1-2-2-1 مجازات‏های تکمیلی. 23

1-2-2-2 مجازات‏های تبعی. 25

1-2-2-2-1 مجازات‏های تبعی در قانون جدید. 26

1-2-3 درجه بندی مجازات‏ها 26

1-2-4 نظامند شدن تخفیف مجازات‏ها 29

1- 3 تاریخچه قانون مجازات.. 32

1-4 اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‏ها در قانون جدید. 35

2- تغییرات انجام شده در تأسیسات عرفی قانون مجازات… 38

2-1تعویق صدور حکم. 38

2-1-1 شرایط تعویق صدور حکم. 39

2-1-1-1 تعویق در مجازات تعزیری.. 39

2-1-1-2مجازات‏های درجه شش تا هشت.. 40

2-1-1-3 وجود جهات تخفیف.. 40

2-1-1-4پیش‏بینی اصلاح مرتکب.. 40

2-1-1-5 فقدان سابقه کیفری شرط تعویق صدور حكم. 41

2-2 مجازات‏های جایگزین حبس… 43

2-2-1 آزادی مشروط. 44

2-2-2تعلیق اجرای مجازات.. 47

2-2-3 نظام نیمه‏آزادی.. 48

2-2-3-1 شرایط لازم جهت اجرای نظام نیمه آزادی.. 49

2-2-4 مجازات‏های جایگزین حبس در قانون جدید. 49

2-2-4-1 ویژگیهای جایگزین‏های حبس… 50

2-2-4-1-1مشارکتی و اجتماعی بودن. 50

2-2-4-1-2 توافقی بودن. 50

2-2-4-1-3قابل بازگشت بودن. 51

2-2-4-1-4قابل تعلیق،تبدیل،تخفیف.. 51

2-2-4-3 محدوده اعمال جایگزینهای حبس… 52

2-2-4-3-1 موارد اجباری اعمال جایگزین های حبس… 52

2-2-4-3-2 موارد اختیاری اعمال جایگزین حبس… 53

2-2-4-3-3 موارد غیر قابل اعمال جایگزین های حبس… 53

2-2-4-4 انواع مجازاتهای جایگزین حبس… 53

2-2-4-4 -1 حبس خانگی(حبس الکترونیکی) 53

2-2-4-4 -2خدمات عمومی رایگان(خدمات عامالمنفعه) 54

2-2-4-4 -3 دوره مراقبت.. 54

2-2-4-4 -4 جزای نقدی روزانه. 55

2-2-4-4 -5 محرومیت ازحقوق اجتماعی. 56

2-2-4-4 -6جزای نقدی.. 56

2-2-5تحلیل فقهی مجازات‏های جایگزین حبس… 57

2-2-5-1: ادّله قائلین به انحصار و نقد آن‏ها 58

2-2-5-1 -1کثرت استعمال. 58

2-2-5-2 استصحاب و اجرای اصل. 59

1 – اطلاقات باب تعزیر: کلمات فقها 60

2-اطلاقات باب امر به معروف… 61

2-2-5-2 اهداف مجازاتهای تعزیری.. 62

2-3 مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی اطفال. 65

2-3-2 شرایط عدم محكومیت به حد وقصاص در نوجوانان بالغ كمتر از هیجده سال. 66

2-3-2-2 وجود شبهه در رشد و کمال عقلی مرتکب.. 67

2-3-3 بررسی اعدام اطفال بالغ زیر 18 سال درقانون مجازات جدید. 67

2-3-3 مزایای تحولات جدید در مورد اطفال درقانون مجازات اسلامی. 68

2-4 بررسی عوامل سقوط مجازات‏ها در قانون جدید. 70

زمان. 71

زمان در جرایم تعزیری.. 74

زمان در حدود، قصاص و دیه وجود ندارد 74

2-4-2 توبه مجرم. 74

2-4-2-1 توبه در قانون مجازات جدید. 75

2-4-2-3 توبه در فرض تکرار جرم. 77

2-4-3-2 شبهه در شرایط جرم. 80

2-4-3-3 شبهه در شرایط مسئولیت کیفری.. 80

2-4-3-4 اعمال قاعده درأ در حدود 80

2-5 حدود مسئولیت كیفری در قانون مجازات اسلامی جدید. 83

2-5-1 شروع به جرم. 83

2-5-3 تعدد جرم. 86

2-5-3-2 ابتکار قانونگذار درباره جرایم تعزیری ماده ۱۳۴. 88

2-5-4 تکرار جرم در قانون جدید. 91

2-5-5 شرایط و موانع مسئولیت کیفری.. 93

2-5-5-1 اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری.. 94

2-5-5-2 موانع مسئولیت کیفری.. 95

2-5-5-1-1 صغر سن (عدم بلوغ) 95

2-5-5-1-2 جنون. 95

2-5-5-1-3 اکراه (اجبار) 97

2-5-5-1-4 اضطرار. 97

2-5-5-1-5 خواب و بیهوشی. 98

2-5-5-1-6 مستی. 98

2-5-5-1-7 جهل به حکم. 99

2-5-5-1-8دفاع مشروع. 99

2-5-6ادله اثبات دعویدر قانون جدید. 100

2-5-6-1اقرار. 100

2-5-6-2 شهادت.. 101

2-5-6-3 قسامه. 102

2-5-6-4 سوگند. 103

2-5-6-5 علم قاضی ونظام ادله مورد پذیرش در قانون جدید. 104

3- بررسی تغییرات انجام شده در مباحث شرعی قانون مجازات جدید. 106

