1-7-4-2-تعریف عملیاتی.. 10

فصل دوم: پیشینه نظری و عملی پژوهش

2-1- مقدمه. 12

2-2- خودکارآمدی.. 12

2-2-1- فرایندهای واسطه ای خودكارآمدی.. 16

2-2-1-1- فرایندهای شناختی.. 16

2-2-1-2- فرایندهای انگیزشی.. 16

2-2-1-3-فرایندهای عاطفی.. 19

2-2-1-4- فرایندهای انتخابی.. 20

2-2-2- ظرفیت ها و قابلیت های مؤثر در خودکارآمدی.. 20

2-2-2-1- قابلیت رمزگذاری.. 21

2-2-2-2- قابلیت دوراندیشی.. 21

2-2-2-3- قابلیت جایگزینی و الگوبرداری.. 22

2-2-2-4- قابلیتخودتنظیمی.. 22

2-2-2-5- قابلیت خودانعكاسی (خوداندیشی) 23

2ـ3ـ راهبردهای یادگیری.. 23

2-3- 1- راهبردهای شناختی.. 26

2-3-1-1- راهبرد های تكرار یا مرور 27

2ـ3ـ1ـ2 ـ راهبرد بسط و گسترش معنایی.. 31

2ـ3ـ1ـ 3ـ راهبرد سازمان دهی.. 37

2ـ3 ـ2 ـ راهبردهای فراشناختی.. 41

2-3-2-1- راهبردهای برنامه ریزی.. 43

2-3-2-2-راهبردهای نظارت و ارزشیابی.. 44

2-3-2-3- راهبردهای نظم دهی.. 45

2-3-3- تفاوت های جنسیتی در استفاده از راهبردهای یادگیری.. 49

2ـ3ـ 4ـ رشد و راهبردهای یادگیری.. 49

2-4- مشروطی.. 52

2-4-1-علل مشروطی.. 52

2-4-1-1-عوامل فردی.. 53

2-4-1-2-عوامل درون سازمانی.. 55

2-4-1-3-عوامل برون سازمانی.. 56

2ـ5 ـ پیشینه پژوهشی تحقیق.. 58

2 ـ5 ـ 1ـ خودکارآمدی.. 58

2- 5 -1-1- پژوهش های صورت گرفته خارجی.. 58

2- 5 -1-2- پژوهش های صورت گرفته داخلی.. 59

2 ـ5 ـ 2ـ راهبردهای شناختی و فراشناختی.. 60

2 ـ5 ـ 2ـ1 ـ پژوهش های صورت گرفته خارجی.. 60

2 ـ2 ـ 2ـ2 ـ پژوهش های صورت گرفته داخلی.. 63

2-6- نتیجه گیری.. 65

فصل سوم :روش شناسی

3-1- مقدمه. 68

3-2- نوع و روش انجام پژوهش…. 68

3-3- جامعه آماری پژوهش…. 69

3-4-حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 71

3-5- ابزار اندازه گیری پژوهش…. 73

3-5-1- پرسشنامه خودکارآمدی.. 73

3-5-1-1-پایایی 73

3-5-1-2- روایی.. 74

3-5-2- پرسشنامه راهبردهای یادگیری.. 74

3-5-2-1-پایایی.. 76

3-5-2-2- روایی.. 76

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 77

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه. 79

4-2- توصیف داده ها 80

4-2-1- سن.. 80

4-2-2- وضعیت تاهل.. 81

4-2-3- داده های مربوط به متغیرهای اصلی پژوهش…. 83

4-3- آزمون معنادار بودن متغیرها 83

4-3-1- بررسی نرمال بودن داده ها 84

4-4- تحلیل استنباطی فرضیه های پژوهش…. 84

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه. 109

5-2- خلاصه پژوهش…. 109

5-3- بحث و بررسی فرضیه های پژوهش…. 110

5-3-1- فرضیه اول.. 110

5-3-2- فرضیه دوم. 112

5-3-3- فرضیه سوم. 113

5-3-4- فرضیه چهارم. 116

5-3-5- فرضیه پنجم. 117

5-3-6- فرضیه ششم. 117

5-4- نتیجه گیری کلی.. 118

5-5- مشکلات و محدودیت های پژوهش…. 119

5-6- پیشنهاد های پژوهشی.. 119

5-7- پیشنهادهای کاربردی.. 120

منابع. 121

پیوست ها

الف: پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر 129

ب: پرسشنامه راهبردهای یادگیری(شناختی و فراشناختی) 130

فهرست جداول

جدول 2-1- انواع راهبردهای شناختی و مصادیق آن.. 40

جدول 2-2- انواع راهبردهای فرا شناختی و مصادیق آن.. 45

جدول 3-1- جامعه اول پژوهش ( دانشجویان مشروط) به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 69

جدول 3-2- جامعه دوم پژوهش (دانشجویان غیر مشروط ) به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 70

جدول3-3- نمونه اول پژوهش ( دانشجویان مشروط ) به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 71

جدول3-4- نمونه دوم پژوهش (دانشجویان غیر مشروط) به تفکیک دانشکده ها و مقاطع تحصیلی.. 72 جدول3-5- سوال های مربوط به هریک از راهبردهای شناختی و فراشناختی.. 75

جدول 4-1- شاخص های توصیفی سن افراد نمونه اول (دانشجویان مشروط) 80

جدول4-2- شاخص های توصیفی سن افراد نمونه دوم (دانشجویان غیر مشروط ) 81

جدول4-3- شاخص های توصیفی وضعیت تاهل افراد نمونه اول (دانشجویان مشروط ) 81

جدول4-4- شاخص های توصیفی وضعیت تاهل افراد نمونه دوم (دانشجویان غیر مشروط) 82

جدول4-5- توصیف داده های جمع آوری شدن در هر متغیر. 83

جدول 4-6- نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنف در بررسی نرمال بودن داد های متغیرهای پژوهش…. 84

جدول 4-7- مشخصات توصیفی متغیر خودکارآمدی در دو گروه دانشجویان مشروط و غیر مشروط.. 85

جدول 4-8- آزمون t مستقل جهت مقایسه خودکارآمدی در دو گروه دانشجویان مشروط و غیر مشروط 85

جدول 4- 9- مشخصات توصیفی متغیر راهبردهای شناختی در دو گروه دانشجویان مشروط و غیرمشروط 86

جدول4-10- نتایج تحلیل واریانس چند متغیری(مانوا) بر روی نمرات راهبردهای شناختی دانشجویان مشروط وغیر مشروط 87

جدول4-11-نتایج اثرات بین آزمودنی ها روی نمرات راهبردهای شناختی دانشجویان مشروط و غیر مشروط 87

جدول4 -12- مشخصات توصیفی متغیر راهبردهای فراشناختی در دو گروه مشروط و غیر مشروط.. 88

