ابزار گردآوری اطلاعات 48

داده های خام نمرات اجتماعی و انزوا و خلاقیت 49

نمودار شماره 1 فراوانی کودکان منزوی و اجتماعی 51

نمودار پراکنش 56

« فهرست مطالب »

عنوان صفحه

فصل چهارم : 59

تحلیل یافته ها 60

تحلیل نموداری یافته ها 62

تحلیل استنباطی یافته ها 63

تحلیل آلفای کرونباخ 64

اعتبار و روایی ابزار گردآوری اطلاعات 65

فصل پنجم : 68

نتیجه گیری 69

محدودیت ها و مشکلات تحقیق 72

پیشنهادات 75

ضمائم و پیوست ها (خلاقیت تورنس) 77

منابع و مأخذ 92

فصل اول :

øمقدمه

øکلیات (طرح مساله)

øاهمیت و ضروت تحقیق

ø اهداف تحقیق

øفرضیات تحقیق

øتعاریف عملیاتی

مقدمه :

خلاقیت اصطلاح و واژه اغی است که امروزه در محافل علمی و آموزشی و دانشگاهی و کارگاهی و حتی اذهان عموم مردم کاربرد فراوانی دارد.

فراوانی این کاربرد و استفاده از این اصطلاح به موقعّیت فعلی و رشد و ترقّی و پیشرفت جامعه، مربوط می شود. البته این بدان معنی نیست که در سال های گذشته خلاقیت وجود نداشته است زیرا زمینه های پیشرفت و توسعه و رشد و تعالی در عرصه های مختلف که امروزه شاهد هستیم در گذشته پی ریزی شده است.

اما آنچه که در حال حاضر احساس می شود یک نیاز عام و عمومی است ولی در گذشته این اصطلاح و واژه بصورت خاص در میان عدّه ای از فرهیختگان و نخبگان مشهود بود. زیرا این عدّه خاص در دانشگاه ها و مراکز علمی کارهای بدیع و نو خلق می کردند ولی امروزه شاهد خلاقیت بسیار جدید و بدیع یک کارگر ساده در کارخانه یا یک کشاورز در تولید یک محصول خاص یا یک گاودار در تربیت و اصلاح نژاد یک دام و یا یک معلّم در ابداع روش جدید تدریس و مطالعه و یا یک تولید کننده در تولید قطعات صنعتی و یا یک خانه دار در طرز استفاده از مواد غذایی و حفظ و نگه داری از آنها هستیم. و این امر در هر حال حاضر باعث توجّه عده زیادی از دسته های مختلف شغلی و عملی هم شده است.

خلاقیت بیانگر فرآیندی است که طی آن درک کامل و همه جانبه از یک موضوع پدیده و بازیابی آن در درک زوایای ناپیدا و کشف روابط میان مفاهیم و تجزیه و تحلیل داده ها در فضایی از ابداع و نوجویی بوجود می آید (شجری 1379)

تعریف کلی خلاقیت شامل عناصر و پارامترهای چندی است که اولاً خلاقیت یک فرآیند و جریان است و در ضمن در طی فرایند اطلاعات و آگاهی کامل از موضوع که به درک کامل اشاره شده وجود دارد در کنار این آگاهی کامل بازیابی و بازشناسی همه فرایند پدیده یا موضوع در ذهن همراه با زوایا و عناصر مجهول و کشف روابط آن و نیز تجزیه و تحلیل داده ها در هر بخش در انگیزه و فضایی از ابداع و اختراع امر خلاقیت را محقق می سازد.

در این گزارش که به موضوع خلاقیت پرداخته ایم به مقایسه این امر در میان کودکان اجتماعی و منزوی حدود سنی 8 ساله اقدام شده است، هر چند از همان آغاز پاسخ این سئوال روشن است که خلاقیت کودکان انزوا طلب و اجتماعی چگونه است؟ ولی باید غافل نبود که گاهی کودکان انزوا طلب اتفاقاً به دلیل خلاقیت و در فکر فرو رفتن به خاطر موضوعی منزوی شده اند و باید دقت کافی بعمل آید که در این تحقیق به زمینه های این موارد اشاره شده است.

«کلیات»

رمز خدا در میان آوایی رسا و زمزمه ای پنهان نهفته است.

(ابن عربی)

بگوید روان گر زبان بسته شد بنالد جان گر تنت خسته شد

(فردوسی)

آنچه یک دیدن کند ادراک آن سال نتوان نمودن با بیان

(مولوی)

هدف از آوردن این سه مضمون بسیار ژرف عمیق از سه قلّه و سرافراز تاریخ و ادبیات و عرفان ایران و در واقع جهان این است که خوانندگان این ذهنیت را از ذهن خود خارج کنند که انزوا و گوشه گیری همیشه مترادف و هماهنگ با حقارت و گوشه گیری محض و فراز از حقیقت و پناه بردن به درد و الم و خیالات خود و در کل فرار از خود و جامعه است.

گاهی انزوا و فاصله گرفتن از جمع و کنره جویی از گروه و جمع بی اثر و ناخالق هدفی بدنبال دارد که از هزار فریاد و سکوت رساتر و ارزشمندتر است و باید در درک و شناخت انزوا گرایی و گوشه گری کودکان و نوجوانان کمال دقت و توجه و حساسیت را نشان بدهیم زیرا ممکن است در تعبیر و تفسیر گوشه گرایی کودکان با تمرکز و اعتماد به نفس به خود و توجه به مجهولات محیط اطراف دچار اشتباه و دگرونی شویم.

کودکان دوره ابتدائی بخصوص حدود سنی 8 ساله عموماً در کلاس دوم ابتدائی قرار دارند. و از لحاظ روانی چون بتازگی از محیط و جو خانواده و گروه عاطفی نخستین جدا و به گروه مدرسه نیز الحاق شده اند. دارای حساسیت ها و ظرافت های عاطفی و شناختی و احساسی خاصی هستند. (قنادان 1375 ص ، 25).

اصولاً طبق نظریات مختلف روان شناختی بخصوص نظریه عقالانی پیاژه دارای طرحواره های رفتاری (حسی – حرکتی) سریع و قابل رشد هستند (پیاژه 1371 ص، 125) و کودکان با خزانه فراوان طرح های رفتاری وراثتی بدنیا آمده و پس از دو سال توانایی عمل متقابل با دنیای بی واسطه اشیاء و مردمان را به گونه ای کارآمد کسب می کند.