3-1حدود 108

3-1-1 زنا و جرم سنگسار در قانون جدید. 109

3-1-1-1 زنا 109

3-1-1-2 حد زنا یا مجازات زنا 110

3-1-1-2-1 مجازات اعدام. 110

3-1-1-2-3 مجازات شلاق. 111

3-1-1-3 فن دفاع در پرونده های زنا برای نجات متهم و مجرمین از اعدام و سنگسار. 112

3-1-1-3-1 انکار پس از اقرار. 112

3-1-1-3-2 اعلام عدم داشتن علم به حرمت شرعی. 113

3-1-1-3-4 اقرار در دادگاه و نزد قاضی. 113

3-1-1-3-5 ادعای زوجیت و وطی به شبهه. 113

3-1-1-3-6 خروج از احصان. 114

3-1-2سب‏النبی. 114

3-1-2-1 موارد عدم اجرای حکم سب‏النبی. 116

3-1-3 بغی و افسادفی‏الارض در قانون مجازات جدید. 116

3-1-3-1 افسادفی‏الارض… 118

3-1-3-1-1 تعریف افسادفی‏الارض در فقه. 119

3-1-3-1-2 محاربه در قانون جدید. 119

3-1-3-1-3 نکاتی چند در خصوص افساد فی‏الارض در قانون جدید. 120

3-2 قصاص… 122

3-2-1 قواعد قتل و قصاص در قانون جدید مجازات اسلامی. 122

3-2-1-1 قصد فعل به همراه قصد نتیجه. 123

3-2-1-2 قصد فعل بدون قصد كشتن. 124

3-2-1-3 اهمیت آگاهی از شرایط نامتعارف قربانی. 125

3-2-2 قصاص مسلمانان و کفار در قانون سابق و قانون جدید. 125

3-2-2-1 قصاص مسلمانان و کفار در قانون جدید. 125

3-2-3 عدم قصاص به سبب سقط جنین. 128

3-2-4-1 احصای موارد تشخیص مهدورالدم در قانون جدید. 129

3-2-5 شناسایی ترک فعل به عنوان عنصر مادی قتل. 130

3-3 دیات… 132

3-3-1 ماهیت دیه. 133

3-3-1-1 مجازات بودن دیه. 133

3-3-1-2 دیه راه جبران خسارت.. 133

3-3-1-3 دیه تلفیقی از مجازات و خسارت.. 134

3-3-1-4 نتایج مجازات یا خسارت بودن دیه. 135

3-3-2 دیه غیر مقدر (ارش) 136

3-3-3 مسئول پرداخت دیه. 136

3-3-4 موجبات ضمان در دیات.. 138

3-3-5 مقادیر دیه. 140

1-1. معنای لغوی ضرر: 8

1-2. معنای اصطلاحی ضرر: 8

1-2-1. تفاوت ضرر و زیان و خسارت: 10

1-3. اوصاف ضرر قابل مطالبه. 11

1-3-1. قطعی بودن. 11

1-3-2. مستقیم بودن : 12

1-3-2-1. تسبیب…. 12

1-3-3. لزوم وجود رابطه بین ضرر و سبب…. 13

1-4. شرایط احراز رابطه سببیت…. 14

2. اقسام ضرر. 17

2-1. تقسیم ضرر برحسب نوع آن: 17

2-1-1. ضرر مادی: 17

2-1-1-1. ضرر مادی مالی: 17

2-1-1-1-1. ضرر در اعیان اموال: 18

2-1-1-1-2. ضرر در منافع اموال و حقوق: 18

2-1-1-1-3. ضرر در صفت اموال: 18

2-1-1-1-4. ضرر در حقوق متعلق به اموال: 18

2-1-1-2. ضرر مادی غیر مالی: 18

2-1-2. ضرر معنوی… 19

2-1-2-1. زیانهای وارد به حیثیت و شهرت افراد. 19

2-1-2-2. لطمه به عواطف و ایجاد تألم روحی به افراد. 19

2-1-3. اثرات تقسیم ضرر به مادی و معنوی: 19

2-1-4. منابع قانونی قابل جبران بودن ضرر معنوی: 19

2-2. تقسیم ضرر بر حسب چگونگی ارتباط آن با منشاء ضرر: 20

2-2-1. ضرر مستقیم نسبت به منشاء: 20

2-2-2. ضرر غیر مستقیم نسبت به منشاء: 20

2-2-3. مبناء تقسیم ضرر به مستقیم و غیر مستقیم: 20

2-2-4. موارد قانونی قابل جبران بودن ضرر غیر مستقیم: 20

2-3. تقسیم ضرر بر حسب زمان و وقوع آن: 20

2-3-1. ضرر حال یا موجود: 21

2-3-2. ضرر آینده: 21

2-3-2-1. ضرر آینده ی ممکن الوقوع: 21

2-3-2-2. ضرر آینده محقق الوقوع: 21

2-3-2-3. ضرر آینده محتمل الوقوع: 22

2-3-2-4. ضرر آینده ممتنع الوقوع: 22

2-3-3. فائده تقسیم ضرر به حال و آینده ی ممکن و غیر ممکن: 22

3. عناصر ضرر. 23

3-1. کاهش دارایی: 23

3-1-1. مفهوم: 23

3-1-2. کیفیت و نوع تلف: 24

3-1-2-1. تلف کل: 25

2-1-2-2. تلف جزء: 25

3-1-3-3. تلف عمدی و غیرعمدی… 26

3-2. نامشروع بودن فعل فاعل.. 29

4. مقایسه ضرر با عناوین مشابه. 31

4-1. تفویت منفعت… 31

4-1-1. تفویت چیست؟. 31

4-1-2. منفعت چیست؟. 33