جدول4-13- نتایج تحلیل واریانس چند متغیری(مانوا) بر روی نمرات راهبردهای فرا شناختی دانشجویان مشروط وغیر مشروط 89

جدول4-14- نتایج اثرات بین آزمودنی ها روی نمرات راهبردهای فرا شناختی دانشجویان مشروط وغیر مشروط 89

جدول 4 -15- ماتریس همبتسگی بین راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان مشروط.. 90

جدول 4-16- نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان مشروط 91

جدول 4-17- ضرایب رگرسیون در خصوص پیش بینی راهبردهای فراشناختی با استفاده از ابعاد راهبردهای شناختی در دانشجویان مشروط 92

جدول4 -18- ماتریس همبتسگی بین راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان غیر مشروط.. 93

جدول 4-19- نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی در دانشجویان غیر مشروط 94

جدول 4-20- ضرایب رگرسیون در خصوص پیش بینی راهبردهای فراشناختی با استفاده از ابعاد راهبردهای شناختی در بین دانشجویان غیر مشروط 94

جدول 4-22- همبستگی راهبردهای شناختی با خودکارآمدی در دانشجویان مشروط.. 96

جدول 4-23- نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص پیش بینی خودکارآمدی با استفاده از ابعاد راهبردهای شناختی (بسط و گسترش ) در بین دانشجویان مشروط.. 97

جدول 4-24- ضرایب رگرسیون در خصوص پیشبینی خودکارآمدی با استفاده از ابعاد راهبردهای شناختی در بین دانشجویان مشروط 97

جدول 4-25- همبستگی راهبردهای شناختی با خودکارآمدی در دانشجویان غیرمشروط.. 98

جدول 4-26- نتایج تحلیل رگرسیون در خصوص پیش بینی خودکارآمدی با استفاده از ابعاد راهبردهای شناختی (سازماندهی) دربین دانشجویان غیر مشروط.. 99

جدول 4-27- ضرایب رگرسیون در خصوص پیشبینی خودکارآمدی با استفاده از ابعاد راهبردهای شناختی در بین دانشجویان غیر مشروط 100

جدول 4-29- همبستگی بین راهبردهای فراشناختی و خودکارآمدی در بین دانشجویان مشروط.. 102

جدول 4-30- نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی خودکارآمدی دانشجویان مشروط با استفاده از ابعاد راهبردهای فراشناختی 103

جدول 4-31- ضرایب رگرسیون برای پیش بینی خودکارآمدی دانشجویان مشروط با استفاده از ابعاد راهبردهای فراشناختی 104

جدول 4-32- ضریب همبستگی بین راهبردهای فراشناختی با خودکارآمدی در بین دانشجویان غیر مشروط 105