کودک دارای طرحواره هایی است که او را در دستیابی به اشیاء و کارگری آنها در میل به هدف های خویش یاری می بخشد. طفل همچنین به تجربۀ اشیاء به منظور نیل به فهم عملی و ویژگی های آن می پردازد. این تجربه ها اگر چه مفید هستند امّا جملگی آنها به امور عینی یعنی اشیای حاضر در حوزۀ ادراکی کودک محدود می شوند مثلاً کودک برای پایین آوردن بادکنکی از سقف و دین چوب از آن برای پایین آوردن بادکنک استفاده کند اما از روابطی که میان اشیای خارج از حوزه دیداری او وجود دارند تصوری ندارد. و طفل فقط توانایی عملی بر اشیای را دارد که مستقیم در حوزۀ ادراکی او قرار گرفته است که در اواخر دو سالگی فرایندهای شناختی ذهنی نوین در کودک آغاز می شود.

یکی از جنبه های فهم رشد شناختن ظهور کنش علامتی است که اشاره به توانایی هایی دارد که از دو تا چهار سالگی در کودک پدیدار می شود مثلاً کودک می تواند نمادی از یک شی را به جای شی دیگر که قبلاً دیده و هم اکنون از نظر غایب است تصور کند برای مثال دوچرخه ای که قبلاً دیده و هم اکنون از نظر غایب است یا نماد یک چوب به جای دوچرخه عملی دوچرخه سواری را تجربه و تقلید می کند.

در مرحله 7 تا 10 و یازده سالگی همکاری ابتدایی در شخصیت کودک پدیدار می گردد و کودک درک بهتری از قواعد بازی پیدا می کند. در حالیکه معلوماتش درباره ی بازی کامل نشده است. درباره قواعد بازی به چیرگی رسیده است. و برای یادگیری سایر قواعد بازی هم کوشش می کند. و در این سنین با همبازی وهم سن خود همکاری و هم رقابت می کند. این همکاری با همباز ی خود بر سر مجموعه ای از قواعد است که در چهارچوب آن بازی را ادامه می دهند. و این همکاری بدان معنی نیست که یک یا چند کودک یک یا چند کودک را یاری می کنند تا به هدف مشترکی برسند. بلکه رقابت برای آن است که هر کودک برای برنده شدن خود تلاش می کند و در عین حال به یک چهارچوب موافقی در بازی پایبند است. و چون در سایر زمینه ها مثل کلک زدن و تزویر به حد کمال نرسیده است بازی با آرامش و توافق ادامه پیدا می کند. (پیاژه 1371 ص، 163)

پیاژه معتقد است که در کودکان 4 تا 5 سالگی قواعد و قوانین ثابت و مقدس هستند ولی در حدود 9 تا 10 سالگی در عین احترام به قواعد و مقررات درکی از تغییرات در قواعد بازی پیدا می کنند. این مسئله در این تحقیق بسیار مهم است زیرا این مرحله است که کودک در واقع نوعی جرأت و ادراکی از تغییر در قواعد و قوانین پیدا می کند که به مسئله خلاقیت و موضوع این گزارش مربوط می شود. (پیاژه 1371 ص، 165).

پس به بعضی دلیل از نظر ساخت شخصیتی کودکان تا سنسن 5 سالگی عموماً فاقد ایجاد و رفرم در قواعد و بازی ها و اطلاعات هستند ولی پس از این سالها و حدود سال های 8 و 9 سالگی این درک در کودکان شکل می گیرد که در برخی از موارد می توانند قواعد بازی و تغییر در شناخت ها را بوجود آورند. که اصطلاح پیاژه در دین زمینه عبور از مطلق گرایی است. زیرا تا این زمان فکر می کرد که این بازی که پدرش برای آنها طراحی کرده یک بازی مطلق و پدرش آدم عجیب و اعجوبه ای است که این بازی را طراحی و به آنها یاد داده است اما پس از این دوره و آغاز سنین 8 تا 10 سالگی این صفت و ویژگی در اثر افزایش معلومات و تجربه های عینی و بار وراثتی به امکان تغییر و تبدیل قوانین و مقررات در امور وجود دارد.

ویژگی کودکان خلاق :

کودکان تیز هوش و با استعداد کسانی هستند که توانمدیهای قابل توجهی در عملکرد کنش های هوشی نشان میدهند. این کودکان به طور بالفعل یا بالقوه در یک یا چند زمینه از خود برجستگی خاصی نشان می دهند (غلامعلی افروز 1373 ص، 190).

1 ) توانایی در هوش عمومی

2 ) استعداد خاص تحصیلی

3 ) تفکر خلاق یا مولّد

4 ) توانایی رهبری

5 ) هنرهای تجسمی و نمایشی

6 ) توانایی روانی – حرکتی

بر اساس تعریف ترمن کسانی که از بهرۀ هوشی دو انحراف معیار بالای میانگین (100) باشند تیز هوش هستند – به عبارت دیگر آن دسته از کودکانی که بر اساس آزمون هوشی عمومی (استنفرد – ینیه) (گنجی 1373).بهره هوشی آنها 132 یا بالاتر باشد تیز هوش قلمداد می شوند.

ویژگی های رفتاری کودکان خلاق

1 ) کمال جویی

2 ) شدت و عکس العمل سریع

ویژگی های عمومی کودکان و دانش آموزان خلاق و تیز هوش : (افروز 1373 ص، 197).

1 ) برخورداری از بهرۀ هوشی بالاتر از متوسط (100)

2 ) برجستگی خاص در یادگیری و یادسپاری و یادآوری مطالب

3 ) حافظه قوی : مطالب مورد علاقه را با سرعت و دقت خارق العاده فرا می کیرند.

4 ) پر انرژی بودن : غالباً نیاز کم تری به خواب دارند.

5 ) قدرت تخیل : اغلب این کودکان همبازی های خیالی هم دارند.

6 ) کنجکاوی : دوست دارند سئولات فراوان و پیچیده مطرح کنند.