4-1-2-1. منفعت در مقابل عین: 33

4-1-2-2. نفع پول (بهره یا ربح پول). 33

4-1-2-3. نفع مال (به معنی اسم معنا): 33

4-1-2-4. تعریف جامع و مانع پیشنهادی… 33

فصل دوم. 36

بررسی مصادیق جدید ضرر. 36

1. عدم النفع. 37

1-1. تعریف عدم النفع. 37

1-2. پیشینه ی قانونگذاری.. 39

1-3. تقسیم “عدم النفع”. 45

1-3-1. منفعت محقق.. 46

1-3-2. منفعت محتمل.. 46

1-3-3. ماهیت “عدم النفع”. 47

1-3-3-1. “عدم النفع” از دیدگاه قانون مدون ایران.. 50

1-3-3-2.”عدم النفع” از دیدگاه علمای حقوق.. 51

1-3-4. قابلیت مطالبه عدم النفع.. 55

1-3-4-1. بنای عقلا جوازی بر مطالبه عدم النفع.. 55

1-3-4-2. مطالبه عدم النفع در قوانین موضوعه. 56

1-4. فرصتهای از دست رفته. 57

1-4-1.لزوم مشروع بودن و استقرار موقعیت عملی: 60

1-4-2.از دست دادن امکان: 61

1-4-3. بیان نظرات موافقین و مخالفین.. 61

1-5.”عدم النفع” و تفویت منفعت عین.. 62

1-6. عدم النفع و منافع ممکن الحصول.. 63

2. ضرر در محیط های الکترونیکی.. 67

2-1. ضرر وارد بر حقوق مولفان. 69

2-1-1. تعریف حق معنوی… 69

2-1-2. ویژگیهای حق معنوی.. 70

2-1-2-1. غیر قابل انتقال بودن.. 70

2-1-2-2. محدود نبودن به زمان و مکان.. 72

2-1-3.خسارات معنوی.. 72

2-1-3-1. تعریف خسارت معنوی… 73

2-1-3-1. تاریخچه خسارت معنوی… 73

2-1-3-3. دعوای جبران خسارت معنوی… 74

2-1-3-4. خسارات معنوی شخص حقوقی.. 75

2-1-4. حق حرمت مؤلف… 75

2-1-4-1. حق عدول یا استرداد (در حقوق فرانسه). 77

2-1-4-2. قرارداد جهانی حق تألیف…. 78

2-1-5. بررسی انواع تجاوز به حقوق مؤلفان. 79

2-1-5-1. انواع تجاوز به حقوق مادی… 79

2-1-5-2. انواع تجاوز به حقوق معنوی… 80

2-1-6. چگونگیجبران خساراتمعنوی… 81

2-1-7. چگونگی رسیدگی به دعاوی… 81

2-1-8. حل و فصل اختلافات در حوزه حقوق مالکیت معنوی در کشور ایران.. 82

3. مطالبه میزان کاهش ارزش پول باخسارت تأخیرتأدیه در دیون پولی.. 87

3-1. تبیین موضوع تبصره ماده 1082ق.م. 89

3-2. تبیین موضوع ماده 522ق.آ.د.م. 93

3-3. قابلیت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه. 94

4. خسارت تاخیر تأدیه. 95

4-1. تبیین حکمی و موضوعی ماده 228ق.م. 95

4-1-1. عدم قابلیت استناد ماده 228ق.م. 95

4-1-2. قابلیت استناد ماده 228ق.م. 96

4-2. تبیین حکمی و موضوعی ماده 515ق.آ.د.م. جدید و تبصره 2 آن.. 97

4-2-1. اعتبار قراردادهای راجع به خسارت تأخیر دیه. 98

4-2-2. عدم اعتبار قراردادهای راجع به خسارت تأخیر تأدیه. 99

4-2-3. اجمال و عدم قابلیت استناد مقررات ذیربط… 100

4-2-3-1. بررسی ارتباط منطقی ماده 515ق.آ.د.م. جدید و تبصره آن با ماده 228ق.م. 102

4-2-3-2. تساوی مصادیق.. 102

4-2-3-3. عموم ماده 515ق.آ.د.م. و تبصره 2 آن نسبت به ماده 228ق.م. 103

4-2-3-4. بررسی ارتباط اصولی ماده 515ق.آ.د.م. جدید و تبصره 2 آن با ماده 228ق.م. 105

4-2-3-4-1. تساوی… 105

4-2-3-4-2. عموم و خصوص مطلق.. 107

5. دیه. 109

5-1. ماهیت حقوقی دیه. 109

5-1-1. دیه مجازات تلقی می شود. 111

5-1-2. دیه ماهیت دوگانه دارد. 111

5-1-3. دیه ماهیت خسارت دارد. 111

1-2-5-1-قانون………………………………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-2-5-2-نظم عمومی……………………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-2-5-3-اخلاق حسنه…………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-3-حاکمیت اراده در اعمال حقوقی …………………………………………………………………………………………………………..12

1-3-1-تفاوت رضا و اراده …………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-4-عیوب اراده …………………………………………………………………………………………………………………………………………….15