…….19

2-2-2-1- باور و تعریف آن………………………………………………………………………………………………20

2-2-2-1-1- اقسام باور………………………………………………………………………………………………………………21

2-2-2-1-1-1- باورهای پایه………………………………………………………………………………………………….21

2-2-2-1-1-2- باورهای غیرپایه………………………………………………………………………………………………….23

2-2-2-2- صدق………………………………………………………………………………………………………………………..24

2-2-2-3- توجیه……………………………………………………………………………………………………………..25

2-2-2-3-1- توجیه انسجام­گرا………………………………………………………………………………………….26

2-2-2-3-1-1- نقد و بررسی…………………………………………………………………………………………..27

2-2-2-3-2- توجیه مبناگرا……………………………………………………………………………………………….27

2-2-3- معرفت­شناسی غربی…………………………………………………………………………………………………..28

2-2-4- معرفت­شناسی اسلامی………………………………………………………………………………………………..32

2-3- موانع موجوددر معرفت­شناسی……………………………………………………………………………………….33

2-3-1- شکّاکیّت و تقابل آن با مبناگرایی………………………………………………………………………………….34

2-3-2- تسلسل­ معرفتی………………………………………………………………………………………………………….37

2-4- خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………………….39

فصل سوّم: رویکرد مبناگرایی……………………………………………………………………………………………….41

3-1- تمهید…………………………………………………………………………………………………………………………42

3-2- تعریف مبناگرایی………………………………………………………………………………………………………….44

3-3- مبناگرایی: رویکردی توجیه­نگر………………………………………………………………………………………45

3-4- اقسام مبناگرایی…………………………………………………………………………………………………………….46

3-5- اهداف مبناگرایی…………………………………………………………………………………………………………..47

3-6- سیر تاریخی مبناگرایی و مراحل تکوّن آن در معرفت­شناسی غربی………………………………………47

3-5-1- مبناگرایی و راسیونالیسم……………………………………………………………………………………………..50

3-5-1-1- راسیونالیسم ارسطویی………………………………………………………………………………………………….51

3-5-1-2- راسیونالیسم دکارتی…………………………………………………………………………………………………….51

3-5-2- مبناگرایی و اِمپریسم…………………………………………………………………………………………………..53

3-6-پیشینه­ی مبناگرایی در معرفت­شناسی اسلامی……………………………………………………………………………55

3-7- بدیل­های معرفتی مبناگرایی…………………………………………………………………………………………………..56

3-7-1- توجیه مبتنی بر انسجام……………………………………………………………………………………………….57

3-7-1-1- نقد و بررسی……………………………………………………………………………………………………59

3-7-2- نامتناهی­گرایی…………………………………………………………………………………………………………………60

3-7-2-1- نقد و بررسی………………………………………………………………………………………………………………61

3-7-3- شکّاکیّت افراطی………………………………………………………………………………………………………..61

3-7-3-1- نقد و بررسی………………………………………………………………………………………………………………62

3-8- خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………………….64

فصل چهارم: مبناگرایی برتراند راسل……………………………………………………………………………………..67

4-1- راسل و آثار علمی……………………………………………………………………………………………………………….68

4-2-تحوّلات فکری راسل……………………………………………………………………………………………………………71

4-3- علم و مسئله­ی شناخت………………………………………………………………………………………………………..76

4-3-1- نمودار علم و مسئله­ی شناخت………………………………………………………………………………………….81

4-3-2- سلسله مراتب معرفت………………………………………………………………………………………………..82

4-3-3- بدیهیّات…………………………………………………………………………………………………………………..84

4-3-3-1- اصل امتناع تناقض…………………………………………………………………………………………….88

4-3-3-1-1- نقد و بررسی ……………………………………………………………………………………………..90

4-3-4-گزاره/ باور/ صدق و کذب/ حکم……………………………………………………………………………………….92

4-3-5-مکانیزم خطا در معرفت­شناسی راسل……………………………………………………………………………….100

4-3-6-مفهوم “امر واقع” و اقسام آن………………………………………………………………………………………….102

4-3-6-1- امور واقع اتمی……………………………………………………………………………………………… 104

4-3-6-2- امور واقع مولکولی…………………………………………………………………………………………………….105

4-3-6-3- امور واقع از راه آشنایی……………………………………………………………………………………105

4-3-6-4- امور واقع مربوط به حافظه…………………………………………………………………………………………107

4-3-6-5- امور واقع از راه درون­نگری………………………………………………………………………………………..108

4-3-6-5-1- نقد و بررسی…………………………………………………………………………………………….109

4-3-6-6- امور واقع سلبی……………………………………………………………………………………………………..109

4-4-تجربه­گرایی راسل…………………………………………………………………………………………………………..110

4-5- راسل و مبناگرایی………………………………………………………………………………………………………………114

4-5-1- ادلّه­ و قراین بر مبناگرا بودن راسل…………………………………………………………………………………..117

4-6- خلاصه فصل…………………………………………………………………………………………………………………….119

فصل پنجم: مبناگرایی علّامه طباطبائی…………………………………………………………………………………..122

5-1- علّامه طباطبائی و آثار فلسفی………………………………………………………………………………………………123

5-2- علم و مسئله­ی شناخت……………………………………………………………………………………………….124

5-2-1-سلسله مراتب معرفت……………………………………………………………………………………………………..127

5-2-2-بدیهیّات………………………………………………………………………………………………………………….128

5-2-2-1- اقسام بدیهیّات………………………………………………………………………………………………..129

5-2-2-2- بدیهیّات اوّلیّه و شکّ­ناپذیری آن­ها……………………………………………………………………………130

5-2-2-3- اصل امتناع تناقض، به ­عنوان اصلی حاکم بر تفکر………………………………………………………….133

5-2-2-4- تصدیقات بدیهی و نحوه­ی ارتباط آن­ها با اصل امتناع تناقض………………………………………..134

5-2-2-5- تصدیقات نظری و نحوه­ی ارتباط آن­ها با تصدیقات بدیهی…………………………………………….135

5-2-2-5-1- تسلسل­ناپذیری تصدیقات نظری………………………………………………………………………….137

5-2-3-تصدیق/ حکم/ قضیّه/ باور…………………………………………………………………………………………..139

5-3- مکانیزم خطا در معرفت­شناسی علّامه طباطبائی……………………………………………………………………..144

5-4- علّامه طباطبائی، فیلسوفی رئالیسم………………………………………………………………………………………..146

5-5- علّامه طباطبائی فیلسوفی مبناگرا…………………………………………………………………………………………..148

5-5-1- ادلّه­ی منطقی و موجّه در اثبات مبناگرا بودن علّامه طباطبائی………………………………………………..152

5-6- خلاصه­ی فصل…………………………………………………………………………………………………………………153

فصل هفتم: نتیجه­گیری………………………………………………………………………………………………………155

منابع………………………………………………………………………………………………………………………………162

منابع فارسی و عربی…………………………………………………………………………………………………………162

منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………..166

چکیده انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………..170

1- 1- بیان مسئله

مبناگرایی، دیدگاهی است درباب ساختارمعرفت، که از این­حیث،به توجیه باورهای استنتاجیمی­پردازد.

براین اساس، «مبناگرایی، نگرشی استدرباب ساختار توجیهِ شناخت.»(Fumerton, 2005,p 284). که با ارجاع باورهای استنتاجی به باورهای پایه، ساختارمعرفت را توجیه می­نماید.

بنابر اهمیّتِ این رویکرد درتبیین مسئله­ی شناخت، بسیاری از معرفت­شناسان، این دیدگاه توجیه­نگر را پذیرفته­اند؛ چنان­که، با مطالعه­ی سیر تاریخ معرفت­شناسی، می­توان به این نتیجه مؤول شد که اکثر معرفت­شناسان نیز،مبناگرا بوده­اند.

با این­وصف، معرفت­شناسان مذکور، نه تنها خود را مبناگرا نمی­خواندند بلکه تا دوران اخیر نیز، به این رویکرد توجیه­نگر اشاره­ای نداشته­اند. براین اساس، استناد مبناگرا بودن به این معرفت­شناسان، چیزی است که از نحوه­ی تفکر مبناگرایانه­ی آنان استنباط می­گردد. نمونه­ی­بارز این امر، راسل و علّامه طباطبائی است که هریک از آنان، علی­رغم اذعان به تئوری مطابقت، هیچ وقت خود را به عنوان یک فیلسوف مبناگرا معرّفی نکرده­اند.

باتوجّه به این موارد می­توان تصریح نمود که مبناگرایی، رویکردی جدید و مربوط به قرن بیستم نیست، بلکه سابقه­ی آن، به قدمت طولانی تئوری مطابقت برمی­گردد.[1]

نکته­ای که دراینجا باید متذکّر شویم این است که، اکثر مبناگرایان دراثبات باورهای مبنایی خود، از برهان نفی تسلسل استفاده کرده­اند؛ چنان­که،ارسطو دراین­زمینه، ، معتقد است که «به طورکلی ممکن نیست برای همۀ چیزها برهانی یافت شود وگرنه جریانی تا بی­نهایت کشیده­می­شود که دیگر برهان­پذیر نیست» ( ارسطو، 1377، ص 98).

راسل، غالباً درحوزه­ی تجربه­گرایی،به­عنوان فیلسوفی مبناگرا محسوب می­شود.به این­معنا که وی، حسیّات را به عنوان مأخذ باورهای حسّی و بدیهی لحاظ می­کند و از این حیث، به توجیه باورهای استنتاجی می­پردازد.

راسل، درمعرفت­شناسی خود، به مفهوم سلسله­مراتب معرفت، توجّه خاصّی دارد و درتمام دوره­ها، آن را به عنوان مفهومی­کانونی لحاظ می­کند. به نظر وی، «وظیفه­ی اصلی معرفت­شناس مرتب­کردن معلوماتی ادعایی در سلسله­مراتب معرفت است.معرفت با باورهای پایه آغاز شود.»(Chisholm, 1989,p421).

ویژگی خاصّ تفکرراسل، این است که وی، هموارهمواضع معرفتی خود را تعدیل می­سازد. با این­وصف، می­توان این تحوّلات را طی سه­دوره­ی مجزا، مشخّص نمود.

دوره­ی اوّل:مربوط به سال­های قبل از 1912، است. راسل در این­دوره، علی­رغم تأثیرپذیری از ایدئالیسم، به مخالفت جدّی با آن می­پردازد. طرح “نظریّه­ی آشنایی”، مربوط به سال­های پایانی این­دوره است که راسل مبناگرایی خود را در عرصه­ی امور تجربی، ارائه می­دهد.

دوره­ی دوّم:مربوط به سال­های بین 1912، تا1919، است. راسل در این­دوره، با مطرح کردن نسبت­های چندگانه درکتاب“نظریّه­ی شناخت”، با انتقاد شدید ویتگنشتاین مواجه می­­شود. اینمسئله تا مدّت­ها ذهن وی را به خود مشغول نمود و سبب شد تا سرانجام از اتمام این کتاب، دست بکشد.