اسباب بازی چیست؟

تاثیر نوع اسباب بازی در بازیهای کودکان

انواع اسباب بازی

ویژگیهای اصولی و کلی یک اسباب بازی مطلوب

نمونه هایی از اسبا بازیها

عروسکها

قطعه های خانه سازی

نقاشی

کتاب

تعریف اضطراب

علائم اضطراب

ترس

راههای مبارزه با ترس در کودکان

نگرانی

چگونگی ادراک درد در کودکان

معیارهای سنجش درد

بستری شدن

آمادگی برای بستری شدن

عکس العمل کودکان به بیماری و بستری شدن

عکس العمل و نقش والدین به بیماری و بستری شدن

عوارض بستری شدن

نکات مثبت بستری شدن

محیط بیمارستان

نقش پرستاران درکاهش اضطرابکودکان بیمار و والدینشان

کودک بستری و بازی

بازی درمانی

وسائل بازی مناسب

مروری بر مطالعات انجام شده

فصل سوم : روش تحقیق

روش تحقیق

روش اجرا

جامعه آماری

نمونه تحقیق و روش نمونه گیری

روش جمع آوری اطلاعات

فصل چهارم » تجزیه و تحلیل داده ها

آمار توصیفی

آمار استنباطی

فرضیه اول پژوهش

فرضیه دوم پژوهش

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

نتیجه گیری

محدودیتهای تحقیق

پیشنهادی برای به کارگیری یافته ها

پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی

منابع

منابع فارسی

منابع لایتن

ضمایم

ضمایم شماره 1 ، ابزار خودسنجی ترس های بالینی کودک

ضمیمه شماره 2 ، اضطراب تصویری

ضمیمه شماره 3 ، مقیاس سنجش درد در کودکان

فهرست نمودارها

نمودار 1 . 4 ) توزیع درصد سن کودکان

نمودار 2 . 4 ) توزیع درصد نوع جنسیت نمونه آماری

نمودار 3 . 4 ) درصد سطح تحصیلات پدران کودکان نمونه آماری

نمودار 4 . 4 ) درصد سطح تحصیلات مادران کودکان نمونه آماری

فهرست جداول

جدول 1 . 4 ) فراوانی، درصد و درصد تراکمی سن کودکان

جدول 2 . 4 ) فراوانی و درصد نوع جنسیت کودکان

جدول 3 . 4 ) فراوانی، درصد و درصد تراکمی سطح تحصیلات پدران

جدول 4 . 4 ) فراوانی، درصد و درصد تراکمی سطح تحصیلات مادران

جدول 5 . 4 ) آمار توصیفی میزان اضطراب کودکان به تفکیک پیش آزمون و پس آزمون

جدول 6 . 4 ) نتایج آزمون آماری t – test

جدول 7 . 4 ) نتایج آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون

دول 8 . 4 ) آمار توصیفی میزان درد کودکان به تفکیک پیش آزمون و پس آزمون

جدول 9 . 4 ) نتایج آماری t – test

جدول 10 . 4 ) نتایج آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون

فصل اول

کلیات و طرح تحقیق

( تأثیر اسباب بازی در بهبود کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان)

 

مقدمه

شش سال اولیه زندگی کودک سالهای «حساس» هستند زیرا میزان رشد در این سالها نسبت به مراحل دیگر رشد، سرعت بسیار بیشتری دارد. پرورش کامل استعدادهای کودک، بویژه در این سالها نیاز به محیطی محرک و برانگیزنده دارد. منظور از «محیطی محرک را برانگیزنده» محیطی است که برای کودک فرصتهای فراهم می آورد تا کودک با آزمایشها، اشیاء و مکانهای متنوع روبرو شدن، کسب تجربه نماید. برای کودک فرصتهایی ایجاد می کند تا کودک با بزرگترها، گروههای دیگر و همردیفان خود مواجه شود و به تعامل معنی دار و غنی با آنها بپردازد و محیطی است عاطفی و حمایتی کودک را تأمین نماید (کول، 1991، ترجمه مفیدی ،1380)

«انسان در تمام مراحل زندگی خود دارای نیازهائی است که بایستی حداقل به طور نسبی برآورده شوند، زیرا که ارضای باعث می گردد انسان روند تکاملی خود را به گونه طبیعی تر سپری کند. کودک در هر یک از مراحل مختلف زندگی خود تا بزرگسالی، نیاز به تحرک جسمی و فعالیت مغزی دارد، که تا حد زیادی می توان آن را بوسیله بازیهای دوران کودکی تأمین نمود». (کریمی، 1368).

گاه والدین دانسته یا ندانسته از بازی، تنها برای آرام کردن کودک خود استفاده می کنند، در صورتی که بازیهای دوران کودکی هم در تکوین شخصیت فردای فرزندشان موثر است، هم اینکه ذهن او را در مورد مسائلی که پیش خواهد آمد، باز می کند و باعث می شود کودک با درک بهتری به سوی زندگی حقیقی که فراتر از بازی ها و رویاهای اوست گام بردارد. کودک در بازیهایش به مسائلی دست پیدا می کند که شاید اگر بارها توسط والدین آنها تأکید شود، نمی تواند آن ها را هضم و درک کند. در صورتی که اجرای آن ها همراه با همسالانش اثر بیشتری بروی خواهد گذاشت. (منصور، 1377). کودک بخشی از اوقات خود را در شبانه روز صرف بازی می کند، بنابراین با تفریح و سرگرمی، در واقع آمادگی لازم را برای مواجه شدن با زندگی و ناسازگاریهای آن پیدا کرده و در جمیع ابعاد نیز تکامل می یابد.

بازی، فرصتهایی را برای کودک فراهم می کند تا او مهارتهای حرکتی درشت و ظریفش را رشد دهد و سلامت جسمی اش را تأمین کند. بازی به کودک کمک می کند تا قدرت تخیل و خلاقیت خود را رشد دهد، محیطی را برای کودک مهیا می کند تا به تمرین مهارتهای اجتماعی خود بپردازد. بازی همچون مفری است که کودک از طریق آن عواطف و هیجانهایش را ابراز می کند، بازی به کودک کمک می کند تا نظامهای ارزشی را درک کند. (شریدان، ترجمه توکلی، 1382)».

بازی فرصت بی همتایی برای بزرگسالان نیز فراهم می کند تا دنیا را از دیدگاه کودک درک کنند، و از آنجا که بازی برای کودکان مهالیتی بسیار لذت بخش است کودکان را ترغیب می کند تا آرام باشند، حالت دفاعی را که ممکن است داشته باشند کاهش دهند و احساسات خود را بی پرده بیان کنند. بازی همچنین به آنها کمک می کند تا مهارتهای اجتماعی مفیدی بدست آورند و رویکردهای جدید و کارآمد حل مسئله را آزمایش کنند. (هیوز، ترجمه گنجی، 1384).