1-4-1-اکراه ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….15

1-4-2-اشتباه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….16

1-5-جایگاه حسن نیت در حقوق اسلام و ایران ………………………………………………………………………………………. 17

1-5-1-حسن نیت در قرآن ………………………………………………………………………………………………………………………….17

1-5-2-حسن نیت در سنت …………………………………………………………………………………………………………………………18

1-5-3-مصادیق حسن نیت در حقوق ایران ………………………………………………………………………………………………..18

1-6-منابع فقهی مربوط به تدلیس……………………………………………………………………………………………………………….19

1-6-1- قرآن مجید……………………………………………………………………………………………………………………………………….19

1-6-2-سنت …………………………………………………………………………………………………………………………………………………23

1-6-3-اجماع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………27

1-6-4-عقل……………………………………………………………………………………………………………………………………………………28

1-7-مسئولیت در حقوق اسلام و ایران ………………………………………………………………………………………………………..28

1-7-1-مفهوم مسئولیت مدنی …………………………………………………………………………………………………………………….28

1-7-2-مسئولیت مدنی و کیفری …………………………………………………………………………………………………………………29

1-7-3-ارتباط دو مسئولیت مدنی و کیفری ………………………………………………………………………………………………..29

1-7-4-مبانی مسئولیت در فقه امامیه …………………………………………………………………………………………………………30

1-7-4-1- قاعده لاضرر…………………………………………………………………………………………………………………………………30

1-7-4-2- قاعده اتلاف………………………………………………………………………………………………………………………………….30

1-7-4-3- قاعده تسبیب……………………………………………………………………………………………………………………………….31

1-7-4-4- ضمان ید………………………………………………………………………………………………………………………………………31

1-7-4-5- ضمان غرور………………………………………………………………………………………………………………………………….32

1-7-5-مسئولیت در حقوق ایران …………………………………………………………………………………………………………………33

2-فصل دوم-عناصر و احکام تدلیس و انواع آن …………………………………………………………………………………………34

2-1 –قلمرو تدلیس ………………………………………………………………………………………………………………………………………34

2-2-عملیات فریبنده مدلِّس………………………………………………………………………………………………………………………….34

2-2-1- عناصر تدلیس …………………………………………………………………………………………………………………………………35

2-2-2-عنصر مادی تدلیس…………………………………………………………………………………………………………………………..35

2-2-3-عنصر روانی تدلیس ………………………………………………………………………………………………………………………….35

2-3-انواع تدلیس ………………………………………………………………………………………………………………………………………….37

2-3-1-تدلیس قولی (گفتار کاذبانه) ……………………………………………………………………………………………………………37

2-3-2-تدلیس فعلی(اعمال متقلبانه) …………………………………………………………………………………………………………..40

2-3-3-تدلیس سلبی(سکوت عمدی) ………………………………………………………………………………………………………….41

2-3-4-تدلیس ثالث………………………………………………………………………………………………………………………………………43

2-3-5- ترغیب به معامله یا تبلیغ…………………………………………………………………………………………………………………45

2-3-6-بررسی تدلیس در نکاح……………………………………………………………………………………………………………………..47

2-3-6-1-شرایط تأثیر تدلیس در نکاح ……………………………………………………………………………………………………….48

2-3-7 تدلیس درمعاملات دولتی…………………………………………………………………………………………………………………49

2-4- تدلیس و نهادهای مشابه-حیله و تقلب نسبت به قانون و تدلیس………………………………………………………50

2-4-1- تدلیس و نظریه اشتباه…………………………………………………………………………………………………………………….50

2-4-2-اکراه و تدلیس……………………………………………………………………………………………………………………………………54

2-4-2-1 – تعریف اکراه و مفهوم آن …………………………………………………………………………………………………………54

2-4-2-2-اثر حقوقی اکراه ……………………………………………………………………………………………………………………………54

2-4-3-تدلیس و قاعده غرور ………………………………………………………………………………………………………………………..55

2-4-4-تدلیس و عیب ………………………………………………………………………………………………………………………………….57

2-4-5-تدلیس و غبن ………………………………………………………………………………………………………………………………… 58

2-4-6- تدلیس و تخلف از شرط صفت ……………………………………………………………………………………………………… 59

2-5-حیله و تقلب نسبت به قانون و تدلیس ………………………………………………………………………………………………..61

2-5-1- تقلب نسبت به قانون………………………………………………………………………………………………………………………..63

2-5-2-مقایسه تدلیس و تقلب نسبت به قانون ………………………………………………………………………………………..65

3- فصل سوم–آثار –ضمانت اجرا – جبران خسارت ………………………………………………………………………………67

3-1-تأثیر تدلیس بر سرنوشت عقد ………………………………………………………………………………………………………………67

3-2- چگونگی و اقسام ضمانت اجرا …………………………………………………………………………………………………………….72

3-2-1-کلیات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….72

3-2-1-1-بطلان و عدم نفوذ و فسخ قرارداد ……………………………………………………………………………………………….73

3-2-1-2-اجرای مفاد حق به طور مستقیم …………………………………………………………………………………………………73

3-2-1-3-فشار به مدیون برای اجرای حق ………………………………………………………………………………………………….74

3-2-1-4-الزام به جبران خسارت-مسئولیت مدنی …………………………………………………………………………………….74

3-2-1-5-شیوه های فسخ قرارداد ……………………………………………………………………………………………………………….74

3-3- آثار فسخ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………75

3-3-1-انحلال عقد ……………………………………………………………………………………………………………………………………….77

3-3-2-انتفاء شرط به لحاظ انحلال عقد ……………………………………………………………………………………………………..78

3-3-3-اصل بازگشت عین آثار قبل از عقد…………………………………………………………………………………………………..79

3-3-3-1-نظریه حضرت امام خمینی (ره) در طریقه استرداد عوضین ………………………………………………………80

