان در حقوق اسلامی:. 43

فصل نخست: مصادیق زندان در جرائم مرتبط با نفوس و اموال. 44

مبحث اول: زندان در جرایم مرتبط با نفوس. 44

گفتار اول: حبس جانی در قتل عمد:. 44

گفتار دوم: حبس ممسک در قتل. 46

گفتار سوم: حبس آمر در قتل. 48

گفتار چهارم: حبس عامل فرار متهم به قتل. 51

گفتار پنجم: حبس تروریست. 52

گفتار ششم: حبس ایلاء کننده و ظهارکننده. 53

گفتار هفتم: مجازات زندان برای دانشمندان- پزشکان- دلالان کلاهبردار 58

مبحث دوم: زندان در جرائم مرتبط با اموال. 59

گفتار اول: حبس سارق. 59

بند اول: حبس جیب بر، رباینده، کیف زن. 62

بند دوم: حبس نباش. 63

گفتار سوم: حبس تارک نفقه. 65

گفتار چهارم: حبس مدیون ممتنع از ادای دین:. 66

فصل دوم: مصادیق زندان در جرایم مرتبط با دین و امنیت. 68

مبحث اول: زندان در جرائم مرتبط با دین. 68

گفتار اول: حبس مرتد. 68

گفتار دوم: حبس باغی، طاعی و یاغی (بغی). 73

مبحث دوم: زندان در جرائم مرتبط با امنیت. 74

گفتار اول: حبس محارب. 74

گفتار دوم: حبس شرارت و فساد افکنی (زعاره) و (دعاره). 75

نتیجه و پیشنهادها. 78

الف) نتایج. 78

ب: پیشنهادها. 79

فهرست منابع. 83

چکیده

اعمال زندان یکی از شیوه هایپیشگیری از جرمو مجازات مجرمین و خطاکاران است با توجه به وضعیت سیاسی و اجتماعی صدر اسلام زندان به معنای اصطلاحی فعلی وجود نداشته است بلکه مانع تصرفات مجرم می شدند و او را در حضور صاحب حق نگه می داشتند، نوشتار حاضر، به ادله مشروعیت زندان در لسان قرآن و سنت و دیگر منابع می پردازد و با کمک آیات و روایات معتبر و تفاسیر مرتبط، پاسخی روشن و مستدل به مشروعیت زندان داده است، در مشروع بودن زندان بین فقهاء و علمای شیعه و سنی اختلافی نیست و همگان بر مشروعیت زندان در موارد خاص، تاکید دارند ولی در به کار بردن مصادیق حبس اختلاف دارند، قرآن کریم در آیات مختلف به این موضوع اشاره کرده است و در روایات معصومین (ع) موارد گوناگونی بر مشروعیت زندان یافت می شود که به بعضی از آنها اشاره شده است و به دنبال آن به بررسی مشروعیت از منظر اجماع و عقل پرداخته شده است در ادامه به جرائمی اشاره شده که مشروعیت زندان از آنها به دست می آید و هر جرمی از منظر روایات و دیدگاه فقهای شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت اثبات شده که مجازات زندان در میان کیفرهای اسلامی هم به عنوان حد و هم به عنوان تعزیر به کار رفته است البته باید توجه داشت که بیشترین کاربرد حبس در بحث تعزیرات می باشد و بدنبال آن به بررسی انواع زندان در سیستم های کیفری دنیا، زیانهای ناشی از آن و حقوق زندانی در اسلام توجه شده است.

کلید واژه ها:

زندان- حقوق زندانی- مشروعیت زندان- انواع زندان- کیفرهای اسلامی

مقدمه

الف) بیان موضوع

موضوع تحقیق، بررسی مبانی و مصادیق زندان در حقوق اسلامی است. از قدیم الایام، زندان به عنوان یکی از راههای مجازات مجرمین و بزهکاران، معمول و مرسوم بوده است. در تمامی کشورهای جهان، صرف نظر از نژاد، عقاید، رسوم، آداب، فرهنگ و زمان، زندان بخشی از نظام قضایی می باشد. در نظام های حقوقی متعارف، زندان یکی از انواع مجازات می باشد و در بحث حقوق جزاء طبقه بندی می شود. در این تحقیق، بنا براین است که موضوع زندان از دیدگاه شرع مقدس اسلام مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد و نظر فقه شیعه و سایر مذاهب فقهی اسلامی در خصوص زندان، جستجو و تبیین گردد.