بازی کودک آموزش و درس نیست، بلکه گونه ای آزمایش کردن فرهنگ است. به بیانی دیگر، کودک خود را از بازی به فرهنگ جامعه و قوم خود نزدیک می کند.

کودک شیرخوار از راه جنب و جوشهای «حسی حرکتی» خود را با محیط زیستی تازه، سازگار می سازد و سپس در خردسالی می کوشد با وسیلۀ بازی، رشد و تکامل جسمی و عقلی خود را تدمین سازد و در اجتماع بزرگسالان جایی برای خود باز کند. (انگجی، 1384).

از آن جایی که آینده هر کشور و اجتماعی به کودکان جامعه بستگی دارد، بنابراین توجه به کودکان و مسائل مربوط به آنان باید در اولویت قرار بگیرد. یکی از مسائلی که ممکن است کودک در دوران زندگیش با آن مواجه شود، بستری شدن[1] در بیمارستان است.

بستری شدن در بیمارستان بر کودکان یک بحران اجتماعی شدن و سازگاری با محیط جدید است، آن هم در شرایطی که نه تنها از سلامت جسمی برخوردار نیست بلکه در معرض برخورد با عواما ناشناخته و خطر آخرین قرار دارد. (سمی یانلو، 1379).

بستری شدن هرگز نمی تواند تأثیر در زندگی کودک باشد. کودکان وقتی به بیمارستان می آیند با صداها، بوها، نورها، و شرایط مختلف روبرو می شوند و تأثیرات منفی در بیمارستان بر روی کودک باعث میشود که او از پذیرش اقدامات درمانی اجتناب ورزد.

اگر فقط به معالجه کودکان که دارای بیماری فرمن هستند و یا به دفعات مکرر و طولانی در بیمارستان بستری می باشند اقدام گردد ولی احتیاجات فیزیکی، عاطفی و ذهنی آنان تحریک نشود، ممکن است در روند تکامل کودک خللی وارد شود.

بنابراین در پذیرش کودک در بیمارستان علاوه بر مراقبتهای جسمی باید حمایت روانی و عاطفی نیز مورد توجه باشد.

بیان مسأله

بازی در همه مراحل زندگی سهم عمده ای در رشد بدنی و روانی ایفا می کند. بازی به خودی خود آنقدر برای کودکان طبیعی است که اگر آنان را از انجام دادن بازی منع کنند رشدشان با اختلال مواجه شده و دچار افسرگی می شوند.

بازی نه تنها می تواند به کودک برای رفع برخی از نیازها کمک کند، بلکه فرصتی به وجود می آورد تا کودک بتواند از نظر روانی نیز ارضا گردد. او از طریق فشارهای درونی خود را تخلیه می نماید. (طباطبائی نیا، 1366).

بازی شغل کودک است و راهی است برای کسب تجربه، به خصوص در مورد مسائل پر اضطراب زندگی و استرس های مختلف از جمله بیمار شدن. (سالاری، 1380).

براساس اصول 4و 7 مصوبمجمع عمومی سازمان ملل متحد(1959)، پرورش کودک در محیطی سالم و مراقبت و حمایت خاص از او و همچنین تهیه امکانات کامل از جمله بازی و تفریح از طرف جامعه و مقاماا اجتماعی، از حقوق مسلم کودکان می باشد. (عبادی 1366).

«یونیسف[2] و سازمان بهداشت[3] جهانی نیز توجه به سلامت کودک را جزء شاخص های بهداشتی جوامع ذکر کرده اند. » (دل پیشه، 1370) «گرانت[4] (1990) عقیده دارد حمایت از سلامت همه جانبه کودکان یکی از بهترین راههای سرمایه گذاری برای توسعۀ اقتصادی و اجتماعی می باشد که برای دستیابی به این هدف لازم است به سلامت کودکان و نهایتاً آن چه که این سلامتی را تضمین می کند (تغذیه، محبت و .. ) توجه شود.» (قنبری، 1384).

از آن جا که کودکان آینده سازان جامعۀ خویش هستند، بنابراین توجه به سلامت بدنی و روانی آنان از اهمیت شایانی برخوردار است. کودک به عنوان یک شخص دارای نیازهای بدنی، روانی و اجتماعی می باشد. این نیازها در سطحی متناسب باسن و سال و تلاش واقعی کودک و خانواده، بطور طبیعی بررسی و ارضاء شوند. لیکن هرگونه تغییر و یا بیماری، سلامتی کودک را به مخاطره انداخته و در نتیجه حالت نامتعادل[5] و غیر عادی ایجاد می کند که باعث عدم ارضای نیازهای کودکان می شود.

در این گونه مواقع وظیفۀ مراقبین، پرستاران و سایر بهداشتی است که برای حفظ تعادل محیط بیرونی و درونی کودک مداخله کرده و نیازهای او را فراهم نمایند تا روند تکاملی او به هیچ وجه مختل یا متوقف نشود. از جمله این مارد زمانی است که کودک به علت بیماری در بیمارستان بستری می شود. «کودکان بسیار آسیب پذیرند و میزان ابتلای آنان ئ در نتیجه میزان بستری شدن آنان نیز چشمگیر می باشد.» (زید شهری، 1384)

بستری شدن کودک در بیمارستان سبب اضطراب ناشی از جدایی از والدین، ترس از محیط جدید، ترس از ناتوانی ها، و ترس از ادامه زندگی می شود. در حقیقت این فرایند برای کودک و والدینتش یک بحران موقعیتی[6] است.

طبق تحقیقات انجام شده طی سال 1387 در تهران، تعداد کل کودکان سنین متفاوت مراجعه کننده به مراکز درمانی شهرداری تجریش، طالقانی و مهراد در طی این سال 256627 هزار نفر بوده است که از این تعداد 5/0 درصد بستری شده اند.

واقعیت این است که بیمارستان به عنوان یک محیط تنش زا تلقی شده و پذیرش در بیمارستان با شیوه های معمول سبب ایجاد اضطراب شدید در بیمارستان می شود.

به طور کلی که در بیمارستان بستری می شود، صرف نظر از نوع و شدت بیماری، همین عامل تنش زای بستری شدن در بیمارستان در قدم اول، ضربه هولناکی را به بیمار وارد می کند و همین اضطراب ایجاد شده موجب تشدید بیماری و نیز کندی روند بهبودی در بیمار می گرد. به گفته سیلیگمن[7]، هرچه اضطراب کودکان بیشتر باشد، میزان استفاده آنان از خدمات پزشکی بیشتر و مدت اقامت آنها در بیمارستان طولانی تر خواهد شد؛ که این امر از یک طرف هزینه زیادی را متحمل سیستم بهداشتی و خانواده کودک کرده و از طرف دیگر به علت اقامت طولانی کودک در بیمارستان، عوارض بستری شدن و بیماریهای عفونی کودک و خانواده وی را تهدید می کنند (ممی یانلو، ص 4 ، 1379).