3-3-3-2-نظریه شهید ثانی در استرداد بدل عوضین …………………………………………………………………………………80

3-3-4-جواز انتقال منافع ……………………………………………………………………………………………………………………………..81

3-4-اسقاطخیار تدلیس………………………………………………………………………………………………………………………………82

3-5-لزوم فوریت فسخ قرارداد……………………………………………………………………………………………………………………….82

3-6-اعلام فسخ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………83

3-6-1-اعمال حق فسخ از طریق لفظ ………………………………………………………………………………………… 83

بند سوم: عقد غیرنافذ………………………………………………………………………………………… ….. 18

گفتار دوم: تقسیم عقد از حیث دوام (لازم، جایز و خیاری)………………………………………… ….. 18

بند اول: عقد لازم……………………………………………………………………………………………… ….. 18

بند دوم: عقد جایز…………………………………………………………………………………………….. ….. 19

بند سوم: عقد لازم و جایز………………………………………………………………………………….. ….. 19

بند چهارم:عقد خیاری……………………………………………………………………………………… ….. 20

گفتار سوم: تقسیم عقد از حیث کیفیت انشا (عقد معلق و عقد منجز)…………………………. ….. 20

بند اول: مفهوم عقد معلق و عقد منجز………………………………………………………………… ….. 21

بند دوم: وضعیت حقوقی عقد معلق……………………………………………………………………. ….. 23

گفتار چهارم: تقسیم عقد از حیث داشتن نام خاص در قانون (عقد معین یا با نام و عقد غیرمعین یا بی نام)……… …….. 25

بند اول: عقد معین یا با نام…………………………………………………………………………………. ….. 25

بند دوم: عقد غیرمعین یا بی نام………………………………………………………………………………… 26

گفتار پنجم: تقسیم عقد از حیث وحدت و تعدد موضوع (عقد معوض و عقد غیرمعوض)………………………….. …….. 26

بند اول: عقد معوض…………………………………………………………………………………………. ….. 26

بند دوم: عقد غیرمعوض……………………………………………………………………………………. ….. 27

گفتار ششم: تقسیم عقد از حیث اثر ذاتی و مستقیم (عقد تملیکی و عقد عهدی)…………. ….. 29

بند اول: عقد تملیکی…………………………………………………………………………………………. ….. 29

بند دوم: عقد عهدی…………………………………………………………………………………………… ….. 29

گفتار هفتم: تقسیم عقد از حیث چگونگی انعقاد (عقد رضایی، عقد تشریفاتی و عقد عینی)…………………… ….. 29

بند اول: عقد رضایی………………………………………………………………………………………….. ….. 30

بند دوم: عقد تشریفاتی………………………………………………………………………………………. ….. 30

ب

بند سوم: عقد عینی……………………………………………………………………………………………. ….. 30

گفتار هشتم: تقسیم عقد از حیث انگیزه انعقاد و هدف اقتصادی (عقد مغابنه و عقد مسامحه)……………………….. ….. 31

بند اول: عقد مغابنه……………………………………………………………………………………………. ….. 31

بند دوم: عقد مسامحه………………………………………………………………………………………… ….. 31

گفتار نهم: تقسیم عقد از حیث مطلق یا مشروط بودن ماهیت (عقد مطلق و عقد مشروط)……………………………………… 32

بند اول: عقد مطلق……………………………………………………………………………………………. ….. 33

بند دوم: عقد مشروط………………………………………………………………………………………… ….. 33

گفتار دهم: تقسیم عقد از حیث وابستگی تحقق مورد عقد به زمان (عقد مستمر و عقد آنی)………………………………….. 34