دوره­ی سوّم:مربوط به سال­های بعد از 1919، است. راسل دراین­زمان، پس از بررسی تئوری­های صدق،[2] به تئوری مطابقت روی می­آورد.

نکته­ای که در اینجا باید به آن تصریح نماییم، این است که نظریّه­ی“شناخت از راه آشنایی”،[3] مهمّ­ترین قرینه­ای است که به صراحت، مبناگرا بودن راسل را نشان می­دهد. البته وی، بعدها با گسترش بخشیدن این نوع از شناخت، «”شناخت از راه درون­نگری” و “شناخت مربوط به حافظه و امورگذشته”را نیز جزء “شناخت از راه آشنایی”ذکر نمود.»(Russell, 1966,p193).

راسل،مسئله­ی “شناخت” رابه تفصیل، درکتاب“مسائل فلسفه”[4]مطرح می­کند. وی دراین کتاب، ابتداشناخت را به دو نوع 1- “شناخت مربوط به اشیاء”[5] 2- “شناخت مربوط به حقایق”[6] تقسیم­می­نماید، سپس شناخت اشیاء را مشتمل بر دوقسم:”شناخت از راه آشنایی”[7] و “شناختتوصیفی”[8] می­داند.

وی، دربخش”شناخت مربوط به حقایق” نیز، آن را به دوقسم: “شناخت شهودی”[9]و”شناخت استنتاجی”[10] تقسیم­می­کند؛ چنان­که در این زمینه معتقد است که«برای توجیه معرفت اکتسابی باید تا آنجا به عقب بازگردیم که به معرفت شهودی برسیم.»(Russell, 1943, p 77).

نکته­ی دیگری که دراینجا باید مطرح سازیم، این است که راسل،درمبناگرایی خود، منظور از”شناخت از راه آشنایی” را،همان شناخت “داده­های حسّی”می­داند نه شناخت “اعیان فیزیکی”.

براین­اساس، وی معتقد است که «وقتی ازعین محسوس، (Sensible Object)، سخن می­گویم نباید گمان شود که منظور من یک میز است که هم قابل رؤیت و هم قابل لمسبوده و برای بسیاری از افراد قابل دیدن باشد، بلکه منظور من، صرفاً همان قطعه رنگی است که به هنگام نگاه به میز آن را ادراک می­کنم و سفتی و صلابتی است که هنگام فشار دادن به میز، درک می­کنم و یا همان صدای خاصی است که در هنگام ضربه زدن به آن درک می­نمایم.» (Russell, 1972/1, p 83).

در معرفت­شناسی اسلامی، رویکرد مبناگرایی، دارای سیر منظم­تری است؛ چنان­که می­توان اکثر فلاسفه­ی مسلمان را،درچارچوب تئوری مطابقت، مبناگرا دانست.

براین اساس، علّامه طباطبائی نیز، با ارجاع تصدیقات نظری به تصدیقات بدیهی، مبناگراییخویش را مطرح می­سازد.وی دراین­زمینه،ضمنتأکید بر اصل امتناع تناقض (به عنوان اصل حاکم بر تفکر)، معتقد است که «فلاسفه نوصدرایی اصل امتناع تناقض را به عنوان بدیهی­ترین قضیه­ای معرفی می­کنند که همۀ شناخت­های بدیهی و نظری به آن نیازدارند وبراین اصل تأکید دارند که با فرض تردید در این اصل، هرگونه شناختی باطل خواهد شد.» (طباطبائی، 1416، ص253).

علاّمه طباطبائی، اصلی­ترین دلیل در تثبیت مبناگرایی را، تسلسل­ناپذیری تصدیقات بدیهی می­داند. وی در تأیید این مطلب، درکتاب“اصول فلسفه و روش رئالیسم”،به دومطلبعمده اشاره می­کند:

الف) احتیاج تصدیقات نظری به تصدیقاتبدیهی.

ب) خطاناپذیر بودن باورهای بدیهی.

نکته­ای که دراینجا باید متذکّر شویم، این است که علّامه طباطبائی، رابطه­ی بین تصدیقات نظری با تصدیقاتبدیهی را، براساس رابطه­ی توالّد ارزیابی می­کند؛زیرا نیازمندی تصدیقات نظریبهتصدیقات بدیهیرا، ازقبیل نیازمندی مادّی به صوری می­داند.

با این وصف، وی، به دلیل اینکه “اصل امتناع تناقض” را به­عنوان یک اصل حاکم برتفکر لحاظ می­کند، رابطه­ی بینباورهای بدیهی با این اصلرا، از نوع رابطه­ی توالّد نمی­پندارد.

• …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10

1-6-2 اهداف کاربردی …………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

• سوالهای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 10

• كاربرد نتایج تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………. 11

• روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

• مشکلات و محدودیت های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………… 11

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2-1 امربه معروف و نهی از منکر ………………………………………………………………………………………………………………………… 12

2-1-1 مفهوم شناسی …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12

2-1-1-1 مفهوم شناسی امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………… 12

2-1-1-2 دسته بندی مقدماتی امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن………. …………………………………………. 13

2-1-2 شرایط امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………………………….. 16

2-1-2-1 علم به معروف و منکر (شرط اول) ……………………………………………………………………………………………………… 16

2-1-2-2 احتمال تأثیر ( شرط دوم) …………………………………………………………………………………………………………………. 17

2-1-2-3 بنای بر استمرار گناه (شرط سوم) …………………………………………………………………………………………………….. 18

2-1-2-4 امر و نهی بدون مفسده و ضرر (شرط چهارم)………………………………………………………………………………….. 19

2-1-3 مراتب امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………………………… 20

2-1-3-1 مرحله قلبی (اظهار تنفر قلبی) …………………………………………………………….. ………………………………………… 21

2-1-3-2 مرحله لسانی (گفتار) ………………………………………………….. …………………………. ……………………………………… 23

2-1-3-3 مرحله یدی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 25

2-1-2-3 سیره پیشوایان معصوم در امر به معروف و نهی از منکر …………………………………………………………………. 27

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

2-2 عفاف و حجاب …………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………… 33

2-2-1 مفهوم حجاب ……………………………………………………………………………………………….. ……………….. ………………. ……….. 33

2-2-2 حجاب مرد مسلمان………………………………………………………………………… ……… ………………………………………………….. 34

2-2-2-1 کنترل نگاه ……………………………………………………………………………….. …. ………….. …………………………………………. 34

2-2-2-2 پوشاندن شرمگاه …………………………………………………………………………………… ………….. ………………………………….. 35

2-2-3 حجاب زن مسلمان …………………………………………………………………………………………… ………….. ………………………….. 36

2-2-3-1کنترل نگاه ………………………………………………………………………….. ………………………………. ………….. ………………….. 37