ب) ضرورت تحقیق

مجازات زندان سابقه طولانی در تاریخ بشر دارد. در زمان های گذشته مجازات ها با قساوت و شقاوت تمام اجرا می شد. مجازات هایی از قبیل زنده به گور کردن، سوزاندن، طعمه حیوانات درنده ساختن، کور کردن و انواع شکنجه های بدنی رواج داشت. با آمدن دین اسلام، خیلی از مجازات های فوق منع گردید و نسبت به مجازات زندان، شرایطی را فراهم ساخت که در مواردی خاص می توان زندان را معمول نمود. به خاطر آسیب های اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی که بر پیکر اجتماع و زندانی وارد می شود، ضرورت تجدید نظر در مجازات زندان روشن می گردد. به همین خاطر ریاست محترم قوه قضاییه سیاست زندان زدایی را در دستور کار خود قرار داده اند و چون در فقه امامیه و عامه موارد منجر به زندان محدود هستند و برای هر تخلفی مثل تخلفات رانندگی یا انتخاباتی و… زندان روا نمی دارند. این در حالی که در قوانین فعلی برای موارد فوق، مجازات زندان لحاظ شده است. به امید می رود که استفاده از زندان به کمترین حد (موارد مشروع) کاهش پیدا کند و این تحقیق می تواند در این زمینه راه گشا باشد.

پ) پیشینه تحقیق

مجازات زندان در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی داشته است. در فقه امامیه به موارد محدودی از مجازات زندان اشاره شده است. چون حاکمان حکومت اسلامی در طول تاریخ کسانی بوده اند که با فقه امامیه فاصله داشته اند، به همین جهت زندان در منابع فقهی به شکل پراکنده و در بخشهایی از ابواب حدود و تعزیرات آمده است. لذا فقهاء بحث های کامل و جامعی که در سایر موارد فقهی مطرح نموده اند در مورد حبس ارایه نکرده اند و فقط به صورت پراکنده و در بعضی از فروعات، حبس را مطرح کرده اند. در میان قدما مرحوم شیخ طوسی در کتاب های و در بعضی از فروعات، حبس را مطرح کرده اند. در میان قدما مرحوم شیخ طوسی در کتاب های مبسوط، خلاف و نهایه به ذکر بعضی از مصادیق زندان پرداخته اند و فقهای بعد از او به ذکر بعضی از موارد زندان اشاره داشته اند. در حالی که فقهای معاصر کتابهای متفاوتی در خصوص زندان نوشته اند. به طور مثال نجم الدین طبسی کتابی با عنوان موارد السجن فی النصوص و الفتاوی به رشته تحریر در آورده اند و قبل از او احمد وائلی کتابی با عنوان احکام سجون را نوشته اند و آیه الله محمدحسینی شیرازی در الموسوعه فقهی اش و آیه الله منتظری در کتاب مبانی حکومت اسلامی به موارد زندان و ادله مشروعیت آن، اشاره کرده اند. با این حال تحقیقی که در حد یک پایان نامه کارشناسی ارشد به بررسی فقهی مباحث مشروعیت و موارد زندان بپردازد، یافت نشد و جا دارد که فقهای عظام با توجه به استقرار حکومت اسلامی در این زمینه بحث های کافی و وافی بنمایند و موارد زیادی را که برای آنها مجازات زندان لحاظ شده است مرتفع سازند و درصدد تطبیق قوانین فعلی با آنچه در منابع فقهی و روایی است بر آیند، تا از میزان استفاده زندان به عنوان مجازات کاسته شود، زیرا آموزه های دین بر زندان زدایی تاکید دارند.

ت) سوالات تحقیق

1-آیا در سیستم جزایی اسلام، زندان به عنوان یک مجازات مطرح است؟