بند اول: عقد مستمر………………………………………………………………………………………….. ….. 34

بند دوم: عقد آنی………………………………………………………………………………………………. ….. 34

فصل دوم: اصل لزوم در قراردادها………………………………………………. … 35

مبحث اول: معنای اصل در اصل لزوم……………………………………………….. …. 37

گفتار اول: رجحان و اغلبیت…………………………………………………………………………………… ….. 37

گفتار دوم: قاعده……………………………………………………………………………………………………. ….. 38

گفتار سوم: استصحاب……………………………………………………………………………………………. ….. 39

گفتار چهارم: بنای عرف و شرع……………………………………………………………………………… ….. 39

مبحث دوم: مبانی فقهی اصل لزوم……………………………………………………. …. 40

گفتار اول: دلایل اجتهادی اصل لزوم………………………………………………………………………. ….. 41

بند اول: کتاب…………………………………………………………………………………………………… ….. 41

بند دوم: سنت…………………………………………………………………………………………………… ….. 48

بند سوم: بنای عقلا……………………………………………………………………………………………. ….. 53

ج

گفتار دوم: دلیل فقاهتی………………………………………………………………………………………….. ….. 54

مبحث سوم: اصل لزوم قراردادها در قانون مدنی ایران و منبع آن……………. …. 56

گفتار اول: اصل لزوم قراردادها در قانون مدنی ایران……………………………………………….. ….. 56

گفتار دوم: منبع اصل لزوم قراردادها………………………………………………………………………. ….. 58

مبحث چهارم: موارد حاکمیت اصل لزوم…………………………………………… …. 59

گفتار اول: تردید در لزوم و جواز عقد……………………………………………………………………. ….. 59

گفتار دوم: تردید در وجود حق فسخ……………………………………………………………………… ….. 60

گفتار سوم: تردید در مدخلیت چیزی در لزوم عقد………………………………………………….. ….. 60

گفتار چهارم: تردید در مدت حق فسخ……………………………………………………………………. ….. 61

فصل سوم: ماهیت فسخ و آثار آن………………………………………………… … 62

مبحث اول: تعریف خیار فسخ و شرایط صحت آن ……………………………… …. 63

گفتار اول: تعریف خیار فسخ………………………………………………………………………………….. ….. 63

گفتار دوم: شرایط صحت فسخ………………………………………………………………………………. ….. 64

بند اول: قصد انشاء………………………………………………………………………………………….. ….. 64

بند دوم: رضا……………………………………………………………………………………………………. ….. 65

بند سوم: اهلیت……………………………………………………………………………………………….. ….. 66

بند چهارم: وجود عقد………………………………………………………………………………………. ….. 67

بند پنجم: اراده معین…………………………………………………………………………………………. ….. 67

مبحث دوم: ماهیت خیار فسخ………………………………………………………….. …. 68

گفتار اول: انتقال خیار…………………………………………………………………………………………….. ….. 68

د

گفتار دوم: اسقاط خیار…………………………………………………………………………………………… ….. 72

مبحث سوم: طریق اعمال حق فسخ و نقش دادگاه در اجرای خیار………….. …. 72

گفتار اول: طریق اعمال حق فسخ……………………………………………………………………………. ….. 73

گفتار دوم: نقش دادگاه در اجرای خیار…………………………………………………………………… ….. 74

مبحث چهارم: آثار اجرا واعمال خیار………………………………………………. …. 75

گفتار اول: انحلال عقد و نفوذ تصرفات قبل از آن…………………………………………………… ….. 75

گفتار دوم: اعاده وضعیت قبل از عقد……………………………………………………………………… ….. 76

مبحث پنجم: نهادهای مشابه فسخ……………………………………………………… …. 79

گفتار اول: اقاله………………………………………………………………………………………………………. ….. 79

گفتار دوم: انفساخ………………………………………………………………………………………………….. ….. 81

گفتار سوم: رجوع………………………………………………………………………………………………….. ….. 83

بخش دوم: مبانی نظری فسخ………………………………………….. … 85

فصل اول: قاعده لاضرر………………………………………………………….. … 86

مبحث اول: مدارک و مستندات قاعده لاضرر…………………………………….. …. 87

گفتار اول: قاعده لاضرر براساس آیات قرآن کریم……………………………………………………. ….. 87

گفتار دوم: روایات و احادیث مربوط به قاعده لاضرر……………………………………………… ….. 91

گفتار سوم: اجماع………………………………………………………………………………………………….. ….. 94

گفتار چهارم: قاعده لاضرر از منظر عقل مستقل………………………………………………………. ….. 95

مبحث دوم: مفهوم قاعده لاضرر………………………………………………………. …. 96

گفتار اول: اراده نهی از نفی…………………………………………………………………………………….. ….. 97

هـ

گفتار دوم: نفی ضرر غیر متدارک……………………………………………………………………………. ….. 100

گفتار سوم: نفی حکم ضرری………………………………………………………………………………….. ….. 102

گفتار چهارم: نفی حکم به لسان نفی موضوع…………………………………………………………… ….. 104

گفتار پنجم: نظریه برگزیده…………………………………………………………………………………….. ….. 106

مبحث سوم: مفهوم ضرر و مصادیق آن……………………………………………… …. 108

گفتار اول: معنای لغوی ضرر و ضرار……………………………………………………………………… ….. 108

گفتار دوم: معنا و مفهوم ضرر و ضرار از منظر فقهاء………………………………………………… ….. 109

گفتار سوم: شمول یا عدم شمول قاعده لاضرر بر عدم النفع………………………………………. ….. 111

گفتار چهارم: ضابطه ضرر براساس قاعده لاضرر نوعی است یا شخصی؟…………………. ….. 113

مبحث چهارم: رابطه قاعده لاضرر با دیگر ادله احکام…………………………… …. 115

گفتار اول: تقدیم دلیل «لاضرر» بر ادله احکام به نحو اطلاق……………………………………. ….. 116

گفتار دوم: توافق دادن عرفی بین ادله احکام و قاعده لاضرر……………………………………. ….. 117

گفتار سوم: تقابل دلیل «لاضرر» با مجموعه ادله احکام……………………………………………. ….. 117