2-2-3-2 پوشاندن شرمگاه ……………………………………………………………… ………………………………………… …………… …………. 37

2-2-3-3 حدود پوشش ………………………………………………………………………. …. ……………………………………………………………. 37

2-2-3-3-1 خُمُر ………………………………………………………………………… ……… ……………….. …………………………………………… 37

2-2-3-3-2 جیب …………………………………………………………………………. …………… ……………….. ……………………………………. 38

2-2-3-4 زینت ………………………………………………………………………………. …………. ………………………… …………………………….. 39

2-2-3-5 تبرج ………………………………………………………………………………… ……… ………………………………….. ……………………… 39

2-2-3-6 جلباب …………………………………………………………………………………….. ………………… …………………………. ……………. 40

2-2-3-7 عفاف ……………………………………………………………………………………… ………………. ……………………………………. ……. 41

2-2-4 فلسفه پوشش …………………………………………………………………………………. ………………………………… …………………….. 42

2-2-4-1 حق الهی …………………………………………………………………………… ………………………… ………… ………………………….. 43

2-2-4-2 حفظ حرمت زن…………………………………………………………………. ……………… ……………… ……………………………….. 43

2-2-4-3 مبارزه با نفس…………………………………………………………………… ………………… …………………….. ……………………….. 44

2-2-4-4 ایجاد امنیت …………………………………………………………………. …………………………………. ……………….. ……………….. 44

2-3 عوامل مؤثر بر امربه معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب ………. ………………………………………… ………………….. 45

2-3-1 مقبولیت آمر و ناهی …………………………………………………………….. …………………………. …. ………………………………….. 46

2-3-2 نحوه بیان آمر و ناهی …………………………………………………………… ……………………………………… ………………………… 47

2-3-3 نوع الفاظ ……………………………………………………………………………….. ………………………………………… … …………………. 49

2-3-4 امر و نهی متناسب با شرایط پیرامونی……………………………… …………………………………. …………………………………. 50

2-3-5 احساس امنیت مخاطب ……………………………………………………………………………………………………………………………. 50

2-3-6 تربیت مخاطب ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 51

2-3-7 عملکرد ارگان های مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر ……. ……………………………………………………………… 51

2-3-8 روش های عملی …………………………………………………………………. …………………………………………………………………. 52

فهرست مطالب

عنوان صفحه

2-3-9 خصوصیات آمر و ناهی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 52

2-3-10 اعتقادات مخاطب ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 53

2-4 آسیب ها و آفت های امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب ……………………………………………………….. 54

فصل سوم: روش شناسی

• نوع تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58

• روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 58

• نحوه جمع آوری داده ها و اطلاعات تحقیق …………………………………………………………………………………………..59

• فرضیات ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 61

• واحد و سطح تحلیل …………………………………………………………………………………………………………………………….. 62

• جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 62

• حجم نمونه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………..62

• شیوه نمونه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………… 62

• روایی و پایایی پرسش نامه ………………………………………………………………………………………………………………….. 63

  • روایی پرسش نامه ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 63
  • پایایی پرسش نامه …………………………………………………………………………………………………………………………………64

• سنجش متغیر ها ………………………………………………………………………………………………………………………………. 64

• تعریف عملیاتی متغیر های مستقل و وابسته ……………………………………………………………………………………… 65

• مکان پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 68

• زمان پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 68

• روش های آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 68

• استخراج ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………… 69

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

4-1مقدمه ………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………. 70

4-2 آمار توصیفی؛ نتایج توصیفی و یک متغیره پژوهش ………………………………………………………………………………… 71

4-2-1 شاخص­های پراکندگی سن …………………………………………………………………………………………………………………. 71

4-2-3- توزیع پاسخگویان بر حسب جنس …………………………………………………………………………………………………….. 72

4-2-4- توزیع پاسخگویان بر حسب مقطع تحصیلی ………………………………………………………………………………………. 72

4-2-5- توزیع پاسخگویان بر حسب حدود درآمد ماهیانه خانوار ……………………………………………………………………. 72

 

فهرست مطالب

 

عنوان صفحه

4-2-6- شاخص­های پراکندگی اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………74

4-2-7- توزیع ابعاد اثر بخشی امر به معروف و نهی از منکر بر وضعیت پوشش و رفتار………………………………………….. 75

4-2-8- توزیع پاسخگویان بر حسب احساس امنیت مخاطب امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف………………….. 77

4-2-9- شاخص­های پراکندگی مقبولیت آمر و ناهی جهت اثربخشی امر به معروف…………………………………………………78

4-2-10-توزیع ابعاد اثر بخش بر امر به معروف و نهی از منکر ……………………………………………………………………………… 79

4-2-11-شاخص­های نوع الفاظ آمر و ناهی جهت اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر …………………………………….80

4-2-12-شاخص الفاظ آمر و ناهی جهت اثر بخشی امر به معروف ………………………………………………………………………… 81

4-2-13-شاخص­های پراکندگی نحوه بیان امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف …………………………………………….. 82

4-2-14-توزیع پاسخ پاسخگویان به گویه های شاخص تاثیر نحوه بیان امر ونهی …………………………………………………. 83

4-2-15- شاخص­های پراکندگی خصوصیات آمر و ناهی جهت اثربخشی امر به معروف ……………………………………… 85

4-2-16- شاخص های خصوصیات آمر و ناهی ………………………………………………………………………………………………………. 85

4-2-17- شاخص­های پراکندگی روش های امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف …………………………………………. 86

-2-18- شاخص روش های امر به معروف و و نهی از منکر ……………………………………………………………………………………86

4-2-19- شاخص­های پراکندگی شرایط پیرامونی امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف ……………………………….. 88

4-2-20- شاخص­های شرایط پیرامونی امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر………………………….. 89

4-2-21- شاخص­های پراکندگی نحوه عملکرد نیروهای مرتبط با امر به معروف جهت اثربخشی امر به معروف ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

4-2-22- شاخص­های نحوه عملکرد نیروهای مرتبط با امر به معروف جهت اثربخشی امر به معروف…………………….. 91

4-2-24-شاخص های اعتقادات مخاطب امربه معروف و نهی از منکر نسبت به امر به معروف و نهی از منکر………… 93

4-2-25- شاخص­های پراکندگی تربیت مخاطب امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف ………………………………….. 94

4-2-25- شاخص­های پراکندگی تربیت مخاطب امر و نهی جهت اثربخشی امر به معروف……………………………………. 95

4-2-26- شاخص­های پراکندگی آسیب­های معرفتی ……………………………………………………………………………………………… 96

4-2-27- شاخص­های آسیب­های معرفتی……………………………………………………………………………………………………………….. 97

4-2-28- شاخص­های پراکندگی آسیب­های روشی ……………………………………………………………………………………………….. 99