بنابراین باتوجه به مطالب فوق، یافتن راهی برای سازگاری[8] موثر و منطقی کودکان و والدینشان، ضروری به نظر می رسد. بازی یک وسیله مهم و قابل تعدیل با مشکلات کودک در محیط بیمارستان که به برآورده شدن نیازهای کودک و خانواده کمک می کند. مراقبین بهداشتی می توانند از بازی برای کمک به تکامل شناختی، مهارتهای حل مسئله، مهارتهای اجتماعی و بیان احساسات، ترس ها و عواطف کودک استفاده کنند. کمبود امکانات و وجود مشکلات عدیده در ممالک در حال توسعه موجب شده است که موضوع بازی به خصوص در کودکان موجب بی مهری، کم توجهی و والدین، مراقبین و کسانی که با بچه ها سرو کار دارند، قرار گیرند (شریدان، 1382). با توجه به نقش بازی و اسباب بازی در سلامت بدنی و روان شناختی کودک و نادیده انگاشتن این امر مهم در بیمارستانها، پژوهشگر بر آن شد تا درباره بازی ها و اسباب بازیها و تأثیر آن در بهبود حال کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستانهای کودکان شهر تهران، (یعنی زمانی که کودک از خانواده دور می شود و همچنین مسأله انطباق کودکان با محیط بیمارستان) مباحثی را مطرح کند.

این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال است که : آیا بازیها و اسباب بازیها باعث بهبود حال کودکان پیش دبستانی بستری در بیمارستان می شود؟

اهمیت و ضرورت این تحقیق

بازی فعالیتی طبیعی برای کودکان به شمار می آورد و از بدون تولد نشانه های آن دیده می شود و تا بزرگسالی ادامه می یابد. او از طریق بازی، طریق مقابله با شرایط زندگی را می آموزد و یاد می گیرد که در چه مواقعی چه کاری را باید انجام دهد. او از طریق بازی، طریقه مقابله با شرایط زندگی را می آموزد و یاد می گیرد که در چه مواقعی باید از مقررات پیروی کند و یا با دیگران همکاری کند و یا برای مدتی بجنگند و یا مصالحه کند.

— « بازی، انگیزشی برای کنجکاوی و ابزاری برای کشف مسائل است» ( اسمیت، 1998 ). بازی کردن راهی برای احساسات است؛ چرا که به کودک این امکان را می دهد تا هیجانات منفی چون خشم و عصبانیت خود را ابراز کند. بازی برای کودک همانند هوایی است که تنفس می کند.

مارلو عقیده دارد که یکی از طرق سازگاری کودکان با مساله بستری شدن، همانا بازی است، که بدین طریق هم می توان او را ارشاد کرد هم تکامل ذهنی و رشد جسمی و عاطفی وی را تحریک کرد. هاروای هم معتقد است، بازی باعث کاهش تنش های ناشی از فشار محیطی، ایجاد احساس راحتی و آرامش در فرد بازی کننده می شود. در بازی، کودک در دنیای خودش یاد می گیرد که چگونه با مشکلات محیطی سازمانی برای رسیدن به هدفها برخورد نماید، چگونه خود را آماده سازد و به چه صورت موقعیتها را شرح دهد. بازی یکی از روشهایی است که از طریق آن می توان تأثیرات بیماری و بستری شدن و عوارض ناشی از جدایی از والدین و وارد شدن به محیط ناآشنا و اقدامات درمانی را کاهش داد.

« بورن و گیبونز[9] به نقل از اریکسون[10] می گویند، کودک ضمن بازی نگرانی ها، ناکامیها و به طور کلی رضایت و عدم رضایت خود را نشان می دهد و با توجه به اهمیت و نقشی که بازی وارد می توان بدین وسیله نارضایتی ها و ناکاملیهای کودک را تسکین داد » (کریمی، 1368).

از این رو با توجه به اینکه اثرهای سوء بستری شدن در بیمارستان بر بم و روان کودک در این سنین و با امید به اینکه مراقبان، پرستاران و والدین با توجه به اهمیت بازی، آن را به عنوان مقیاس اندازه گیری و ارزیابی مشکلات انتخاب نموده و تدابیر لازم را اتخاذ و به بهبودی کودک سرعت بخشند و در بازگرداندن سلامتی و ادامه زندگی گذشته اش یاری اش نمایند، زمینه انجام دادن این پژوهش فراهم آمده است.

سوال اصلی تحقیق

نامیده می شود. چرا كه هر ساله دهها میلیاردها ریال بودجه كشور را به هدر می دهد و نیروهای بالقوه انسان جامعه را از آموزش و پرورش خارج می كند و به این ترتیب عظیم ترین سرمایه های جامعه كه همان نیروهای انسانی بی ثمر می ماند.

ریشه های این مشكل و مساله بزرگ و حاد از كجاست؟ آیا این یك مشكل درون سازمانی است یعنی از متن و درون نظام آموزش برخواسته است، یعنی نظام آموزش نمی تواند با برنامه ها، اصول و قواعد داخلی خود، چگونه این دانش آموزان را بر اساس نیازهای روز جامعه تربیت كند یا مشكل برون سازمانی است، یعنی از سطح علمی و معرفتی كل جامعه و نهادینه نشدن تحصیل علم. وضع نابهنجار و نامطلوب سیستم اقتصادی و طبقاتی جامعه ها و یا تركیبی از آنها ناشی می شود؟

می بینیم مشكلات آموزش و پرورش از جمله مساله «افت تحصیلی» به حدی بغرنج شده است كه هر ساله دهها و صدها كتاب و مجله و نشریه در جهان، خصوصاً در ایران در این مورد چاپ شده است و سمینار های مختلف كه غالباً جامعه شناسان و روانشناسان را به بررسی و تجریه و تحلیل و ارائه راه حل دعوت می نمایند برگزار می شود، پس به نظر محقق، انتخاب موضوع آنقدر اهمیت داشته است كه به بررسی علل و عوامل عمده آن كه موجب عدم كارایی نظام آموزشی و پرورش كشور شده و سبب اتلاف و هدر رفتن سرمایه های مادی و معنوی یك ملت می شود، پرداخته شود و با ارائه راه حل برخواسته از متن فرهنگ و ارزشهای ملی و دینی كشورمان هشداری برای مسئولین و دست اندركاران سازمان تعلیم و تربیت و دولت مجری قوانین باشد تا بتوانند با تصحیح و تقویت برنامه های آموزشی جدید، چنین بحرانی را از جامعه ما بزدایند و با تقویت انگیزه تحصیل علم در اندیشه های نسل جوان، جامعه را به سوی پیشرفت واقعی و تمدن حقیقی سوق دهند.