گفتار چهارم: دلیل لاضرر از نظر قاعده لطف و امتنان……………………………………………… ….. 118

گفتار پنجم: رعایت قاعده تعارض بین ادله احکام و قاعده لاضرر……………………………. ….. 118

گفتار ششم: حکومت قاعده لاضرر بر دیگر ادله احکام……………………………………………. ….. 119

گفتار هفتم: نقش قاعده اقدام در جلوگیری از اعمال قاعده لاضرر……………………………. ….. 120

مبحث پنجم: قاعده لاضرر مبنای فسخ قرارداد …………………………………… …. 120

فصل دوم: شرط ضمنی…………………………………………………………… … 128

و

مبحث اول: مفهوم و ماهیت شرط و دلایل اعتبار آن…………………………….. …. 129

گفتار اول: مفهوم شرط…………………………………………………………………………………………… ….. 129

بند اول: مفهوم لغوی شرط…………………………………………………………………………………. ….. 129

بند دوم: مفهوم اصطلاحی شرط…………………………………………………………………………. ….. 130

گفتار دوم: ماهیت شرط……………………………………………………………………………………………….. 132

گفتار سوم: دلایل اعتبار و لزوم وفای به شرط………………………………………………………… ….. 134

مبحث دوم: شرایط صحت شرط………………………………………………………. …. 135

مبحث سوم: اقسام شرط ضمن عقد به اعتبار ذکر یا عدم ذکر در عقد ……. …. 142

گفتار اول: شرط صریح………………………………………………………………………………………….. ….. 142

گفتار دوم: شرط ضمنی………………………………………………………………………………………….. ….. 142

بند اول: شرط ضمنی بنایی………………………………………………………………………………… ….. 142

بند دوم: شرط ضمنی عرفی……………………………………………………………………………….. ….. 146

مبحث چهارم: اقسام شرط ضمن عقد به اعتبار موضوع آن……………………. …. 148

گفتار اول: شرط صفت…………………………………………………………………………………………… ….. 148

گفتار دوم: شرط نتیجه…………………………………………………………………………………………… ….. 149

گفتار سوم: شرط فعل…………………………………………………………………………………………….. ….. 149

مبحث پنجم: شرط ضمنی مبنای فسخ قرارداد……………………………………… …. 151

فصل سوم: عیب اراده……………………………………………………………. … 158

مبحث اول: مفهوم اراده………………………………………………………………… …. 159

ز

مبحث دوم: مراحل تکوین اراده و اجزاء آن……………………………………….. …. 161

گفتار اول: مراحل تکوین اراده در انسان…………………………………………………………………. ….. 161

گفتار دوم: اجزاء اراده……………………………………………………………………………………………. ….. 165

گفتار سوم: اراده باطنی و اراده ظاهری………………………………………………………………… ….. 167

مبحث سوم: مفهوم عیب اراده و اقسام آن………………………………………….. …. 169

مبحث چهارم: عیب اراده مبنای فسخ قرارداد……………………………………… …. 172

نتیجه…………………………………………………………………………………………………… …. 176

فهرست منابع………………………………………………………………………………………… …. 178

الف) منابع فارسی………………………………………………………………………………. …. 178

ب) منابع عربی………………………………………………………………………………………. 181

	ح

مقدمه

از آن هنگام كه بشر به زندگی اجتماعی روی آورد، برای رفع نیازهای خود و تأمین مایحتاج زندگی به معامله و داد و ستد با دیگران پرداخت، همپای تحول در سایر بخش های زندگی و به موازات تغییر و ازدیاد نیازهای بشری، معاملات نیز دستخوش دگرگونی و تحول شده و اقسام مختلفی از قراردادها ایجاد شده اند. به گونه ای كه هر قرارداد شرایط خاصی داشته كه آن را از سایر قراردادها متمایز می ساخت. با گذر از عصر رنسانس در مغرب زمین و وقوع انقلاب صنعتی به یكباره تغییر شگرفی در زندگی انسان ها به وجود آمده و با گسترش صنعت و حمل و نقل، امر تجارت و
داد و ستد ملی و بین المللی سرعت و سهولت یافت. اما به زعم و عقیده عقلای جامعه و علمای حقوق، معاملات علاوه بر سرعت و سهولت نیازمند امنیت و لزوم نیز هستند. به این معنا كه پس از انعقاد قرارداد هر یك از طرفین به مفاد آن ملزم و پایبند شده و نتواند به میل و اختیار، خود را از زیر بار تعهدات ناشی از آن برهاند و طرف دیگر نیز اطمینان داشته باشد كه به نتایج و منافع قرارداد دست خواهد یافت. و چه بسا به واسطه همین اطمینان و اعتماد خود را در مقابل دیگران متعهد سازد. این ضرورت كه از آن به قاعده لزوم تعبیر می شود، قدمتی دیرین دارد و در متون قانونی كشورهای مختلف هم انعكاس داشته است. در حقوق ایران نیز با پشتوانه عظیم و غنی فقهی خود این قاعده از جمله قواعد مهم و اساسی حاكم بر معاملات و قراردادها است.[1] اما در عین حال قلمرو لزوم قراردادها نامحدود نیست به گونه ای كه طرفین قرارداد نتوانند تحت هیچ شرایطی آن را بهم زده و منحل نمایند. بلكه علاوه بر عقود جایز كه به حكم طبیعت خاص شان قابل فسخ بوده و هر یك از طرفین عقد بدون هیچ علتی می تواند آن را منحل نماید، در قراردادهای لازم نیز قانونگذار دو سبب ارادی برای انحلال عقد پیش بینی نموده كه یكی اقاله است به معنی تفاسخ و توافق اراده های ایجادكنندة عقد بر انحلال آن و دیگری اختیار فسخ و انحلال عقد در مواردی كه قانون تعیین نموده است. در خصوص مبنای اقاله و قدرت آن بر انحلال عقد مباحثه فراوان نیست. چه آن كه بنا بر اصل حاكمیت اراده، اراده هایی كه در عالم اعتبار به یك قرارداد حیات بخشیده اند، همان اراده ها نیز باید بتوانند آن را از بین ببرند، مگر آنكه اقاله به منافع عمومی یا به حقوق اشخاص ثالث زیان برساند كه در این صوت اثری در انحلال عقد ندارد. اما در خصوص اختیار فسخ قرارداد در مواردی كه قانون پیش بینی نموده، نظر به تعدد خیارات و مبانی اعمال آنها بحث های زیادی وجود دارد.