4-2-29- شاخص­های آسیب­های روشی ………………………………………………………………………………………………………………. 100

4-3- آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

4-3-1- آزمون فرضیات پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………….. 103

4-3-1- 1- آزمون فرضیه اول ……………………………………………………………………………………………………………………………… 103

4-3-1- 2- آزمون فرضیه دوم ……………………………………………………………………………………………………………………………… 104

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

4-3-1- 3- آزمون فرضیه سوم …………………………………………………………………………………………………………………… 105

4-3-1- 4- آزمون فرضیه چهارم ………………………………………………………………………………………………………………… 106

4-3-1- 6- آزمون فرضیه ششم ………………………………………………………………………………………………………………….. 107

4-3-1- 6- آزمون فرضیه ششم ……………………………………………………………………………………………………………………108

4-3-1- 7- آزمون فرضیه هفتم ………………………………………………………………………………………………………………….. 109

4-3-1-8- آزمون فرضیه هشتم …………………………………………………………………………………………………………………. 110

4-3-1-9- آزمون فرضیه نهم ……………………………………………………………………………………………………………………… 111

2-3-1-10- آزمون فرضیه دهم ………………………………………………………………………………………………………………….. 112

4-3-2- تحلیل رگرسیونی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 113

4-4- برخی مسائل و شبهات …………………………………………………………………………………………………………………………..115

4-4-1- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب از اولویت­های

جامعه خارج است ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 115

4-4-2- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه پوشش و نحوه حضور در جامعه شخصی است و از حیطه ی

امر و نهی خارج است ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 116

4-4-3- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه آنچه در قرآن واجب است خمار (پوشیدن روسری) است نه

پوشیدن کامل مو ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 117

4-4-4- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه اصل در حجاب حفظ کرامت زنان است و حفظ کرامت

با زور نمی­شود……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 118

4-4-5- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه وضعیت پوشش جامعه مناسب است و امر و نهی ضرورتی

ندارد………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 119

4-4-6- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب سبب پوشیدن زیبایی­ها و بالا رفتن سن ازدواج می­شود

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 120

4-4-7- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه باید پذیرفت همه چیز در حال تغییر است بعد از 14700 سال

نوع پوشش تغییر می­کند ……………………………………………………………………………………………………………………………… 121

4-4-8- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه استفاده از جلباب(چادر و پوشش کامل) بر همه واجب نبوده

و توصیه است ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….122

4-4-9- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه دستوری بر حجاب دخترها در قرآن نیامده ……………………………. 123

4-4-10- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه در قرآن اول به مردان سفارش شده نگاهشان را حفظ کنند

بعد به زنان، بهتر است ابتدا مردها از لحاظ کنترل میل جنسی قوی شوند ………………………………………………. 124

فهرست مطالب

عنوان صفحه

4-4-11- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب نسبی و عرفی است در هر زمان و مکان نوع پوشش

متفاوت است ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 125

4-4-12- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب حق (اختیاری) است نه تکلیف(واجب……………………………. 126

4-4-13- توزیع پاسخگویان بر حسب اینکه حجاب عفت نمی­آورد ولی عفت حجاب می­آورد، اندیشه

اصلاح شود ظاهر اصلاح می­شود ………………………………………………………………………………………………………………………. 127

فصل پنجم: نتیجه گیری

• عوامل اثر بخش ……………………………………………………………………………………………………………………………. 128

• چالش ها ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 131

  • آسیب ها …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 131
  • شبهات …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 132

5-3 پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 134

منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 135

[1] Cochran

[2] Pearson

[3] Eta

1-5- روش تحقیق و مراحل آن. 4

فصل دوم:

2-1- دعا 5

2-1-1- مفاهیم گوناگون واژه دعا در قرآن 6

2-1-1-الف- دعا به مفهوم ندا دادن، صدازدن 7

2-1-1-ب- دعا به مفهوم دعوت به چیزی، فرمان به کار، نفرین.. 7

2-1-1-ج- دعا به مفهوم خواندن، طلب و درخواست چیزی 7

2-1-1- د- : دعوت کردن به توحید و پیروی از آن 8

2-1-1- ه- دعا به مفهوم دعا، عبادت، پرستش 8

2-1-1-و-دعا به مفهوم استغاثه و پناه خواستن و یاری طلبیدن………………………………………………………………………9