1-4- اهداف تحقیق

هر پژوهش و تحقیقی برای رسیدن به هدف و مقصود خاصی صورت می گیرد. این هدف غالباً خود را در قالب پرسش آغازین نمودار می سازد و از طریق بیان آن آشكار می شود. در مراحل قبل این تحقیق موضوع كلی و سوال كلی آشكار شده و این موضوع كلی به صورت یك عنوان مشخص و روشن بیان شده است. سوال اصلی و آغازین تحقیق كه همان عنوان تحقیق بود، در مورد «افت تحصیلی» دانش آموزان ذكر شده است. با بررسی دقیق موضوع و عنوان تحقیق دریافتن اهمیت و ضرورت آن اهداف مهمی را می توان از درون آن تشخیص داد. نظر به اینكه خود محقق از دبیران سازمان بزرگ آموزش و پرورش كشور بوده، طی سالها تدریس در مدارس روستایی و شهری با مشكلات و نیازهای دانش آموزان، مدرسان و دیگر كاركنان اداری آن سازمان تا حدی آشنا شده با انتخاب چنین موضوعی و تحقیق درباره آن مسلماً اهدافی چند را به شرح زیر در نظر داشته است.

گر چه اهداف زیادی را می توان جهت تحقیق در پدیده افت تحصیلی برشمرد، ولی می توان این اهداف را به دو صورت كلی و ویژه تقسیم كرد:

1- اهداف كلی 2- اهداف ویژه

«اهداف كلی مستقیماً از مساله پژوهش مشتق می شود، در واقع یكی از اهداف كلی، خود موضوع تحقیق است كه معلوم می دارد پژوهش چه چیزی را دنبال می كند و یا قصد تعیین آن را دارد. اهداف ویژه تحقیق هم اصولاً از مساله پژوهش و اهداف كلی آن نشأت می گیرد و می توان آن را «خرده مساله پژوهش» نامید. محقق، با بیان این اهداف دقیقاً تصریح می كند كه در این تحقیق چه انجام می شود و چه انجام نمی شود.»(خاكی، 1382، 29)

این تحقیق صرفاً در شهرستان آمل در استان مازنداران انجام می شود. سپس اهداف آن چه كلی و چه جزئی هماهنگ با این شهرستان می باشد.

اهداف كلی

1- كشف رابطه بین عوامل جامعه شناختی با پدیده افت تحصیلی در دوره متوسطه

2- شناخت میزان تاثیر عوامل جامعه شناختی در تاثیر گذاری بر افت تحصیلی

کسانی دارد که با آنها حرف بزند، درد دل کند، تبادل نظر نماید و از آنها جهت حفظ

و صیانت وجود و رسیدن به رشد بهره گیرد. (قائمی ۱۳۷۱)

یکی از مهمترین مسائل و مشکلات اجتماعی روزمره در جوامع گوناگون،

ناهنجاریهای رفتاری و روانی و روشهای مقابله با آنهاست. در این مسأله که بهداشت روانی، پیشگیری و درمان اختلالات و نابهنجاریهای رفتاری روزبه روز اهمیت بیشتری در جهان کنونی می یابد تردیدی وجود ندارد. متأسفانه وسایل و امکانات پیشگیری و درمانی بسیار ناچیز بوده به هیچ روی کفاف و تقاضاهای رو به رشد محیطی را نمی دهد. تراکم جمعیت درمراکز مشاوره و کلینیک های روانی اغلب آنچنان است که درمان را برای مدتی به تعویق می اندازد، در حالیکه افرادی که دچار موقعیتهای بحرانی هستند درست در لحظه بحران به کمک نیاز دارند. علاوه بر این گاه یک مشکل جزئی شخصیتی که رفع آن مستلزم آگاهی های مقدماتی و کوششهای ابتدایی است، بر اثر مرور زمان به یک مشکل حاد و مزمن بدل خواهد شد. متأسفانه این مسأله، بخصوص در مورد طبقات غیر مرفه جامعه بیشتر صادق است.( نوابی نژاد ۱۳۷۱)

دوران نوجوانی یکی از بحرانی ترین دوران زندگی فرد است. نوجوان از

مرزکودکی گذشته و وارد مرحله نوینی شده است ورود به دوره نوجوانی فرد را با مشکلات فراوانی دست به گریبان می کند. فرآیند بلوغ یکی از بحرانی ترین دوره های زندگی هر فرد است. استانلی هال که به پدرروانشناسی بلوغ معروف است این مرحله را مرحله طوفان و فشار می نامد.نوجوان در این دوره تمایلات وخواهشهای متضادی دارد وخودخواهی کودکانه رابا نوع پرستی خیرخواهانه درمی آمیزد. روسو نیزدوره بلوغ را تولد مجدد می داند واعتقاد داشت وقتی که فرد به دوره بلوغ می رس

د مثل این است که فرد دیگری با خصوصیات روانی و بدنی متفاوتی در وی بوجود می آید. (احمدی ۱۳۷۱)

هدف رویکرد مراجع محوری با سایر رویکردهای سنتی تفاوت دارد.هدف این رویکرد معطوف به استقلال بیشتر و یکپارچگی شخصیت افراد است.دراین شیوه به جای تمرکزروی مشکل روی خود فرد تمرکز می شود. راجرز درسال ۱۹۷۷ اظهار کرد که هدف درمانگر حل مشکل نیست بلکه کمک به مراجع جهت رشد و رسیدن به اهدافش است، در نتیجه این امر افراد بهتر می توانند با مشکلاتی که دارند یا درآینده برایشان رخ خواهد داد مقابله نمایند. راجرزدرسال ۱۹۶۱ هم اظهار داشت افرادی که برای روان درمانی واستفاده از خدمات مشاوره ای به مشاوران مراجعه می کنند اغلب می خواهند به این سؤال پاسخ دهند که من چگونه می توانم خود واقعی ام را بهبود ببخشم؟ من چگونه می توانم از خود واقعی ام آن طورکه هست حمایت کنم؟ (کوری ۲۰۰۱)

خودپنداره دید جامع فرد درباره خودش است. (هاماچک ۱۹۷۸ ) اگر ما بتوانیم فرد را در وضعیتی قرار دهیم که کاملاً درتوصیف خودش آزاد،بازودقیق باشد ونتیجه این توصیف کلماتی چون باهوش، سختکوش، دلسوز،بالغ، مسئول ومانند اینها باشدعصاره خودپنداره او را بدست آورده ایم.خودپندارثابت و تغییرناپذیر نیست.(هاماچک ۱۹۸۸) بلکه با تجربه افراد و تفسیر دیگران از آن تجربه شکل می گیرد.