سئوال اصلی كه موضوع این تحقیق را تشكیل می دهد این است كه چرا در قراردادهای لازم یكی از طرفین یا هر دوی آنها و گاه شخص ثالث می تواند لزوم عقد را نادیده گرفته و آن را منحل نماید؟ به عبارت دیگر اختیار فسخ این دسته از عقود از كجا ناشی شده و از كدام منبع نیرو می گیرد؟ آیا این اختیار زاییده تراضی است یا چهره ای قهری دارد؟ این بحث كه از آن به مبنای خیار تعبیر می شود هم در میان فقها و هم در میان حقوقدانان مطرح بوده است؛ اما به گونه ای كه در بحث از برخی خیارات به طور مختصر و به اجمال به ذكر مبنای آن پرداخته اند، و كمتر به جمع آوری نظریه های موجود و بررسی مبنا یا مبانی خیارات و بالاخره تمهید یك قاعده عمومی و كلی در یك تحقیق توجه شده است. لذا علیرغم بضاعت علمی اندك نگارنده سعی شده است نظرات مطرح درباره مبنا و منشأ خیارات در این تحقیق جمع آوری شده و مورد مطالعه و بررسی قرار گیرند.

به طوركلی درباره مبنای خیار سه نظر عمده ذكر شده است كه عبارتند از:

…………………………………………………………………………………………………

3-1-مبانی نظری قرارداد بیمه اتومبیل………………………………………………………………………………………………

4-1-بیمه در فقه اسلامی ………………………………………………………………………………………………………………

5-1-عقود معینه در قانون مدنی ایران …………………………………………………………………………………………………..

6-1-حقوق قرارداد ها………………………………………………………………………………………………………………………

فهرست مطالب

عنوانصفحه

فصل دوم–خسارت افت ارزش خودرو

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

مفهوم خسارت افت ارزش خودرو………………………………………………………………………………………………………………………….

خسارت………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

خسارت كلی در بیمه بدنه …………………………………………………………………………………………………………………………….

خسارت جزئی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

خسارت افت ارزش خودرو………………………………………………………………………………………………………………………….

خسارت افت ارزش خودرو در بیمه های شخص ثالث ………………………………………………………………………………………………

خسارت افت ارزش خودرو در بیمه های بدنه خودرو …………………………………………………………………………………….

آیین نامه شماره 53………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

بررسی فقهی و حقوقی خسارت افت ارزش خودرو………………………………………………………………………………………..

الف -بررسی فقهی…………………………………………………………………………………………………………………………………

ب -بررسی حقوقی خسارت افت ارزش خودرو…………………………………………………………………………………………..

دلایل عدم پرداخت خسارت افت ارزش خودرو از سویشرکتهای بیمه…………………………………………………………

دلایل و استدلات فقهی و حقوقی الزام شرکتهای بیمه به پرداخت خسارت افت ارزش خودرو……………………

1-دلایل فقهی…………………………………………………………………………………………………………………………………

2-دلایل حقوقی و مغایرت ماده یک قانون بیمه به آیین نامه شماره 53………………………………………………………..

بررسی وآزمون فرضیه اول ………………………………………………………………………………………………………………………

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل سوم – بررسی فقهی ،حقوقی تعهدات مربوط به پرداخت بیمه گذار و بیمه گردر قراردادهای بیمه بدنه اتومبیل

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

نحوه و چگونگی پرداخت حق بیمه قراردادهای بیمه بدنه خودرو…………………………………………………………………………………..

تعهدات بیمه گذاردر قراردادهای بیمه بدنه اتومبیل………………………………………………………………………………………………………

تعهدات بیمه گر در قرارداد های بیمه بدنه اتومبیل……………………………………………………………………………………………………….

تخلف بیمه گذار از پرداخت …………………………………………………………………………………………………………………………………….

الف-عدم توانایی در پرداخت ……………………………………………………………………………………………………………………………………

ب-پرداخت دیر هنگام و خارج از موعد……………………………………………………………………………………………………………………

برخورد بیمه گربا تخلفات بیمه گذار در پرداخت حق بیمه ………………………………………………………………………………………..

الف-تخلف عدم پرداخت ……………………………………………………………………………………………………………………………………..

ب –تخلف در پرداخت دیر هنگام ……………………………………………………………………………………………………………………….

ج-دریافت چک و سفته و عدم وصول به موقع حق بیمه …………………………………………………………………………………………..

شرایط فقهی حاکم بر قراردادهای بیمه در پرداخت حق بیمه ……………………………………………………………………………………..

الف –رضایی بودن قرارداد……………………………………………………………………………………………………………………………………..

ب –عینی بودن قرارداد…………………………………………………………………………………………………………………………………………..

شرایط ضمن عقد در پرداخت حق بیمه…………………………………………………………………………………………………………………

معاملات قابل ابطال در حقوق ایران ………………………………………………………………………………………………………………………….

موارد فسخ و انفساخ قرارداد بیمه …………………………………………………………………………………………………………………………..

بررسی و آزمون فرصیه دوم ………………………………………………………………………………………………………………………………………

فهرست مطالب

عنوانصفحه

فصل چهارم- بررسی مغایرت بند 7ماده 5وماده 8 آیین نامه شماره 53شرایط عمومی بیمه بدنه با ماده1و 19 قانون بیمه

مفاد والزامات ماده 1قانون بیمه ………………………………………………………..

مفاد و الزامات ماده 19قانون بیمه ……………………………

مفاد و الزامات ماده8 آیین نامه شماره 53شرایط عمومی بیمه بدنه …………………………….

مفاد بند 7ماده 5آیین نامه شماره 53شرایط عمومی بیمه بدنه ………………………………….

بررسی حقوقی مغایرت ماده قانونی باآیین نامه اجرایی………………………

بررسی وآزمون فرضیه سوم……………………………………………………………………..

نتیجه و پیشنهادها

نتیجه………………………………………………………………………………………………………………………………………..

پیشنهاد……………………………………………………………………………………………………………………………………..