2-1-1-ز- دعا به مفهوم دعا کردن، خواستن از خداوند، نیایش 10

2-1-2- دریافت نهایی از مفهوم واژه دعا 11

2-2- ندا 11

2-2-1- معنای لغوی ندا 11

2-2-2- مفاهیم گوناگون واژه­ی ندا در قرآن 12

2-2-2- الف: ندا به مفهوم صدای بلند 12

2-2-2- ب: ندا به مفهوم مطلق دعا و خواندن 12

2-2-3-ارتباط ندا با دعا 13

2-2-4-فرق ندا با دعا 13

2-3-سؤال 14

2-3-1- معنای لغوی سؤال 14

2-3-2- مفاهیم گوناگون واژه­ی سؤال در قرآن 14

عنوان صفحه

2-3-2- الف: سؤال به مفهوم خواسته(سول)…………………………………………………………………….. 14

2-3-2- ب: سؤال به مفهوم سؤال از خبر (تسائل) 14

2-3-2- ج: سؤال به مفهوم درخواست واقعی و احتیاج (سألتموه) 14

2-3-2- د: سؤال به مفهوم سؤال از عطاء(اسئلكم) 15

2-3-2- هـ: سؤال به مفهوم سؤال از علم(یسئلونك) 15

2-3-2- و: سؤال به مفهوم سؤال از عمل(مسئول) 15

2-3-3- فرق دعا و سؤال. 15

2-4- طلب.. 16

2-4-1- معنای لغوی طلب.. 16

2-4-2- کاربردهای گوناگون واژه طلب در قرآن. 16

2-4-2- الف- طلب به مفهوم به دست آوردن. 16

2-4-2-ب- طلب به مفهوم جستجو و خواستن.. 16

2-4-2-ج- طلب به مفهوم خواهنده 16

2-4-2-د- طلب به مفهوم مورد طلب.. 17

2-4-3- ارتباط طلب با دعا 17

2-4-4- فرق سؤال و طلب.. 17

2-5-استغفار: 17

2-5-1- معنای لغوی استغفار: 17

2-5-2- کاربردهای گوناگون واژه استغفار در قرآن. 18

2-5-2-الف- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از شرک.. 18

2-5-2-ب- استغفار به مفهوم آمرزش خواستن از گناه 18

2-5-2-ج- استغفار به مفهوم نماز گزاردن. 19

2-5-2-د- استغفار به مفهوم بسیار آمرزنده (غفار) 19

2-5-3- ارتباط استغفار با دعا 19

2-6- اجابت و استجابت.. 20

2-6-1- معنای لغوی اجابت واستجابت.. 20

2-6-2- کاربردهای گوناگون واژه اجابت و استجابت در قرآن. 21

2-6-2-الف- یجیب.. 21

عنوان صفحه

2-6-2-ب- اجیب.. 21

2-6-2-ج-استجیبوا 21

2-6-3- ارتباط اجابت (استجابت) با دعا 21

2-7-ابتهال: 21

2-7-1- معنای لغوی ابتهال: 21

2-7-2- مشتقات واژه ابتهال در قرآن: 22

2-8- تضرع: 23

2-8-1- معنای لغوی: 23

2-8-2-کاربردهای گوناگون واژه تضرع در قرآن. 23

2-8-2-الف- تضرع به مفهوم زاری و خاکساری(یتضرعون) 23

2-8-2-ب- تضرع به مفهوم (تضرعا): 23

2-8-3- ارتباط تضرع با دعا 24

2-9- جایگاه ویژه دعا 24

2-9-1- تاکید ویژه قرآن بر دعا 24

2-9-2- تاکید پیامبر و ائمه بر دعا 25

2-10- اقسام دعا: 26

2-11- دعا یک امر فطری.. 28

2-12- حقیقت دعا 29

فصل سوم :

3-1- سوره های دعایی.. 34

3-1-1- سوره مبارکه الفاتحه. 35

3-1-2- «اخلاص». 35

3-1-3- «الفلق». 36

3-1-4- «الناس». 37

3-2- آیه های دعایی: 37

3-2-1- انواع آیه های دعا بر اساس منادا: 37

3-2-1-1- «رب»: 37

3-2-1-2- «ربنا». 38

عنوان صفحه

3-2-1-3- «اللهم». 38

3-2-1-4- «ضمیر». 39

3-2-2 -آیه های دعا بر اساس دعا کنندگان. 39

3-2-2-1- نیایشگران حقیقی.. 39

3-2-2-2- درخواست کنندگان. 39

3-2-3- آموزه های دعایی: 39

فصل چهارم :