اعتقادی که درنتیجه تجربه برای فرد بوجود می آید مبنای نگاه او به خودش می شود. خودپنداره فقط توصیف خویشتن نیست درحالیکه تجارب افراد به شکل گیری خودپنداره ایشان کمک می کند، تصویر ایشان از خودشان نیز درنوع تجاربی که

خواهند داشت تأثیر می گذارد. (دوک ولگت ۱۹۸۸ )

درسالهای اخیر کارول دوک و آلن لگت (۱۹۸۸ ) دیدگاهی شناختی تر درباره خودپنداره عرضه کردند از نظر آن دو، خودپنداره به نگرش افراد وخصوصیات شخصیتیشان مثل( هوش، همدلی، یکپارچگی) وابسته است. ایشان دارای نظریه هایی درباره خودشان هستند.آنها استدلال می کنند که مردم دو نوع دید درباره خصوصیات شخصی خویش دارند: وجود مداروافزایشی. کودکانی که نظریه وجود مدار دارند معتقدند که خصوصیات شخصی ایشان مانند هوش ثابت وتغییرناپذیر است. کودکانی که نظریه افزایشی دارند معتقدند که خصوصیات ایشان انعطاف پذیر فزاینده و دارای یک کیفیتی مهارپذیراست.

بیان مسئله

زندگی آرام و بی دغدغه کودکی با فرارسیدن دوران بلوغ به یکباره دگرگون می شود ابتدا نوجوان پنداره ذهنی بخصوص از خود کسب می کند. این پندار ذهنی باتصویری که فرد از خودش در واقعیت پیدا می کند متفاوت است که شامل برداشت جسمی وخصوصیات روانی است.همانطور که پیداست بحران بلوغ تغییراتی را در کل شخصیت نوجوان ایجاد می کند به این نحوکه :

۱) جنبه های انفعالی و عاطفی شخصیت به سرعت رشد می کنند و گسترش می یابند به نحوی که کل شخصیت فرد را فرا می گیرد.

۲) حیات روانی کم و بیش آشکار می شود ودررفتارواعمال مختلف بروزمی کند وخودپنداره نوجوان شکل می گیرد.

۳) نوجوان به شدت گرایش پیدا می کند که وارد گروههای همسالان شود.

دوره نوجوانی به خاطر تحولات بلوغ و ارزشها وبحران خودپنداره وارد مرحله ای

است که درآن بزه بیشتر اتفاق می افتد وآمار نیز این ادعا را تأیید می کند.بزهکاری نوجوانان از این جهت چشمگیر است که آنها نیروی فوق العاده ای دارند که می توانند آن را براساس خودپنداره شان درهرجهت که می خواهند هدایت کنند. آشکارا پیداست که درصورت منفی بودن این نیروها می توانند خطر جدی برای آنها وجامعه بوجود آورند. (احمدی ۱۳۷۱ )

بزهکاری را نمی توان مختص به طبقه خاصی دانست آنچه مسلم است بزهکاری در تمام طبقات وجود دارد اما میزان آن در طبقات متغیر است.جامعه شناسان علل بزهکاری را در وضعیت نابسامان اقتصادی واجتماعی می دانند. مشاوران وروانشناسان علل بزهکاری را در خصوصیات شخصیتی،روانی وخودپنداره جستجو می کنند. (موون ۲۰۰۲ )

كلیات تحقیق

 

 

مقدمه :

اضطراب نقش عمده ای در بین آسیب های روانی بازی می کند در فهم و رشد شخصیت نیز کمک زیادی می نماید. اضطراب معمولاً نقش مهمی در رشد طبیعی و نیز در فرایندهای فرضی در تمام سنین عمر بر عهده دارد.

از عمر روان شناسی به شکل علمی و منظم فقط حدود یک قرن می گذرد ولی رشد آن در چند سال اخیر اعجاب آور بوده است. این رشته همانند علوم دیگر همزمان با ازدیاد روزافزون دانش رشته های تخصصی به وجود آمده و امروزه در آمریکا حدود 20 بخش دارد. نوجوانان و جوانان قشر عظیمی از جمعیت کشورها به ویژه کشور ما را تشکیل می دهند که در پویایی و تداوم حیات اجتماعی یک ملت و رشد و پیشرفت همه جانبه آن نقش بسزایی دارد. نظریه های متنوع و مختلفی در مورد چگونگی شکل گیری و بروز این عامل یعنی اضطراب و عوامل تشکیل دهندۀ آن ارائه شده است. اکثر انسانها با مشکل اضطراب سرکار دارند و در این راستا نیز دانشجویان مشکلات به خصوصی دارند که اضطراب تنها یکی از مشکلات روانی است در این تحقیق سعی می شود رابطۀ بین اضطراب و انگیزۀ پیشرفت بررسی شود و راه حلهای مناسب برای کنترل اضطراب و تقلیل آن عرضه گردد با این نظر که آگاهی والدین و مربیان در این رابطه می تواند راهگشا و کمک کننده باشد.

به اعتقاد روان شناسان انگیزۀ پیشرفت میل اشتیاق یا تلاش و کوششی است که فرد برای دستیابی به یک هدف و یا تسلط بر روی اشیاء و امور و یا افراد و اندیشه ها و رسیدن به یک معیار متعالی از خود ابراز می دارد.