4-1- دعای آدم وحوا 42

4-1-1 دعا و شرح. 42

4-1-2- آموزه های تربیتی: 43

4-2- دعاهای حضرت نوح (ع) 44

4-2-1 سرگذشت حضرت نوح (ع): 45

4-2-2- دعا ها و شرح. 46

4-2-2-1- استغفار: 46

4-2-2-2- نصرت خدا 47

4-2-2-3- فتح و پیروزی.. 47

4-2-2-4- اندوه بزرگ: 49

4-2-2-5- دعای نوح برای فرزند: 50

4-2-3- آموزه های تربیتی دعاهای حضرت نوح (ع) 50

4-2-3-2- دو نکته تربیتی در نفرین نوح (ع): 52

4-3-دعاهای حضرت هود (علیه السلام) 53

4-3-1- دعای تعلیمی حضرت هود (ع): 53

4-3-1-1- تعلیم و آموزش دعا: 53

4-3-2- نکات آموزنده: 55

4-4- دعای حضرت صالح (ع) 56

4-4-1- دعای تعلیمی حضرت صالح (ع): 56

4-4-2- نکات آموزشی و تربیتی: 57

4-5- دعاهای حضرت ابراهیم(علیه السلام) 58

عنوان صفحه

4-5-1-دعا ها و شرح. 60

4-5-1-1- درخواست احیاء اموات……………………………………………………………………………………………………………….60

4-5-1-3- درخواست پذیرش عمل و توبه و ارائه مناسک: 62

4-5-1-5- توجه دل ها،اقامه نماز، روزی ثمرات.. 67

4-5-1-6- دعای ابراهیم (ع) برای فرزندان: 69

4-5-1-7- ربنا و تقبل دعاء: 69

4-5-1-9- دعای ابراهیم برای پدرو مادر و مومنین: 70

4-5-1-10 -تقاضای دانش و نام نیک و وراثت بهشت.. 71

4-5-1-11- قلب سلیم: 72

4-5-1-12- برائت از کفار و توکل بر خدا: 73

4-5-2- حکمت و آداب دعا: 74

4-5-3- رمز استجابت دعا: 74

4-5-4 – سپاس و ستایش ابراهیم (ع): 75

4-5-5- نکته تربیتی: 76

4-6- دعاهای حضرت لوط (ع) 76

4-6-1- سرگذشت حضرت لوط: 76

4-6-2-1- نجات.. 77

4-6-2-2- دعای دوم لوط.. 77

4-6-3- تحلیل دعای حضرت لوط: 78

4-6-4- جهت دعا 78

4-7 – دعاهای حضرت یعقوب (علیه السلام): 79

4-7-1- سرگذشت حضرت یعقوب: 79

4-8- دعاهای یوسف(علیه السلام) 80

4-8-1- سرگذشت حضرت یوسف (ع): 80

4-8-2-1- دعای یوسف (ع) هنگام تهدید به زندان. 81

4-8-2-2- دعای یوسف در قعر چاه 81

4-8-2-3- نکات آموزنده دعا و استمداد حضرت یوسف (ع): 82

4-8-2-4- یوسف وذکر الهی.. 83

عنوان صفحه

4-8-2-5- شکر و تقاضای یوسف (ع) 83

4-9- دعاهای حضرت ایوب (علیه السلام) 84

4-9-1- سرگذشت حضرت ایوب (ع) 84

4-9-2- دعاهای حضرت ایوب (ع) 85

4-9-3- آزمایش و صبر حضرت ایوب (ع) 85

4-9-4- استجابت دعای ایوب و بازگشت نعمت ها 86

4-9-5- نکته های آموزنده دعای ایوب (ع) 87

4-9-6- سه حجت خدا 88

4-10 – دعاهای حضرت شعیب (علیه السلام) 88

4-10-1- سرگذشت حضرت شعیب (ع) 89

4-10-2- نکات تربیتی و اخلاقی.. 90

4-10-3- آموزش دعا و توبه. 91

4-10-4- معارف و نکات آموزنده 92

4-11- دعاهای حضرت موسی (علیه السلام) 93

4-11-1- دعا واستغفار حضرت موسی (ع) 94

4-11-2- نکات آموزنده دعای موسی (ع) 95

4-11-3- نجات از ظالمان. 96

4-11-4- موسی در خانه شعیب………………………………………………………………………………….. 97

4-11-5- درس های آموزنده دعاهای موسی (ع) 97

4-11-6- تقاضای رویت.. 98

4-11-7- نکته اخلاقی و تربیتی دعای موسی (ع)……………………………………………………………. 100

4-11-8- تقاضای شرح صدر 101

4-11-9- گشایش زبان و نعمت بیان. 101

4-11-10- تقاضای وزارت برای هارون. 101

4-11-11- هدف حاجات موسی (ع) 102

4-11-12- حسنه در دنیا و آخرت.. 102

4-11-13- دعا برای همه. 103

4-11-14- نفرین حضرت موسی (ع) (دعا علیه فرعونیان) 103

عنوان صفحه

4-11-15- دعا و اجابت.. 104

4-12 – دعای حضرت داوود (ع) 104

4-12-1- سرگذشت حضرت حضرت داوود (ع) 105

2-12-2- نکته آموزنده 106

3-12-3- قضاوت و استغفار 106

4-12-4- دعا و توبه و استغفار 106

4-13- دعاهای حضرت سلیمان (علیه السلام)…………………………………………………………………………………………. 107

4-13-1- تقاضای حضرت سلیمان. 108

4-13-2- اجابت دعای سلیمان. 109

4-14 – دعای حضرت یونس (علیه السلام) 112

4-15- دعاهای حضرت زکریا (علیه السلام) 114

4-15-1 –نكات آموزنده 115

4-15-2- علامت و نشانه فرزند. 116

4-16 – دعاهای حضرت عیسی (علیه السلام) 117

4-16-1- درخواست طعام آسمانی.. 118

4-17-دعاهای حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) 121

4-17-1 – زبان حال و میل باطنی پیامبر (ص) 121

4-17- 4- تقاضای ورود و خروج صادقانه. 125

4-17-6- غفران و رحمت.. 127

4-18 – دعای مشترک پیامبران و مردان الهی در جنگ… 127

فصل پنجم: دعای مشرکان و کافران (خواندن غیر خدا)

5-1- دعای مشرکان و کافران (خواندن غیر خدا) 130

5-2- استدلال قرآن بر نفی طلب آمیخته به شرک.. 131

2-3- ساحتهایوجودیانسان. 18

2-4- دلایلاثباتروح. 18

2-4-1- شواهدتجربی. 18

2-4-1-1- تلهپاتی. 18

2-4-1-2-قرارگرفتندرآستانهمرگ.. 19

2-4-1-3- ارتباطباارواح. 22

2-4-2- دلایلعقلی. 24

2-4-2-1- ثباتشخصیت.. 24

2-4-2-2- تقسیمناپذیریروحوپدیدههایروحی. 25

2-4-2-3- بینیازیازمکان. 25

2-4-3- دلایلقرآنی. 26

2-5- هویتانسان. 27

2-6- ابعادروحوروانانسان. 31

2-6-1- بعدادراکی. 31

2-6-1-1- ادراکنظری. 31

2-6-1-2- ادراکعملی. 32

2-6-2- بُعدگرایشی. 32

2-7- تجردروح. 33

2-7-1- منکرانسرشتواحد. 35

2-7-2- پذیرشسرشتمشترکانسانی. 35

2-7-2-1- دیوسرشتیانسان. 35

2-7-2-2- نیکسرشتیانسان. 36

2-8- فطریاتانسان. 37

2-8-1- آگاهیهایفطری. 37

2-8-1-1-قضایایبدیهی. 37

2-8-1-2- ارزشهاوضدارزشهایاخلاقی. 38

2-8-1-3- خداشناسی. 38

2-8-2- گرایشهایفطری. 39

2-8-3- توانشهایفطری. 41

2-8-3-1-توانایییادگیریودرک.. 41

2-8-3-2- تواناییغلبهبرنفسوخواهشهایدرونی. 42

2-8-3-3- خلاقیتونوآوری. 43

2-8-3-4- سخنگویی،تفهیموتفاهم. 43

2-8-3-5- تواناییقربربوبی. 44

3-1- واژههایقرآنیومسئلهازخودبیگانگی. 52

3-1-1- خودفراموشی. 53

3-1-2- زندگانیسخت.. 53

3-1-3- فراموشیقیامت.. 54

3-2- نمونه هایقرآنی. 56

3-2-1- جوامعازخودبیگانه. 56

3-2-1-1- قومنوح. 56

3-2-1-2- قوملوط. 58

3-2-1-3- قومعاد 59

3-2-1-4- قومیهود 61

3-2-1-4-1- تحریفکتابآسمانی (تورات) 62

3-2-1-4-2- تحریفحقایق. 62

3-2-1-4-3- استهزاوتمسخر 62

3-2-1-4-4- انکارحق. 63

3-2-1-4-5- حسادتنسبتبهمسلمانان. 63

3-2-1-4-6- رحمتوفضلخداوند. 64

3-2-2-افرادازخودبیگانه. 65

3-2-2-1- فرعونمصر 65

3-2-2-2- بلعمباعورا 70

3-2-2-3- قارون. 73

4-1- عللفردی. 77

4-1-1- هواپرستی. 77

4-1-2- جهلونادانی. 79

4-1-3- سستیوتنبلی. 83

4-1-4- ضعفشخصیت.. 86

4-1-5- نداشتنتعادلروحیوروانی. 87

4-1-6- نداشتنهدفاصیل. 89

4-1-7- زندگانیحیوانی. 89

4-1-8- عدمتلاشبرایرسیدنبهکمال. 91

4-1-9- عدمبهرهگیریصحیحازعقل. 92

4-2- عللاجتماعی. 93

4-2-1- تعصبوقومیتگرایی. 94

4-2-2- تحمیلفرهنگمنحطغربی. 99

4-2-2-1- آموزشغربی. 101

4-2-2-2- تبلیغات.. 102

4-2-2-3-صداوسیما102

4-2-2-4- ویدئو 102

4-2-2-5- مطبوعات.. 103

4-2-2-6- عکس… 103

4-2-2-7- لباس.. 103

4-2-2-8- اقلیتهایمذهبی. 103

4-2-2-9- فرنگرفتهها 103

4-2-2-10- تندروی. 104

4-2-3- منافعجمعیوگروهی. 105

5-1- پیامدهایفردی. 108

5-1-1- حسادت.. 108

5-1-2- تکبر 111

5-2- پیامدهایاجتماعی. 115

5-2-1- تبعیضنژادی. 115

5-2-2- استعمار 119

5-3-3- بحران هایمادیومعنوی. 120

5-3-3-1- بحرانمعرفتی. 120

5-3-3-2-بحرانروحیروانی. 122

5-3-3-3-بحراناخلاقی. 123

5-3-3-4- بحرانفناوری. 125

6-1- راهبرونرفتفردی. 129

6-1-1- درمانحسد. 130

6-1-1-1- راهعلمی. 130

6-1-1-2- راهعملی. 130

6-1-2- درمانتکبر 131

6-1-2-1- راهعلمی. 131

6-1-2-2- راهعملی. 133

6-2- راهبرونرفتاجتماعی. 134

6-2-1-بازگشتبهخویشتن. 135

6-2-2-گسترشاخلاقدرجامعه. 138

6-2-3- تبلیغعقایدصحیح. 139