انگیزۀ پیشرفت لزوماً برای پیشرفتهای مشهود مانند کسب نمرات بالا در آزمونها مقامهای مورد قبول اجتماعی یا حقوق و دستمزد بالا نیز با وجود آنکه انگیزه پیشرفت دارای برنامه ریزی و کوشش در راه تعالی و کمال است نگرش به سوی موفقیت است اهمیت دارد نه خود موفقیت. انگیزۀ پیشرفت ممکن است گسترۀ وسیعی از فعالیتها را در بر بگیرد و خود را در مشاغل و محلهای مختلفی مطرح سازد. (محمد پارسا، 1375 ، ص 103 )

اتکینسون[1] از محققینی است که انگیزه پیشرفت را با الگوی جدیدی مطرح کرده است وی انگیزۀ پیشرفت را مرکب دو جزء «امید به موفقیت و ترس از شکست» دانست.

رفتار پیشرفتمندانه تابع چگونگی جمع این دو جزء است : اتکینسون سعی کرده است با علائم و روابط ریاضی نظریۀ خودش را بیان کند. مقولۀ انگیزۀ پیشرفت و ارتباط آن با جنسیت بحث دامنه داری است.

به دلیل اهمیت موضوع این پژوهش بر آن است تا تحت عنوان بررسی رابطۀ بین انگیزۀ پیشرفت و اضطراب به این پرسش پاسخ دهد که آیا بین انگیزۀ پیشرفت و اضطراب دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور قزوین رابطه وجود دارد یا نه.

بیان مسأله :

هر انسانی برای رسیدن به هدف و مقصد خود تلاش می کند در ضمن این کوشش ها و تلاش ها با موفقیت و شکست نیز مواجه می شود. عده ای پس از یک بار چشیدن طمع شکست ناامید و مضطرب می شود و دست از تلاش بر می دارند و از ادامۀ فعالیت باز می مانند و در مقابل دسته ای هستند که شکست را پلی برای رسیدن به پیروزی تلقی می کنند و هیچگاه واژۀ منفی به کار نمی برند. افرادی که برای انگیزۀ پیشرفت در سطح بالا قرار دارند به خود تفوق و اعتلاء علاقه مندند به مزایای وابستۀ آنها.

اضطراب جزء شناختی مبهم و از نظر ذهنی نامتمرکز است بجای وقوف به خطری روشن و شناخته شدۀ شخص از احساس نگرانی در رنج است تفکر غالب این است که چیزی وحشتناک در حال وقوع است اضطراب شدید و مقاوم گسلندۀ فعالیتهای زندگی بهنجار است که از اختلال اضطرابی حکایت می کند. به طوری که در شخص نوروتیک اضطراب سبب می شود تا فرد مضطرب از ابراز تمایلات و عواطف و افکار خود در هر شرایطی امتناع ورزد. نتیجه می گیریم که یکی دیگر از هدفهای روان درمانی کاستن اضطراب در فرد مضطرب است که این می تواند با بالا رفتن انگیزه پیشرفت در فرد دچار اضطراب کمک بسزایی داشته باشد. به این معنی که نوع توجه به پیشرفت انگیزه آن در جهت مثبت می تواند باعث کاهش اختلالان روانی گردد.

اهمیت و ضرورت مسأله :

اکثر صاحب نظران وجود اضطراب را در کاهش انگیزۀ پیشرفت مؤثر می دانند. نکتۀ قابل تأسف این است که اضطراب انگیزه را در دانشجویان کاهش می دهند. اکثر صاحب نظران در پی راه حلی برایکاهش اضطرابدانشجویان دختر و پسر هستند. انگیزۀ پیشرفت قادر است دانشجویان را برای درس خواندن برانگیزد.

تحقیقات نشان می دهد که انگیزۀ پیشرفت می تواند یادگیری را تسهیل کند. افرادی که دارای انگیزۀ پیشرفت بیشتری بودند با کوشش و جدیت بیشتری به امر تسهیل پرداختند این افراد در هر جا و سازمانی مشغول به کار شوند موجب پیشرفت آن سازمان می گردند. مک کلرلند نشان داده است جوامعی که دارای اوج و انحطاط بوده اند عطش میزان انگیزۀ پیشرفت در آن جامعه بوده است. به هرحال تحقیقات او ثابت کرد که انسانها هستند که تاریخ را می سازند و نه این که تاریخ انسان را بسازد.

با توجه به مطالب بیان شده به اهمیت و انگیزۀ پیشرفت و اضطراب پی برده و درصدد هستیم که ارتباط بین این دو را بسنجیم.

فرضیه های تحقیق :

1 ) بین انگیزه پیشرفت و اضطراب رابطه وجود دارد.

2 ) انگیزه و پیشرفت دانشجویان دختر و پسر متفاوت است.

3 ) میزان اضطراب دانشجویان دختر و پسر متفاوت است.

تعاریف عملیاتی واژه ها و اصطلاحات :

انگیزۀ پیشرفت[2] :انگیزه ایست که درونی در فرد برای به پایان رساندن موفقیت آمیز که یک تکلیف، رسیدن به یک هدف یا دستیابی به درجۀ معنی از شایستگی در یک کار.

تعریف عملیاتی انگیزه پیشرفت :عبارت است نمره ای است که آزمودنی ها از آزمون انگیزه پیشرفت به دست آورده است.

انگیزه پیشرفت در تحقیق حاضر نمره ای است که آزمودنی ها در آزمون انگیزه پیشرفت هرمس کسب می کنند.

اضطراب :کلمه ای مشتق از لغت لاتین (stringer) به معنی سختی کشیدن است و در قرن هفده ام برای تشریح یا محنت به کار برده می شود و در اواخر قرن هجده ام دلالت برنید و فشار کوشش و سختی می کند. که متوجه فردی یا عضوی یا نیروی روانی او می شود.

(ساراسون) از اضطراب این گونه تعریف نمود :اضطراب یک نوع اشتغال ذهنی است که با خودشکاکی و خود کم بینی مشخص می شود. (نوایی نژاد، 72 ).

پیاژه :اضطراب عبارتند از یک ناراحتی بدنی و روانی که از احساس قریب الوقوع بودن یک خطر پدید می آید و نشانۀ آن ترس عمیق و مبهمی است که می تواند از دلواپسی به وحشت ناگهانی تغییر یابد.

فرویر :اضطراب حالت عاطفی نامطلوبی است که تا تغییرات پسیکو فیزیولوژیک در پاسخ به یک تعارض درون روانی همراه می باشد.

تعریف عملیاتی اضطراب :در تحقیق حاصل نمرات ناشی از آزمون اضطراب حاضر منظور از اضطراب نمره است که آزمودنی ها در آزمون اضطراب کتل کسب می کنند.

فرضیه ها :